Beyin fəaliyyətinin iki ayrı fazası var: yuxu və oyaqlıq.
Yuxu pozğunluqlarının təsnifatında 4 əsas xəstəlik qrupu müəyyən edilir:
Dissomniyalar:
Xəstə yuxuya başlamaq və saxlamaqda çətinlik çəkir. Yuxusuzluq (yuxusuzluq) və ya hipersomniya (lazımdan çox yatmaq) şikayətlərinə səbəb olan ilkin yuxu pozğunluqları bu xəstəliklər qrupuna aiddir. Yuxu pozğunluqlarının ən böyük hissəsini əhatə edən disomniyalara obstruktiv yuxu apne sindromu, mərkəzi yuxu apne sindromu və mərkəzi alveolyar hipoventilyasiya daxildir.
Parazomniyalar:
Parasomnias Bunlar yuxunun ortasında mərkəzi sinir sisteminin aktivləşməsi ilə ortaya çıxan oyanma pozğunluqlarıdır. Bruksizm (yuxu zamanı diş qıcama), kabus görə oyanma, yuxu enurezi, apne kimi tənəffüs pozğunluqları ilə müşayiət olunmayan sadə xoruldama, yuxu zamanı ani ölümlər (Qəfil ölüm sindromu) bu qrupa aid xəstəliklərdir.
< br /> Psixoloji, Nevroloji və ya digər tibbi xəstəliklərə görə yuxu pozğunluqları:
Bu xəstələrdə rast gəlinən yuxu pozğunluqları başqa bir əsas pozğunluqdan qaynaqlanır. Yuxu pozğunluğu simptomlardan yalnız biridir. Bu qrupda xroniki ağciyər xəstəliyi, mədə xorası, qastroezofagial reflü xəstəliyi (GERD), Parkinson xəstəliyi, demans, alkoqol asılılığı və narahatlıq pozğunluqları kimi xəstəliklər araşdırılır.
Mümkün yuxu pozğunluqları:< br />
Buraya çox patoloji olmayan, məsələn, çox az və ya çox yatmaq kimi yuxu pozğunluğu problemləri daxildir və bunun üçün xəstəlik kimi təsnif etmək üçün lazımi məlumat yoxdur.
Cəmiyyətin ümumi sağlamlıq və sosial-iqtisadi səviyyəsinin yüksəlməsi ilə yuxu zamanı xoruldama və tənəffüs çatışmazlığı (apnoe) şikayətləri ilə həkimə müraciət edən xəstələrin sayında da artım müşahidə olunur. Yuxu fiziologiyası və pozğunluqlarının tanınmasında irəliləyişlərdən sonra xoruldama və tənəffüs yollarının obstruksiyası nəticəsində yaranan yuxu apne sindromu tez-tez diaqnoz qoyulan bir xəstəlik halına gəldi.
TƏMİNLƏR:
Xorultma:
Yuxarı tənəffüs yollarının qismən tıxanması səbəbindən səs-küylü yuxu
Apne:
Burun və ağızdan nəfəs alma 10 saniyədən çox dayanır
Apne indeksi:
Bir saat ərzində yuxuda müşahidə edilən apne sayı
Hipopne:
Hava axınının 30-50% azalmasının 10 saniyədən çox davam etdiyi vəziyyət. O, həmçinin tənəffüs hərəkətinin azalması və ya qanda oksigen saturasiyasının (O2 doyma) azalması kimi də ifadə edilə bilər.
RDI:
(Tənəffüs pozğunluğu indeksi) bir saat ərzində baş verən apne və hipopne sayının cəmidir.
< br /> Yuxu, KBB şöbəsinə aiddir. Xəstəliklər sadə xoruldama, yuxarı tənəffüs yollarının müqavimət sindromu və obstruktiv yuxu apne sindromudur.
Sadə xoruldama:
- RDI 5-dən aşağıdır,
- Yuxu zamanı sadə xoruldama qanda oksigenlə doyma səviyyəsinin həmişə 90%-dən yuxarı olduğu xəstələrdə qeyd edilir
- Nəfəs alma zamanı yemək borusunda ölçülən təzyiq –10 sm su səviyyəsindən aşağı düşmür.
- Yuxarı tənəffüs yolları Müqavimət ( Müqavimət Sindromu:
- RDI saatda 5-dən azdır,
- Oksigenlə doyma 90%-dən yuxarıdır,
- Qida borusunda ölçülən təzyiq mənfi 10 sm-dən aşağı düşür H2O.Bu zaman yuxarı tənəffüs yollarının müqavimət sindromu qeyd olunur.
- Bu xəstələrdə xoruldama ilə yanaşı, oyanma zamanı və diafraqmada da elektrik aktivliyi artır.
Obstruktiv yuxu apne sindromu: - RDI 5-dən yuxarı və
- Oksigenlə doyma səviyyəsinin 90%-dən aşağı olması müəyyən edilir.
Yuxu apnesi ; Apne (tənəffüsün tam dayanması) indeksinə görə;
Apne indeksi: 5-20 arası yüngül, 20-40 arası orta,
40-dan yuxarı ağır hesab olunur. yuxu apnesi.
