SUAL VƏ CAVABLI QANIZLIQ

1. ANEMİYA NƏDİR

Anemiya həm xəstəlik, həm də əlamət olduğu üçün həmişə ətraflı müzakirə edilməli və onun səbəbi aşkar edilməlidir.

Hemoqlobinin konsentrasiyasının normadan aşağı düşməsinə deyilir. ANEMİYA. Hematokrit dəyəri anemiyanı qiymətləndirmək üçün birbaşa qiymətləndirilə bilən parametr deyil.

ÜST (Dünya Səhiyyə Təşkilatı) anemiyanın tərifində hemoglobinin aşağı həddini yetkin kişilər üçün 13qr/dl, 12qr/dl kimi müəyyən etmişdir. Qadınlar üçün dl. Bu dəyərlərin irqlər arasında fərqli ola biləcəyi qəbul edilmiş və bu fərqin 1-2qr/dl civarında ola biləcəyi bildirilmişdir.

2. ANEMİYANIN ƏLAMƏTLƏRİ NƏDİR

Anemiyası olan xəstələr adətən məşq qabiliyyətinin azalması və ya asan yorğunluq, ürək döyüntüsü və nəfəs darlığı kimi simptomlarla həkimə müraciət edirlər. Anemiyalı xəstələrdə dəri və selikli qişaların solğunluğu müşahidə olunur.

Ürək-damar sistemi haqqında məlumat: ürək döyüntüsü və gərgin nəfəs darlığı. Şiddətli və uzunmüddətli anemiya "Hiperdinamik ürək çatışmazlığı"nın səbəblərindən biridir.

Anemiyası olan xəstələrdə baş ağrısı, tinnitus, başgicəllənmə, huşsuzluq hissi, konsentrasiya qabiliyyətinin azalması, əzələlərin azalması kimi simptomlar müşahidə edilə bilər. güc, və soyuqluq hissi.

>

Mədə-bağırsaq xəstəlikləri müxtəlif səbəblərdən, xüsusən də dəmir çatışmazlığından qan azlığına səbəb olur. Bundan əlavə, anemiya özü bəzi mədə-bağırsaq simptomlarına səbəb ola bilər. Bunlara iştahsızlıq, ürəkbulanma, qəbizlik və ya ishal kimi dəyişikliklər daxil ola bilər.

Anemiyası olan kişilərdə libido itkisi ola bilər. Qadınlarda amenoreya və ya menorragiya baş verə bilər. Unudulmamalıdır ki, anemiyaya səbəb menorragiya və ya metrorragiya ola bilər.

3. ANEMİYANIN MORFOLOJİ TƏNSİFİ

Xüsusən orta eritrosit həcminə (MCV) əsasən edilən bu təsnifatda anemiyalar NORMOSİTİK (MCV: 80-100FL), MİKROSİTİK (MCV 80-dən aşağı) olaraq 3 qrupa bölünür. /FL) və MAKROSİTİK (MCV 100FL-dən yuxarı). qrupda araşdırılmışdır.

MİKROSİTİK ANEMİYA:

• Dəmir çatışmazlığı anemiyası

• Talassemiyalar, hemoglobin E, hemoglobin C xəstəliyi

• Sideroblastik anemiya

• Qurğuşun zəhərlənməsi

• Xroniki xəstəlik anemiyası (bəzi hallarda)

NORMOSİTİK ANEMİYA:

• Sümük sümük Mili infiltrasiya edən xəstəliklər (bərk şişlərin metastazı, leykemiya, limfoma, çoxsaylı miyelom)

• Xroniki xəstəlik anemiyası (əksər hallarda)

• Böyrək çatışmazlığı

• Kəskin qanaxma

• Hemolitik anemiyalar

• Qaraciyər xəstəliyi

• Hipotireoz və sinqa (C vitamini çatışmazlığı)

