Yüksəlmə axınının sahilə nə qədər yaxınlaşacağını təxmin edə bilərsinizmi? Siz havada uçan tükün hərəkətindən lələyin hara düşəcəyini və ya axan çay yatağının hara əyiləcəyini ayırd edə bilərsinizmi?
Axan çay yatağının hara əyiləcəyinə təsir edən bir çox amil var, bəziləri bunlar külək, temperatur, təbiətin forması və torpağın quruluşudur. Biz bunu cazibə qanunu və ya riyaziyyatla hesablaya bilmərik.
Təbiətdəki hər şeyin mürəkkəblik daxilində gizli bir nizamı var. Düzensiz görünən bir ağacı araşdırdığımız zaman üzərindəki çıxıntının, əyriliyin, forma və toxumanın davamlı olaraq təkrarlandığını görürük. Bunun səbəbi mürəkkəb görünən varlıqların mahiyyətcə simmetrik və nizamlı olmasıdır.
İNSAN BEYNİ TƏBİƏT KİMİ KOMPLEKSDİR
İnsan beyninin də mürəkkəbliyi daxilində bir nizamı var, məsələn təbiətdəki varlıqlar. Beynimiz həmişə nümunə axtarır. Hər hansı bir naxış tutduqda onu dərhal milyonlarla digər nümunələrlə əlaqələndirir və qavrayış dediyimiz şeyi yaradır.
İnsan beyni 0-6 yaş arasında formalaşır. Beyin inkişafı ana bətnində başlayır və altı yaşa qədər tam formalaşır. Körpə dünyaya gəldikdən sonra beş duyğu orqanı ilə dünyanı dərk etməyə başlayır. Görmə, eşitmə, dad, toxunma və qoxu. Vizual təcrübələr artdıqca vizual yaddaş, eşitmə təcrübələri artdıqca isə eşitmə yaddaşı formalaşır. Bunu beş duyğu orqanı ilə edir. Məsələn, körpənin ilk tanıdığı insanlar anası, atası və bacısıdır, lakin zaman keçdikcə digər ailə üzvlərini tanımağa və onlara reaksiya verməyə başlayır.Yaxud ilk tanıdığı səs anasının səsi olduğu halda, zamanla o, atasının səsinə reaksiya verir. Bu proses zamanı körpə nə qədər çox stimullara məruz qalırsa, beyin inkişafı bir o qədər tez baş verir. İnsan beyni təkrarlama yolu ilə öyrənir.
Uşaq altı yaşına çatdıqda onun beynindəki yollar müəyyən edilir. Proses zamanı yaşadığı duyğular, beynindəki əlaqələr və neyron yolları onun həyatı boyu istifadə edəcəyi yolların konturunu təşkil edir. Uşaq indi necə sevməyi, necə danışmağı, necə davranmağı, necə hirslənməyi, necə xoşbəxt olmağı, necə bədbəxt olmağı, başqa sözlə, necə bir insan olduğunu öyrənib.
QALEYDİ? UŞAQLIQ XATİRƏLƏRİ?
Mədəniyyətimizdə və özümüzdə yerləşmiş tale, təsadüf, zərurət, təsadüf, təsadüf kimi anlayışlar var. Bunu xaos nəzəriyyəsi ilə düşündükdə vəziyyət qismət və ya bəxt kimi görünmür. Xaotik və taleyüklü görünən bir çox şeyin arxasında gizli bir nizam var. Uşaqlıqda yaşadığımız xatirələr bu gün necə davranacağımızı, həyatımızın hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyini, necə bir insanla evlənəcəyimizi, necə bir həyat yaşayacağımızı müəyyən edir.
TƏKRAR ETMƏK ÜÇÜN TAM EDİN
Beynimiz uşaqlıqda keçirdiyi mənfi təcrübələri daim təkrarlamalıdır. Əslində, tale kimi görünən təcrübələr, sadəcə olaraq, keçmiş travmatik təcrübələri yenidən yaşayaraq öhdəsindən gəlməyə çalışan beyindir. Uşaqlığı boyu davamlı olaraq pis uşaq kimi rəftar edilən biri yetkin olanda insanları ona pis uşaq kimi davranmağa təşviq edir. Uşaqlıqda uğuruna görə sevilən biri, yetkin olanda uğur qazanır və uğuruna görə sevilir. Uşaqlıqda utancaq olan biri özünü utandıracaq şəkildə davranır və kinsiz insanlarla dostluq edir. Uşaqlıqda valideynlərini itirən insanlar yetkinlik dövründə sevgililəri, həyat yoldaşları və partnyorları ilə münasibətdə çətinlik çəkir və digərinin onlardan ayrılmasına nail olmağa çalışırlar.
