Stress infarkt yaradırmı? Angioqrafiya nə vaxt lazımdır?.. Ürək-damar xəstəlikləri və müalicə üsulları ilə bağlı ən çox verilən 10 sualın cavabı...
1. Ölkəmizdə ürək-damar xəstəlikləri nə dərəcədə yaygındır?
Ürək-damar xəstəlikləri Türkiyədə yüzdə 43 ilə ölüm səbəbləri arasında birinci yerdədir. Türkiyə Kardiologiya Dərnəyinin məlumatına görə, ölkəmizdə hər il 330 min yeni insanda ürək-damar xəstəlikləri baş verir. Ürək-damar xəstəliklərindən qorunmaq üçün ilk növbədə aktiv həyata keçmək, siqaret deyil, Aralıq dənizi pəhrizi yemək, yüksək xolesterin, metabolik sindrom, yüksək təzyiq kimi problemlər nəzarət altına alınmalıdır.
2. Stress infarkt yaradırmı?
Ürək-damar xəstəliklərində ən çox maraq doğuran mövzulardan biri də stressin ürək böhranına təsir edib-etməməsidir. Böyük bir fəlakət, yaxın birinin ölümü və ya ciddi maliyyə böhranı kimi kəskin stresslər infarkt zamanı əhəmiyyətli rol oynamır. Kəskin stress olaraq təyin olunan bu stres növü yalnız artıq baş verəcək infeksiyanın tarixini irəli sürə bilər. Digər tərəfdən çağımızın mühüm problemlərindən olan xroniki stress, depressiya və narahatlıqlar sözün əsl mənasında infarktlara dəvət edir. Buna görə də infarktdan qorunmaq üçün mütəmadi olaraq meditasiya kimi stressi aradan qaldıran üsullarla məşğul olmaq faydalıdır.
3. Niyə ürək xəstəlikləri ölümlərdə birinci yerdədir?
Bunun ən mühüm səbəbi bu gün oturaq həyat tərzi və fast food tipli pəhrizin qəbul edilməsidir. Bundan əlavə, ürək-damar xəstəlikləri məkrli şəkildə irəliləyir. O qədər ki, koronar arteriya xəstələrinin təxminən üçdə biri bu xəstəliyə tutulduqlarını bilmədən qəfil infarkt nəticəsində ölür. Xəstələrin təxminən üçdə birində ilk simptom infarkt şəklində baş verir. Buna görə də bu xəstələrin yalnız 25 faizi döş qəfəsində ağrı kimi əlamətlər vasitəsilə koronar arteriya xəstəliyinə tutulduğunu anlayır.
4- Ürək-damar xəstəliklərinin olduğunu necə başa düşürük?
Prof. Dr. Koylanın fikrincə, bu sualın praktiki cavabı yoxdur. Tez-tez istifadə edilən elektrokardioqrafiya xəstələrin yalnız 10 faizində dəqiq diaqnoz qoya bilir. Biokimyəvi müayinələr yalnız riskin nə qədər yüksək olduğunu müəyyən edə bilər. olub olmadığını müəyyən etməkdə faydalıdır Tallium testi, angioqrafiyalar, kompüter tomoqrafiyaları, kalsium qiymətləndirməsi və daha konkret nəticələr verə bilən digər testlər də əhəmiyyətli xətalara malikdir. Üstəlik, bu üsulların qiyməti olduqca yüksəkdir. Buna görə də, bir insanın infarkt keçirmə riskinin nə qədər olduğu və ya yaxın gələcəkdə belə bir təhlükənin yaranıb-yaradılmayacağı hələ də sual işarəsi olaraq qalır.
5. Angioqrafiyaya nə vaxt müraciət etməli?
Prof. Dr. Koylan qeyd edir ki, koronar angioqrafiya diaqnostik üsul deyil. Bu üsul yalnız ürək-damar xəstəliklərini göstərən güclü dəlillərin mövcudluğunda həyata keçiriləcək müdaxilənin növünü müəyyən etmək üçün istifadə edilməlidir. "Görəsən damarlarımda nəsə problem varmı?" Mütəxəssislərin fikrincə, angioqrafiyanın aparılması təhlükəlidir. Çünki nadir də olsa, bu texnika ciddi qanaxma və ya ölümlə nəticələnə bilər.