MAKROSİTİK ANEMİYA

• Vitamin B12 çatışmazlığı

• Fol turşusu çatışmazlığı

4. ETİOPATOGENETİK ANEMİYANIN TƏNSİFİ

I. ERİTROSİT İSTEHSALININ AZALMASI

A)Hemoqlobin sintezinin azalması

• Dəmir çatışmazlığı anemiyası

• Talassemiyalar

  p>

• Sideroblastik anemiya

• Qurğuşun zəhərlənməsi

B) DNT-də pozğunluq sintez

• Vitamin B12 çatışmazlığı

• Fol turşusu çatışmazlığı

C ) Hematopoetik kök hüceyrələrin differensasiya pozğunluğu

• Leykemiya və ya MDS

• Aplastik anemiya

II. QAN İTKİSİ: Kəskin QANAXMA NƏTİCƏLƏRİ ANEMİYA

III. ERİTROSİTİN MƏHVUNDA ARTIM: Bu başlıq altında olan anemiyalar hemolitik anemiyalardır. Eritrositlərin ömrünün qısalması ön plandadır.

5. DƏMİR ƏSİZLİKİNƏ SƏBƏB OLAN AMİLLƏR

Ölkəmizdə və dünyada anemiyanın ən çox yayılmış səbəbi dəmir çatışmazlığıdır. Dünya əhalisinin təqribən 30%-i qansızdır və onların ən azı yarısında, yəni 500 milyon insanda dəmir çatışmazlığı anemiyası var.

Dəmir çatışmazlığı dəmir itkisi və/yaxud ehtiyacın artıq olduğu bir prosesdir. udulmuş miqdar (mənfi dəmir balansı).Əvvəlcə dəmir ehtiyatlarının tükənməsi (gizli dövr) və sonradan kifayət qədər hemoglobinin sintez oluna bilməməsi nəticəsində dəmir çatışmazlığı kimi baş verir.

DƏMİR DEFİKSİZLİYİNƏ SƏBƏB OLAN FATORLAR

Artan tələbat: hamiləlik, laktasiya, inkişaf yaşları

Dəmir itkisinin artması: hipermenoreya, menometrorragiya, uşaqlıqdaxili kontraseptivlər, ezofagit, hiatal yırtıq, mədə xorası, qastrit, aspirin istifadəsi, iltihablı bağırsaq xəstəlikləri, hemoroid, xoralı kolit, parazitar xəstəliklər

Qeyri-adekvat dəmir qəbulu

• Qidalanma çatışmazlığı: vegetarianlar, yaşlılar

• Udulma pozğunluqları: axlorhidriya, mədə-nazik bağırsaq rezeksiyası

6. DƏMİR ƏSASLILIĞINDA KLİNİKİ NƏTİCƏLƏR

Dəmir çatışmazlığı anemiyasına xas olan tapıntılar; Dəridə, dırnaqlarda və selikli qişalarda olur. Saç tökülməsi, saçın matlaşması, qırılması, dırnaqların qırılması, dırnaq yatağının incəlməsi və çökməsi, qaşıq dırnaqları (koilonychia), dildə ağrı, qıvrımlı papillaların itməsi, bucaqlı stomatit, burunda ozena əsas epitelial dəyişikliklərdir. Bundan əlavə, adətən gənc qadın xəstələrdə müşahidə edilən və qida borusunun yuxarı ucunda daralmaya səbəb olan və adətən müalicə ilə yoxa çıxan "Veb" də İDA-nın tipik xüsusiyyətləridir.

7. DƏMİR ƏSASLIĞINDA NƏTİCƏLƏR

İDA-nın ən tipik laborator tapıntısı HİPOXROM MİKROSİTERİYAN ANEMİYAdır, yəni MCV orta eritrosit həcmi 80fl-dən və MCHC 27 pikoqramdan aşağıdır. Eritrosit ölçülərinin paylanması -RDW artmışdır. Periferik yaxma preparatlarında HİPOXROMİYA, ANİSOSİTOZ VƏ POİKİLOSİTOZ aydın görünür. Serum dəmir və transfer doyma və serum ferritin səviyyələri azaldı. Ümumi dəmir bağlama qabiliyyəti-TDBK artmışdır.

