"Cəmiyyətdə vəhşiliyin yayılması və onun ən dəhşətli formasının ailə institutuna sıçraması cəmiyyətin ağıl, fəzilət və ləyaqət kimi dəyərlərdən uzaqlaşaraq öz instinktləri ilə hərəkət etməyə meylli olduğunu göstərir."
Son vaxtlar televiziyanı hər dəfə açanda, qəzeti vərəqləyəndə zorakılıq xəbərlərini görmədən bir gün keçir. Xüsusi coğrafiyası, təhsil səviyyəsi, mədəniyyəti və yaş məhdudiyyəti olmayan zorakılıq qlobal problemə çevrilib. Müxtəlif vaxtlarda bir çox ölkələrdə aparılan araşdırmalar göstərir ki, görülən tədbirlərə baxmayaraq, zorakılıq qaçılmaz bir hadisəyə çevrilib və üzərində iş aparılmalıdır. Zorakılıq dedikdə ilk ağla gələn qurban qrupları qadınlar olur. Təsadüfi deyil ki, ilk ağla gələn qrup qadınlardır; Mehra (2004) tərəfindən aparılan araşdırma göstərir ki, dünya qadın əhalisinin 20-30%-i həyat yoldaşları və ya partnyorları tərəfindən hər hansı səbəbdən hər hansı bir zamanda fiziki və ya cinsi zorakılığa məruz qalıb. Türkiyə Statistika Qurumunun (TÜİK) məişət zorakılığı ilə bağlı statistikasına görə, yaşayış yerinin kənd və ya şəhər olmasından, hansı coğrafi bölgədə yaşamasından, yaş qrupundan, məşğulluq vəziyyətindən və rifah səviyyəsindən, fiziki və ya ruhi zorakılıqdan asılı olmayaraq Türkiyədə qadınlara qarşı məişət zorakılığı halları həyat yoldaşından və ya şəxs(lər)dən son 12 ayda cinsi zorakılığa məruz qalmış qadınların 41,9%-nin, qadınların isə 13,7%-nin bu fiziki və ya cinsi zorakılığa məruz qaldığı bildirilir. Nəzərə almaq lazımdır ki, qadın hər 15 saniyədən bir həyat yoldaşı/partnyoru tərəfindən fiziki zorakılığa məruz qalır və şiddətin təkcə fiziki deyil, həm də cinsi, iqtisadi və psixoloji ölçüləri var. Bu yazıda çox yazılacaq və danışılacaq bir mövzu olan qadınlara qarşı məişət zorakılığı haqqında yalnız “zorakılığa məruz qalan qadınların xüsusiyyətləri” və daha dəqiq desək, zorakılığa məruz qalan qadınlarda müşahidə olunan psixopatoloji əlamətlər .
Məişət zorakılığının qurbanı olmuş qadınlarla aparılan araşdırmalar bu əlil qadınların həyat səviyyəsinin nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı düşməsinin səbəblərini izah edib. zədələr, HİV/QİÇS kimi cinsi yolla keçən xəstəliklər, prenatal ağırlaşmalar, disparuniya, depressiya, intihara cəhd, narahatlıq pozğunluqları, narkotik-spirt-maddə asılılığı, yemək pozğunluğu və travma sonrası stress pozğunluğu kimi psixoloji pozğunluqlar (Cobb et al. , 2006; Campbell, 2002). Ev işlərində nöqsanla bəraət qazandıran zorakılıq, evdə kişinin kişilik səlahiyyətinə, hüquq və vəzifələrinə təcavüz və ya qısqanclıq (Helvacıoğlu, 1997), failin qadına qarşı hər cür təhdidləri ilə birləşərək qadının bütün həyatını birləşdirir. Onsuz da fiziki, cinsi və şifahi və ya psixoloji zorakılıq ünsürlərinə məruz qalaraq davam edəcəkləri gözlənilir. Bütün bunlar kifayət qədər çətin olsa da, eyni qadından uşaqlara baxmaq, ev işləri ilə məşğul olmaq və hətta evə pul gətirmək üçün pul qazanmaq tələb olunur. Sosial dəstək axtarışları daha çox cavabsız qalan bu qadınların təxminən 25%-i həyatını itirir (Şahin, 2018).
Bütün bu şərtlər altında həyatını davam etdirən qadınlarda görülən ümumi xüsusiyyətlər hansılardır? : Mənfi özünü qavrayış, aşağı özünə hörmət, yüksək depressiv simptomlar (Offman & Matheson, 2004), aşağı psixoloji rifah, şəxsiyyətlərarası problemlər, narahatlıq pozğunluqları (Antony et al., 2005), qüsurlu və günahkar inanclar və yuxu pozğunluğu . Zorakılığa məruz qalan qadınlar xüsusilə qarşı tərəfin törətdiyi zorakılığı öz daxilində qəbul etməyə və zorakılığın səbəbini özlərinə bağlamağa meyllidirlər. Yaşadıqları bu şiddəti öz davranışları nəticəsində əsaslandıran bu fərdlər adətən şiddəti gizlətməyə və ya çox təfərrüata varmadan müxtəlif idrak müdafiə mexanizmləri ilə rasionallaşdırmağa çalışırlar. Bu, onları əslində yaşadıqları və ya hiss etdikləri hissləri və düşüncələri ortaya qoymadan yaşamağa sövq edir. Zorakılığa məruz qalan qadınların ortaq xüsusiyyətlərindən biri də təhsil səviyyəsinin aşağı olması, iş təcrübəsinin olmaması, uşaqlarına baxarkən işləməkdə çətinlik çəkməsi, iqtisadi azadlığının olmaması, zorakılığa məruz qalan şəxsdən uşaq sahibi olması, ayrılmaq istəməməsidir. atasız uşaqlar. Yalnızlıq qorxusu, özünə inamının aşağı olması, həyat yoldaşının dəyişəcəyinə inanması kimi səbəblərlə şiddətə məruz qaldığı mühiti tərk etməməlidir (Gordon et al., 2004). Unudulmamalıdır ki, qısaca izah edilməyəcək qədər vacib olan məişət zorakılığı, zəruri ailə siyasəti, təhsildə ailə birliyi və xüsusilə də qadının ailədə əhəmiyyəti, çəkindirici cəzalar və müvafiq hüquqi tənzimləmələrlə qarşısı alına bilən bir problemdir.
oxumaq: 0
