Bu dövrdə insan ruhunu anlamaq səyi bir növ "saat tənzimləyən institut" işinə çevrilir. İşinizə nə qədər ciddi yanaşsanız da, işiniz çox vaxt köhnəlib.
Təbii ki, insanlar haqqında əsas biliklər, nəzəriyyələr və elmi məlumatlar var, lakin siz ideya irəli sürərkən yeni bir yeniləmə dəyişir. məlumat deyilsə, onun təqdimatı və çərçivəsi. Bu səbəbdən yaş sürətlə keçdikcə saniyələrlə gündəmdən, saatlarla oyundan kənarda qala bilərsiniz. Məhz buna görə də bu dövr bu qədər kədərlidir. İnsanın nə olduğunu başa düşmək üçün gözlərinizi və qulaqlarınızı açıq saxlamalı və diqqətinizi toxunduğunuz nöqtəyə yönəltməlisiniz. Son günlər sosial şəbəkələrdə gündəmə gələn və gündəmi sarsıdan hadisələr məni bu haqda düşünməyə vadar edir. İnsanlığa olan inancımız dəyişməsə də, fikirləriniz yenilənir. Bu axına icazə vermək lazımdır.
İstifadə sahəsini bir kənara qoyaraq, diplomatik böhrana səbəb olan fırçadan başlayaq. İstər diplomatik müstəvidə, istərsə də kütləyə təsiri baxımından məsələnin ölçüsünü bir kənara qoyaq. Məşhur milli futbolçu Emre Belözoğlunun fırçasını uzatmaq motivasiyasının arxasında dayanan proseslərə diqqət yetirək. Bu hadisə domen baxımından çox qeyri-adi görünə bilər, lakin belə deyil. İçində olduğumuz dövr əslində hamımıza kiməsə fırça, çubuq və ya hətta pala yelləmək imkanı verir. Öz sosial media hesablarımızda demək olar ki, hər gün başqalarını geyindirir, başqalarını soyundurur, istədiyimiz zaman mərhəmət göstəririk. Amma təbii ki, bizim ifadələrimiz hadisənin simvolik formada miniatürləşdirilmiş variantıdır. Ola bilsin ki, bu adam dünən gecə fırçanı çantasına atıb. O, riskli bir iş görmək gərginliyi ilə gecə yatmağa çalışıb, səhərisi gün isə şəxsi sahəyə gedib. Və ya bəlkə də son anda onu lavaboda tapıb, bunun oyun olduğunu düşünüb, çubuğunu qarışığa qoyub. Biz bunu bilmirik, amma bildiyimiz odur ki, bu şəxs kilidlənmiş hesablardan göndərilən yazılardan daha görünən və əhəmiyyətli hərəkət nümayiş etdirib. Bu bir növ ekspozisionizmdir. Görünmək arzusu, kimsə tərəfindən bəyənilərkən kiminsə zəhərli oxlarına hədəf kimi diqqət çəkmək istəyi. Bu məqamda qeyd etmək istədiyim budur. Həyatımıza qəfil daxil olan bu insanın möhtəşəm və ekspozisionist münasibəti ona xas deyil, insan təbiətinin bir parçasıdır. Hamımız inkişaf etdikcə, müəyyən yaşlarda dövri dəyişikliklər yaşayırıq. Biz bu möhtəşəm ekspozisiyaçı dövlətləri yaşayırıq. Amma nəzəri olaraq, bu ehtiyaclar ardıcıl şəkildə ödənilirsə, biz sağlam və bütöv bir mənlik inkişaf etdiririk və onu bu səviyyədə yetkin həyatımıza daşımırıq. Hər kəsin mənəvi inkişafının ideal ölçüdə tamamlanmadığını nəzərə alsaq, tam ekran şouya niyə ehtiyacınız olduğunu başa düşmək olar, sizə yox.
Bizi insan ruhu haqqında bir daha düşünməyə vadar edən daha bir hadisə. - xəbərdarlıq - Çempionlar Liqasının Finalında "Tottenhem" - "Liverpul" matçının ilk oyunudur.Fasilədə çimərlik paltarında meydançaya tullanan Kinsey Wolanski adlı qadın. Wolanski deyir ki, bu hərəkətdən sonra nəinki on minlərlə izləyici qazanıb, həm də ona iş tapmağa imkan verib. Beləliklə, bu dəfə daha açıq ikinci dərəcəli qazanc var. Ani və ya planlı olması fərq etməz, “mən buradayam, milyardlarla insandan fərqliyəm, məni gör, mənimlə həyəcanlan” deyən qadın hər şeyi bir addım irəli aparır. Çünki bu, ekspozisionizmin, müşahidəçiliyin və diqqət mərkəzində olmağın yüksək qiymətləndirildiyi bir dövrdür. Bu tam ekran nəinki vizual materialı milyonlarla ekrana çatdırır, həm də ondan faydalanır. Bunun hesablama apardığı bir şey olub olmadığını bilmirik, amma bilirik ki, davranışa səbəb olan intellektual proseslər və qərar vermə mexanizmləri istək və ehtiyaclarımızdan təsirlənəcək. Bu kontekstdə gəlin selfi çılğınlığı dediyimiz vəziyyəti düşünək. Çoxlu selfi çəkdirməyin və sosial şəbəkələrdə paylaşmağın psixi pozğunluq olduğuna dair güclü inam var. Buna diaqnostik kateqoriya kimi yanaşmaqdansa, məncə bu, indiyə qədər haqqında danışmağa çalışdığım öz-özünə proseslərlə çox bağlıdır. Yəni, selfi paylaşmaq sadəcə istək və ehtiyacın ifadəsidir, yoxsa insan bu yolla ikinci dərəcəli faydalar da qazanır? Mən tamamilə bəli deyirəm. Bunun mütləq maddi qazanc olması lazım deyil. Tanışmadığı sosial şəbəkəyə “varam” demək, “bu gün əhvalım pisdir, məni anla”, “maddi vəziyyətim belədir, statusumu ona uyğun müəyyənləşdir” demək. .. Qısacası, hətta mühitə və kontekstə görə görünmək belə, ekspozisyonist istəklərdən kənar bir idrak prosesi tələb edir.