8. DƏMİR ƏSASLIĞI ANEMİYASININ MÜALİCƏSİ

İDA-nın müalicəsi əskik dəmirin oral və ya parenteral yolla dəyişdirilməsi ilə ümumi dəmir miqdarının saxlanılması, digər tərəfdən isə etioloji faktorun müəyyən edilməsi və lazımi müalicənin aparılması kimi ümumiləşdirilə bilər.

Əks göstəriş olmadıqda, iki valentli dəmir preparatlarının oral qəbulu standart müalicəni təşkil edir. Ağızdan dəmirlə müalicəyə cavabın ən erkən əlaməti müalicənin 5-ci və 10-cu günləri arasında baş verən retikulositlər dediyimiz gənc eritrositlərin sayının artmasıdır. Bununla belə, dəmir ehtiyatlarının doldurulması 3-4 aylıq müalicə tələb edir.

Oral dəmir müalicəsi ucuz, asan, lakin uzunmüddətli müalicədir. Bəzi xəstələrdə ağızdan müalicəyə görə şişkinlik, qaz, mədə ağrısı, defekasiyanın qara rəngə boyanması kimi yan təsirlər yarana bilər. Belə vəziyyətlərdə qan itkisi çox olduqda və sürətli reaksiya lazım olduqda parenteral dəmir terapiyası tətbiq edilir. Parenteral müalicə venadaxili və ya əzələdaxili olaraq aparılır. Parenteral dəmir terapiyası xüsusilə ciddi risklərə malikdir İlk növbədə, venadaxili dəmir terapiyası xəstəxanadan kənarda aparılmamalıdır. Bu, hipotenziya, baş ağrısı, ürtiker, ürəkbulanma, miyalji, qızdırma və sistemik anafilaksiya kimi ciddi vəziyyətlərə səbəb ola bilər.

9. BETA TALASSEMİYANIN DƏMİR ƏSASLIQINDAN NECƏ FƏRQİDİR VƏ BUNUN MÜALİCƏ TƏLƏB EDİLİR?

Beta talassemiyanın İDA ilə oxşar laboratoriyaları olsa da, yaxşı həkim sadə hemoqramma ilə bu iki vəziyyəti ayırd etməlidir. Məhz, hər iki halda MCV aşağı olsa da, talassemiyada bu dəyər son dərəcə aşağıdır. (MCV təxminən 60). Belə hallarda dəmir, dəmir bağlama və ferritin yoxlanılır. İDA-da ferritin aşağı olduğu halda, talassemiyada normaldır. Belə hallarda qəti diaqnoz üçün hemoglobin elektroforezi yoxlanılır və HBA2 və HBF yüksək olduğu aşkar edilərsə, talassemiyanın qəti diaqnozu qoyulur. Talassemiya daşıyıcısı genetik diaqnozdur və belə hallarda ailənin digər üzvləri də müayinə olunmalıdır. Zəiflik və yorğunluqdan başqa heç bir əhəmiyyətli əlamətə səbəb olmur. Müalicəyə gəlincə, bu, tamamilə müalicə tələb etmir. Burada dəmir vermək xəstəyə faydadan çox zərər verir. Bununla belə, bəzi müstəsna hallar var; Bəzi hallarda talassemiya və İDA birlikdə baş verə bilər, belə hallarda ilk növbədə çatışmayan dəmirin dəyişdirilməsi tələb oluna bilər.

10. MAKROSİTİK ANEMİYANIN SƏBƏBƏLƏRİ NƏDİR VƏ HANSI MAKROSİTİK ANEMİYALAR ƏN YAXŞIDIR

Meqaloblastik anemiyalar makrositar anemiyalar sırasındadır. Makrositar anemiyalar iki qrupa bölünür: DNT sintezində qüsurla xarakterizə olunan meqaloblastik anemiyalar və DNT sintezində qüsur yaratmayan qeyri-meqaloblastik makrositar anemiyalar. Meqaloblastik olmayan makrositar anemiyalar qaraciyər çatışmazlığı, alkoqolizm, hipotiroidizm, miyelodisplaziya və KOAH ilə müşayiət oluna bilər.

