Travma, insanın həyatına mənfi təsir edən, qalıcı təsirlər buraxan, narahatlıq və qorxu, stress və çarəsizliyə səbəb olan vəziyyətdir. Travmatik hadisələr insana idrak və duyğu/affektiv təsir göstərir. Yaşanan hadisələrin bu qədər güclü hiss olunmasının və qeyri-adi sayılmasının səbəbi insanın yaşadığı mənfi hadisənin ağır olması və öhdəsindən gələ bilməməsidir. Travmatik hadisələr fərdin həyatında mühüm insanların başına gələn kədərli hadisələr səbəbindən də baş verə bilər. Təbii fəlakətlər, iş qəzaları, yol qəzaları, gözlənilmədən yaxın adamın və ya ev heyvanının itirilməsi, müharibələr, gözlənilməz xəstəliklər, bir vəhşiliyə şahidlik, təcavüz kimi mənfi hallar travmatik hadisələrə misal ola bilər. Travma keçirmiş fərdlər yuxu pozğunluqları, qidalanma tərzində dəyişiklik, mənfi hadisəni tez-tez xatırlama və kabuslar, acizlik, peşmanlıq, bədbəxtlik, dəyərsizlik hissləri və onlara xatırladan yerlərdən, insanlardan və vəziyyətlərdən qaçma kimi davranışlar yaşaya bilər. hadisə. Travma ilə əlaqəli mümkün psixoloji problemlərə misal olaraq depressiya, narahatlıq, Post-travmatik Stress Bozukluğu (TSSB) və yemək pozğunluqları daxildir. Yas, ortaq cəhətləri olan və travma ilə əlaqəli olan problemlərdən biridir.
Yas, bir insanın həyatında mühüm yeri olan bir əşyanın, insanın, ev heyvanının və ya vəziyyətin itirilməsi nəticəsində baş verən çətin bir prosesdir. İnsanlar həyatları boyu onlara meydan oxuyan və öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkən hadisələrlə qarşılaşırlar. Fərdlərin həyatlarında öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkdikləri problemlərdən biri də itkidir. Bütün müxtəlif itkilərdən ən çətini qiymətli, vacib bir insanın və ya ev heyvanının ölümüdür. Hər bir fərd yaşadığı itkilərdən sonra müxtəlif ölçülərdə və müxtəlif müddətlərdə çətin bir proses keçir. İnsanlar bu prosesləri fərqli yaşasalar da, eyni reaksiya verirlər.
Yas, həyatında önəmli bir insanı və ya ev heyvanını itirməsi nəticəsində fərdin yaşadığı universal və təbii reaksiyadır. Yas prosesinin xüsusiyyətləri mədəniyyətdən mədəniyyətə dəyişir. Hər mədəniyyətin kədərlə bağlı öz normal reaksiyaları və müddətləri var. Yas prosesində reaksiyalar zaman keçdikcə təsirlərini azaldır. Əgər matəm lazım olduğundan daha uzun olarsa Uzun müddətdən sonra bitmək mümkün deyilsə və simptomlar eyni səviyyədə davam edirsə, bu, onun travmatik kədərə çevrildiyinə işarə ola bilər. Travmatik kədər anlayışındakı travma sözü itkinin fərdlər üçün nə qədər travmatik ola biləcəyini göstərir. Beləliklə, travmatik kədər anlayışı həm yasların patoloji vəziyyətini, həm də itkilərin fərd üzərində ağır təsirlərini ifadə edir.
Travma və kədəri müalicə etmək üçün istifadə edilən müxtəlif psixoterapiya növləri var. Ən təsirli üsullardan biri psixoterapiya üsulu olan və türk dilinə "Göz Hərəkətinin Duyarsızlaşdırılması və Yenidən İşlənməsi" kimi tərcümə edilən "Göz Hərəkətinin Duyarsızlaşdırılması və Yenidən İşlənməsi" (EMDR) üsuludur. Terapiya prosesində zehnimizdəki neqativ emosiyalar və xatirələrdən alınan məlumatlar yenidən işlənir.
EMDR terapiyası insanın yaşadığı mənfi hadisələrin və emosiyaların narahatedici təsirlərini azaltmağa və neytrallaşdırmağa kömək edir. Beləliklə, yaşanan neqativ emosiyalar fərdin beynini məşğul edir və insana daha heç bir zərər verməyə başlayır. Bu terapiyada önəmli olan insanı narahat edən xatirələri və duyğuları neytrallaşdırmaqdır. EMDR travma və kədər kimi mövzularda geniş şəkildə öyrənilir. Travma və kədərdən başqa, depressiya, inkişaf pozğunluqları, psixosomatik pozğunluqlar; Qorxu, çarəsizlik, qəzəb və kədər kimi duyğuları idarə etmək üçün də istifadə edilə bilər. Mənfi emosiyaların neytrallaşdırılması tətik xatirələrini silmək demək deyil. Terapiyadan sonra xatirələr xatırlanır, lakin bu yaddaşla əlaqəli mənfi emosiyalar və düşüncələrlə deyil.
EMDR terapiyası travma və kədər problemi olan insanlar üçün effektivdir. İki istiqamətli qıcıqlarla tətbiq edilən psixoterapiya üsulu beyin travması nəticəsində yaranan fizioloji və psixoloji problemlərin aradan qaldırılmasında təsirli olur.
Travma və kədər problemlərinə qarşı ən çox istifadə edilən digər terapiya yanaşması idrak davranışçı terapiyalardır. Koqnitiv Davranış Terapiyası (CBT) ümumiyyətlə fərdi şəkildə tətbiq olunsa da, son zamanlar qrup tətbiqlərindən məhsuldar nəticələr əldə edilmişdir. CBT-də məruz qalma terapiyaları, idrakın yenidən qurulması, sistematik desensitizasiya, sosial bacarıqlar təlimi, istirahət təlimi və özünə nəzarət kimi üsullar var. CBT duyğuları, düşüncələri və davranışları axtarır İkisi arasındakı əlaqəni araşdırır və bir-birinə necə təsir etdiyinə diqqət yetirir. Mənfi düşüncələri və simptomları dəyişdirmək üçün nəzərdə tutulub. Psixoterapevtlər şiddətli, tez-tez təkrarlanan, əsassız düşüncələri azaltmaq və onları müsbətə çevirmək üçün yuxarıda qeyd olunan bəzi üsullardan istifadə edə bilərlər. Bu üsullar fərdin travmatik xatirələri haqqında düşüncələrini dəyişməsinə və onlarla mübarizə aparmaq bacarığı qazanmasına kömək edir.
Travma və kədər ciddi qəbul edilməli olan problemlərdir və müalicə üçün bu sahədə mütəxəssislərdən kömək istənilməlidir.
oxumaq: 0