6. Ürək xəstəliyindən şübhələnən şəxs nə etməlidir?
Prof. Dr. Köylan ürək-damar xəstəliklərinin diaqnozunda risk hesablamalarından çox faydalandıqlarını bildirir. Bu səbəbdən ilk növbədə risk hesablaması edilməli və ortaya çıxan risk faktorları üçün profilaktik müalicələr tətbiq edilməlidir. Həyat tərzində ediləcək dəyişikliklər alınacaq ən mühüm tədbirləri təşkil edir.
7. Necə müalicə olunur?
Koronar arteriya xəstəliyi; Üç üsulla müalicə edilə bilər: dərman, stent və bypass. Tıxanmış sahənin yeri və nə qədər damara müdaxilə edilməsi lazım olduğu kimi faktorlar müalicənin növünü təyin edir. Bu gün həm təcili bypass, həm də təcili angioplastika kəskin infarktın müalicəsində inqilab etdi. Xüsusilə birincil angioplastika üsulu və infarkt zamanı tıxanmış damarın stentlə açılması çox ciddi faydalar verir. Artıq xəstələr müalicədən sonra heç vaxt infarkt keçirməmiş kimi, çox az zərərlə sağlam yaşaya bilirlər. Lakin bunun üçün mümkünsə, böhrandan sonrakı ilk bir və ya iki saat ərzində xəstə xəstəxanaya aparılmalıdır.
8. Stent, yoxsa by-pass?
Bu gün ürək-damar xəstəliklərində ən çox iki üsul istifadə olunur; stent və bypass əməliyyatı. Xüsusilə dərmanla örtülmüş stent texnologiyasının bu xəstəliyin müalicəsində böyük faydası var. Polad qəfəslər də adlandırılan bu stentlər dərman ifrazını təmin edir Müalicə olunan damarın tıxanma riskini 5 faizə qədər azalda bilər. Bypass və stent arasında seçim xəstənin damar quruluşu ilə müəyyən edilir. Tıxanmış damar stentlə açıla bilirsə, ilk növbədə bu üsula üstünlük verilir. Nəticə əldə edilə bilməyən hallarda bypass üsulundan istifadə edilir.
9. Dərman müalicəsi nə vaxtdır?
Mütəxəssislər ümumiyyətlə bypass tətbiq oluna bilməyən hallarda dərman müalicəsinə müraciət edirlər. Bunun səbəbi xəstələrin qısa müddətli həll yollarına üstünlük verməsidir. Lakin əgər xəstə döş qəfəsində ağrılardan şikayət etmirsə və ürək funksiyalarında problem yoxdursa, o zaman bypass və ya stent üsullarına müraciət etməyin mənası yoxdur. Bu xəstələrə tətbiq edilən dərman müalicəsi ilə çox uğurlu nəticələr əldə etmək olar. Amerikada aparılan geniş miqyaslı tədqiqatlarda yalnız dərman müalicəsi alanlar bypass və ya stent alanlarla müqayisə edilib. Bu araşdırma nəticəsində məlum olub ki, by-pass və stent üsulları xəstələrin ömrünü uzatmağa heç bir təsir göstərmir.
10. Müalicədən sonra nələrə diqqət edilməlidir?
Ürək-damar xəstələri müalicədən sonra həyat tərzini tənzimləməlidir. Sadə tədbirlər görməklə sağlam həyat sürmək mümkündür. Bunun üçün ediləcək ilk şey aktiv həyat tərzini mənimsəməkdir. Məsələn, lift yerinə pilləkən seçmək, qısa məsafələrə avtomobildən istifadə etməmək, piyada getmək. Mütəxəssislərin fikrincə, sağlam həyat üçün hər gün on min addım atmaq lazımdır. Siqaret dayandırılmalı, çoxlu tərəvəz və meyvələr istehlak edilməli, həddindən artıq yağlı qidalardan uzaq durmalıdır. Bundan əlavə, diabet, metabolik sindrom, yüksək xolesterin və ya təzyiqdən əziyyət çəkənlər bu risk faktorlarını nəzarət altında saxlamağı unutmamalıdırlar.
Prof. Dr. Nevrez Koylan
oxumaq: 0