Ən çox rast gəldiyimiz makrositar anemiyalar vitamin B12 çatışmazlığı və fol turşusu çatışmazlığı anemiyasıdır ki, bunlar meqaloblastik anemiyalardır.

p>

11. B12 VİTAMİNİ ÇƏTƏKİŞSİNİN SƏBƏBLƏRİ

• Malabsorbsiya

• Pernisioz anemiya

• Qastrektomiya

• İltihabi bağırsaq xəstəlikləri

• Terminal ileum rezeksiyası

• Pankreas çatışmazlığı

• Daxili amilin anadangəlmə çatışmazlığı

• Bağırsağın parazitləri (diphyllobothrium latum)

Qidalanma pozğunluğu u: QƏTİ VEGETERİYANLAR

12. FOL TURŞUSU DEKISILMISININ SƏBƏBLƏRİ

• Qeyri-adekvat pəhriz

• Alkoqolizm

• Təzə meyvə və tərəvəz qəbulunun çatışmazlığı

• Malabsorbsiya

• Gluten enteropatiyası (Çölyak xəstəliyi)

• İltihabi bağırsaq xəstəlikləri

• Nazik bağırsağın geniş rezeksiyası

Nadir səbəblər: Hemodializ, xroniki hemolitik anemiya, antiepileptik, antifolat dərmanları

13. B12 VİTAMİNİ VƏ FOLİK TURŞUSU DEKIŞISLIĞINDA GÖRÜNƏN ƏLAMƏTLƏR

Onlar anemiya ilə bağlı simptomlarla özünü göstərir. Fol turşusu çatışmazlığında nevroloji qüsur olmadığı halda, B12 vitamini çatışmazlığında nevroloji qüsur ola bilər. Dildə yanma, dadın pozulması, iştahsızlıq və ikrah hissi, kilo itkisi baş verə bilər. B12 vitamini çatışmazlığında posterior kordon təsirlənir və mövqe hissiyyatının pozulmasına səbəb olur. Əllərdə və ayaqlarda uyuşma, motor gücünün itirilməsi, sidik qaçırma, unutqanlıq kimi hər cür nevroloji qüsurlara səbəb ola bilər.

Vitamin B 12 çatışmazlığı hər yaşda müşahidə oluna bilər, lakin daha çox olur. tez-tez 60 yaşlı qrupda. Onun digər otoimmün xəstəliklərlə əlaqəsi çox yaygındır. Qraves xəstəliyi, Haşimoto tiroiditi, Addison xəstəliyi, hipoparatireoz və vitiliqo kimi.

14. MEQALOBLASTİK ANEMİYADA LABORATORİYA

Yüngül leykopeniya və trombositopeniya ilə müşayiət olunan makrositar anemiya (xüsusilə MCV 120fl>), səmərəsiz eritropoez nəticəsində LDH-nin yüksəlməsi, periferik seqmentlərdən daha çox tetrop seqmentasiya (ne1-dən çox) və ya parçalanmış eritrositlər görünə bilər. Sümük iliyi hiperhüceyrəlidir və qırmızı seriya aktivdir. Diaqnozda fol turşusu və B12 vitamini səviyyəsi vacibdir. Parietal hüceyrələrə qarşı anticisimlərin olması zərərli anemiyalı xəstələrin 90%-də nümayiş etdirilə bilər.

15. MEQALOBLASTİK ANEMİYANIN MÜALİCƏSİ

Fol turşusu çatışmazlığında müalicə; Çatışmazlığa səbəb olan problemin aradan qaldırılması və fol turşusunun dəyişdirilməsi ilə əldə edilə bilər. Gündəlik doza 400-500 mikroqram kifayətdir. (5 mq həblər var).

Yüngül dərəcədə B12 vitamini çatışmazlığı zamanı B12 vitamininin oral preparatları ilə müalicəsi mümkündür. Şiddətli çatışmazlıqlarda və zərərli anemiyanın müalicəsində, 1000 mkq ampulaların ardıcıl 5 gün tətbiqindən sonra, 4-5 həftəlik müalicəyə davam edin.

_{oxumaq: 0}