İnsanlar tək yaşaya bilməyən və bir araya gəlib ünsiyyət qurmalı olan sosial varlıqlardır.Biz insanlar olaraq varlığımızı davam etdirmək üçün müxtəlif məlumatlar istehsal etməli və bu məlumatları paylaşmalıyıq. Gündəlik həyatda, evdə, məktəbdə, işdə, getdiyimiz küçədə və getdiyimiz avtobusda bir çox canlılarla ünsiyyətdə oluruq. Ancaq bəzən vermək istədiyimiz mesajı çatdırsaq da, başa düşülmədiyimizi hiss edə bilərik. Belə hallarda ünsiyyət çatışmazlığından yaranan problemlərin qarşısını almaq və əlaqələrin möhkəm təməllər üzərində qurulmasını təmin etmək üçün bəzi ünsiyyət üsullarından istifadə etməliyik. Sendviç metodu da bu üsullardan biridir.
Səhər yeməyinə vaxt tapmadığımız günlərin xilaskarı olan sendviç haqqında düşünək. İki qat çörək arasında müxtəlif maddələr var. Bu inqrediyentləri tək yedikdə onların sıx dadını hiss edirik. Ancaq sendviç etdikdən sonra onu dişləyəndə çörəyin dadı və inqrediyentləri bir-birinə qarışır. Bu sayədə inqrediyentlərin dadını digərlərindən daha sıx hiss etmirik.
Sendviç hazırlayarkən iki qat çörəyin içini istədiyimiz kimi doldururuq. Biz isə əsas tərkib hissəsini, qarşı tərəfə vermək istədiyimiz əsas mesajı çörəyin arasına qoyub dadını bir az yumşaldırıq. Bu texnika xüsusilə tənqid etməyimizi tələb edən vəziyyətlərdə istifadə olunur. Qarşı tərəfə söyləməli olduğumuz, lakin çox güman ki, o insanı narahat edəcək mənfi mesajları sendviç üsulu ilə daha təsirli şəkildə çatdıra bilərik.
"Sən deyilsən" dediyiniz vaxtları xatırlayın. Gündəlik həyatda ünsiyyət qurduğunuz anlarda məni başa düş' və ya 'Məni yenə səhv başa düşdünüz'. Ünsiyyət problemlərində ilk addım ünsiyyət üçün məsuliyyət daşımaqdır. Səhv anladığımızı deyil, səhv başa düşdüyünü düşünərək vəziyyəti necə fərqli izah edə biləcəyimizi dəyərləndirməli və alternativ yollar tapmalıyıq. Eyni mesajı digər insanın qavrayışında dəyişiklik yaradacaq şəkildə təşkil etməklə verə bilərik.
Sendviç Texnikası ilə şərti mənfi qəbul mesajı iki müsbət qəbul mesajı arasında sıxışdırılmaqla verilir. Eynilə sendviç çörəyi və içindəki maddələr kimi. Burada məqsəd digər insanın şəxsiyyəti deyil, davranışı haqqında mənfi bir ifadə verməkdir. Böyük Britaniya olduğunu göstərmək üçün. Münasibətlərdə əsas ehtiyacımız qəbul edilməkdir. Birbaşa qarşı tərəfə tənqid etdiyimiz zaman o, şəxsiyyətinin olduğu kimi qəbul edilmədiyini düşünəcək və müdafiə mexanizmi ilə yanaşı mürəkkəb proseslər də işə düşəcək. Belə hallarda ilkin davranışı dəyişmək niyyəti ilə verdiyimiz mesaj öz məqsədindən yayınır və ünsiyyət problemlərinə səbəb olur.