İNSAN TƏBİƏTİN BİR PARÇASIDIR
Təbiətin hər küncündə milyonlarla dövran gizlənir. İnsan bədəni də təbiətin bir hissəsidir. Çay məcralarının əyriləri insan bədənində damarların əyriləri kimi olduğu kimi, təbiətdəki saçaqlıq, dairəvi hərəkətlər və çıxıntılar da elədir. İnsan bədəni təbiətlə harmoniyada olan bütövün bir hissəsidir, təbiətin bir hissəsidir.
Ürək üzərində aparılan EEG tədqiqatlarında maraqlı bir tapıntıya rast gəlinir. Ürək ritm səviyyəsi heç vaxt digəri ilə eyni deyil. Beləliklə, ürək dəyişən şərtlərə uyğunlaşa bilər. Ürək xaotik işi sayəsində çox şeyə dözə bilir. Həyəcan, kədər və qorxu; bu duyğuların hər biri ürək ritmində müəyyən dəyişikliklərə səbəb olur. Ürəyin xaotik işləməsi onun çevikliyini artırır.
BEYNİMİZ DƏ ÜRƏYİMİZ KİMİ ÇEVİKDİR
Ürəyin xaotik işinin altında yatan ən mühüm səbəb elastiklikdir. Bu çeviklik bizə sağ qalmağa imkan verir. İnsan beyni də ürək kimi çevikdir. Beynimizin ən mühüm vəzifəsi etməkdir Bizi yaşatmaq üçün. Neyrobioloji tədqiqatlar göstərir ki, beyin xaotik, mürəkkəb və nizamsızdır. Yaddaş qeydləri, xatirələr, duyğular, qərar qəbul etmə, fiziki ehtiyaclar və bədəni hərəkət etdirmək kimi milyonlarla funksiyaya malikdir. Bu qeydlərin yerləşdiyi bölgələr məlum olsa da, beynin necə işlədiyini hələ dəqiq bilmirik.
Beyindəki əsas prinsip; qeydlər heç vaxt bir yerdə saxlanmır. Bu o deməkdir ki, beyin hər hansı problemdən özünü qoruyur. Yaddaş qeydləri bir çox yerlərdə və bir çox bölgələrdə saxlanılır. Buna görə də qısa müddətdə terapiyada heç bir dəyişiklik olmur, beyin davamlı olaraq yeni öyrənilən məlumatları təkrar-təkrar təcrübədən keçirməli və emal etməlidir. Terapevt və müştəri arasında qurulan əlaqəni dəfələrlə yaşamaq lazımdır.
TERAPİYADA NƏ OLUR? PSİXOTERAPİYA NƏDİR?
Beynin elastikliyinin bizə verdiyi ən böyük töhfə budur; Davamlı olaraq təkrarlanan dövranı müşahidə etsək, yeni bir dövr yaratmaq mümkündür. İnsan beynini dəyişdirən və bizə yeni dövr yaratmağa imkan verən şey sağlam insanla sağlam münasibətdir. İnsan doğulanda danışmağı, yeriməyi, sevməyi, özünü təhlükəsiz hiss etməyi valideynlərindən öyrənir. İnsan yetkinləşdiyi zaman uşaqlıqda yaşadığı problemlər ruhi sıxıntı, daxili narahatlıq, depressiya, panik atak, vəsvəsə, şəxsiyyət pozğunluğu, təşviş, münasibət problemləri kimi görünür. Sağlam münasibət və əlaqə qurmaq insanı sağaldır. Terapiyada müştəri terapevtlə sağlam münasibət qurur. Onun qurduğu sağlam münasibət, problemli uşağın yetkin şəxsiyyətinin altındakı dövrünü dəyişir. Müştərinin təkrar etmək məcburiyyəti zamanla azalır və keçir. Müştəri qurduğu yeni münasibətlə yeni yollar yaşayır.
oxumaq: 0