Nəhayət, artıq "görünən" olanın ifadə nümunəsi: Hörmətli Melek Mossonun "açıq" yuxarı, aç" bəyanatı. Bu möhtəşəm özünü və ya ekspozisionizm sinfidir. Bu o demək deyil ki, mən sənətçinin davranışını bəyənmirəm. Amma məzmun baxımından indiyə qədər danışdıqlarımızı çox gözəl tamamlayır və həm də mühüm əlavə edir. Məhz, Melek Mossonun qadın geyimləri ilə bağlı fikirlərini bildirməsəydi, öyrənə bilməzdik. Amma o, etdi və sərgiləmə olmasa da, bir ifadədir. Bir fikrin və ya inancın ifadəsi hər kəsi xoşbəxt etməsə də, indiki qədər qarışıqlıq yaratmaz. Ancaq söhbət müsahibə deyil, səhnə şousu və aydın və hətta işarəli bir çıxışdır. Bu məqamda rəssamın məqsədi təkcə öz ideyasını açmaq deyil. Ona ehtiyacı olan şey özünü ifadə etməkdən daha çox şeydir. Başa düşdüyüm kimi, deyir: bu sosial məsələ həm də mənim məsələmdir və bunu ən aydın şəkildə ifadə etmək istəyim var. Məhz burada əvvəlki misallarda qeyd etdiyimiz ikinci dərəcəli qazanc vəziyyəti ilə qarşılaşırıq. Bir rəssam kimi, Melek Mosso kütlələri nümayişə dəvət etmək üçün sərgidən istifadə edir. Kütlələrə təsir etmək qabiliyyətinə malik olan insanların gözə dəymələrini və diqqətə düşmək riskini götürərək seçilmələrini mən özüm üçün yetkin mənliklə əlaqələndirə bilərəm. Çünki sərgilənəndə vahid bir varlığa aid siyasi mövqe var.
Burada bəhs etdiyimiz bütün nümunələrdə böyük, ekspozisionist istəyin vurğuladıq. Ancaq dediyimiz kimi, bu, hər birimizdə zaman-zaman yüksələ bilən görülmək, fərq etmək və təsdiqlənmək ehtiyaclarımızla eyni spektrdədir. Səhv etmirəmsə, bu yaxınlarda bir gənc qadın partnyoru ilə yarıçılpaq fotosunu yayımlayıb. Ola bilsin ki, bu gənc qadın əvvəllər bir neçə selfi paylaşıb və ictimaiyyətin diqqətində olmaq istəməyən bir şəxs kimi anlıq və impulsiv bir ehtiyacdan dolayı özəl hissələrini ifşa etmiş ola bilərdi. Qısacası, ifşa olmaq ilə ifşa olmaq arasında çox qalın bir xətt yoxdur. İnsanların güzgü ehtiyaclarını qarşılayarkən, əslində özümüzü əks etdiririk. Bu proses birtərəfli deyil. Bu, göz atmağı, gözə baxmağı və göz qamaşdırmağı inkişaf etdirən bir yaşdır. Bu səbəbdən də, insan psixikasını anlamaq səyimizdə diaqnostik və ya kliniki təsvirlərdən kənara çıxmaq lazımdır. həm də onun arxasında duran inkişaf prosesləri, sosial-mədəni təsirlər və ehtiyaclar. Eynilə, başını göstərilənə çevirmədiyi müddətcə, Renin də eyni prosesləri var. Bunun üzərinə işarə edənlə görən arasındakı əlaqəni müəyyən edən ictimai-siyasi dinamika var (bax: fırça). Bu səbəbdən də psixologiya ilə maraqlanan insanlar olaraq istəməsək də nə vaxtsa gündəmə daxil olur və fürsət düşdükcə bu cür köşə yazıları ilə yeniliklərimizi çatdırmağa çalışırıq.
oxumaq: 0