Bu üsulda söhbətə mənfi mesajdan əvvəl qarşıdakı insanın müsbət cəhətindən başlamalıyıq. Bu müsbət cəhət onun şəxsiyyəti, təqdir etdiyimiz davranışı, hətta həmin gün seçdiyi paltarla bağlı ola bilər. Bu müsbət qəbul mesajı sendviç çörəyinin üstü kimi qəbul edilə bilər. Buradan həqiqətən demək istədiyimiz mənfi mesajı deyə bilərik. Lakin bu hissədə diqqət etməli olduğumuz şey mənfi mesaja keçiddə istifadə etdiyimiz bağlayıcılardır. “Amma”, “Ancaq”, “Lakin”, “Lakin” kimi bağlayıcılar özündən əvvəl deyilənlərin dəyərini azaldır, hətta əvvəlki cümləni inkar edir. Əvvəlcə dediklərimiz mənasını itirir, seçici diqqət artır və insan tənqid olunacağına əminliklə sizin dediyiniz başqa şeylərə qulaq asmağa başlayır. Və çox güman ki, müdafiə mövqeyinə keçəcək. Bu səbəbdən “Ancaq” əvəzinə “Və” bağlayıcısı və onun törəmə birləşmələri ilə keçid etmək daha düzgün olardı. “Və” bağlayıcısı cümləyə birlik mənasını əlavə edir. Bu, “əvvəl dediyimi inkar etmirəm, səni olduğun kimi qəbul edirəm və bunlarla yanaşı başqa sözlərim də var” deməkdir. 'Ancaq' əvəzinə 'Və' istifadə etmək, insanın diqqətini tənqid etdiyi cəhətlə bağlı müdafiə formalaşdırmaqdansa, bu mənfi cəhəti düşünməyə və qiymətləndirməyə yönəldəcək. Mənfi tənqidimizi 'və' bağlayıcısı ilə çatdırdıqda, inqrediyentlərdən ibarət sendviçin ikinci qatını tamamlayırıq. Bu tənqiddən sonra ilk qatdakı kimi müsbət qəbul mesajı ilə sonuncu təbəqəni yaradaraq mesajımızı bitiririk.
Bu texnikanın gündəlik həyatda istifadəsinə dair bir neçə nümunə verə bilərik. Məsələn, şagirdinin sinifdə əlini qaldırmadan davamlı danışmasından narahat olan riyaziyyat müəllimi bu üsuldan istifadə edərək tənqid edə bilər:
'Dərsimə olan marağım çox xoşuma gəlir. Riyaziyyatı nə qədər sevirsiniz və problemləri həll etməyi necə sevirsiniz Nə qədər həvəsli olduğunuzu görürəm. Sinifdə sizin kimi çoxlu dostlarınız var. Və sənin əlini qaldırmadan danışmağın mənim üçün dərsi idarə etməyi çətinləşdirir. Buna diqqət edərək sualları həll etməyinizi istəyirəm. Mən sizə güvənirəm və bunu həyata keçirə biləcəyinizə inanıram.'
Sizcə, 'Bir daha əlinizi qaldırmadan danışa bilməyəcəksiniz' deməkdən daha təsirli görünmürmü?
Sendviç üsulu, yox deməyimiz lazım olan vəziyyətlərdə də işimizi asanlaşdırır. Məsələn, bizi iştirak etmək istəmədiyimiz tədbirə israrla dəvət edən dostumuza yox deyə bilərik:
'Dəvətiniz üçün təşəkkür edirik. Mən də sizinlə vaxt keçirməkdən çox zövq alıram. Bu həftə sonu hazırlamaq üçün vacib bir faylım var. Gəlsəm də çətin vəziyyətə düşəcəm. Ümid edirəm gələn həftə görüşərik. ‘
Qısaca desək, 'Sendviç Metodu' insan ünsiyyətində üstünlük veriləndə effektiv nəticələr verən və daha güclü əlaqələr qurmağımıza imkan verən bir üsuldur. Ünsiyyət qurduğumuzu düşünərkən özümüzü amansız tənqidə məruz qoymamaq üçün nəzarət mənbəyidir. Eyni mesajın müxtəlif yollarla verildiyi zaman qavrayışı dəyişdirdiyini və daha təsirli nəticələrə gətirib çıxardığını sübut edən bir ünsiyyət texnikasıdır.
oxumaq: 0