Bu xəstələrdə apne ilə yanaşı hipopnenin də əhəmiyyətli olması apne və apnenin cəmi olan RDI indeksindən istifadə etməyi daha mənalı edir. təsnifatda hipopne nömrələri. Müvafiq olaraq,
RDI: 5-30 arasındadırsa, yüngül, 30-50 arasındadırsa, orta, 50-dən yuxarıdırsa, o, , bu ağır yuxu apnesidir. qeyd edildi
O2 doyma:&nb Əgər sp; 85%-dən aşağı düşürsə, orta dərəcəli yuxu apnesi var.
60%-dən aşağı düşürsə, ağır yuxu apnesi var.
TEZLİK
Yuxu ilə bağlı araşdırmaların artması ilə xoruldama və yuxu apnesinin gözləniləndən daha çox olduğu müəyyən edilmişdir. Tez-tez rast gəlinən sadə xoruldama əslində yüngül yuxu apnesi ola bilər. İtaliyada aparılan araşdırmaya görə, kişilərin 24%-nin, qadınların isə 14%-nin xoruldadığı müəyyən edilib. Otuz yaşdan kiçik kişilərdə sadə xoruldama nisbəti 10% olduğu halda, 60 yaşdan yuxarı kişilərdə bu nisbət 60%-ə yüksəlir.
Xoruldama ilə çəki arasındakı əlaqə araşdırıldığında, ideal çəkisindən 15% daha çox olan insanlarda xoruldama və apne tezliyinin artdığı göstərilmişdir. Amerikada 30-60 yaş arası kişilərin 24%-nin və qadınların 9%-nin apne indeksi 5 və ya daha çox idi (Bu, onların yuxu apnesi deməkdir). Yüngül yuxu apnesi ümumi olduğu halda, orta və ağır yuxu apnesi daha az yaygındır. Yetkin kişilərin 2%-də orta dərəcəli obstruktiv yuxu apnesi müşahidə edildiyi halda, 35-60 yaş qrupunda olan kişilərin 0,3%-də ağır yuxu apnesi müşahidə edilir.
NƏTİCƏLƏR
Xəstəliyin şiddətindən asılı olaraq dəyişən gündüz yuxululuğu var. Gecələr yuxu müddəti nə qədər uzun olsa da, xəstələr gün ərzində yuxu problemi yaşayırlar. Gecələr yaxşı yatmadıqları üçün səhərlər narahatlıq hissi ilə oyanırlar. Çox yüksək apne indeksi və/və ya RDI olan xəstələrdə hətta danışarkən və maşın sürərkən yuxuya getmə müşahidə edilir. Səhərlər aydın olan və sonradan keçən baş ağrısı 20% hallarda müşahidə olunur. Unutqanlıq, diqqətsizlik və konsentrasiyanın pozulması gün ərzində müşayiət olunan əsas simptomlardır.
Yuxu apnesi olan xəstələrin yol qəzası keçirmə ehtimalı adi insanlardan 2-7 dəfə çoxdur.
Xəstələrin həkimə müraciət etməsinə səbəb olan ən əhəmiyyətli şikayət xoruldamadır. Dəqiq tarix əldə etmək üçün xəstənin yataq yoldaşının müsahibə zamanı iştirak etməsi vacibdir.
Keyfiyyətsiz yuxu xəstələrdə narahatlıq pozğunluqlarına, idrak qabiliyyətinin azalmasına, aqressiyaya və depressiyaya səbəb ola bilər. Aça bilər. Horlama və yuxu apne sindromu olan xəstələrdə də cinsi pozğunluqlar tez-tez rast gəlinir. Cinsi disfunksiyaların altında yatan hormonal dəyişikliklər yorğunluq, istəksizlik, psixoloji pozğunluqlar və yuxusuzluqla baş verir.
Gecə tez-tez sidiyə getmə yuxu apnesi olan xəstələrdə tez-tez müşahidə edilən bir tapıntıdır. Xüsusilə uşaqlarda qanda karbon qazının miqdarının artması sidik kisəsinin yığılma pozğunluqlarına, tez-tez sidik qaçırmağa, böyüklərdə isə tez-tez sidiyə getməyə səbəb olur.
Bu xəstələrdə tez-tez görülən yağ mübadiləsi pozğunluqları nəticəsində xəstələr kilo almağa davam edir. Çəki problemi artdıqca, metabolik dəyişikliklər daha aydın görünür və xəstənin arıqlamasını getdikcə çətinləşdirir. Sinə və boyun nahiyəsində özünü göstərən gecə tərləməsi də belə xəstələrdə görülən başqa bir əlamətdir.
Qastroezofageal reflü problemi (GERD) yuxu zamanı tənəffüs pozğunluğu olan xəstələrdə mənfi intratorasik təzyiqin artması ilə də yaranır. Reflü müalicə etməklə, polisomnoqrafik olaraq apne simptomlarında 30%-ə qədər yaxşılaşma aşkar edilmişdir.
Yuxu apne sindromu olan xəstələrdə yüksək qan təzyiqi, ağciyər hipertoniyası, ürək ritminin pozulması, ürək-damar xəstəlikləri və insult kimi problemlərə tez-tez rast gəlinir. Apne indeksi 20-dən yuxarı olan xəstələrdə ölüm riski normaldan çox yüksəkdir; Ona görə də xəstələrin mümkün qədər tez müalicə olunması lazımdır.
DİAQNOZ
Yuxu apne sindromu mürəkkəb ola bilən və bir çox sistemi əhatə edən bir xəstəlikdir. Xəstələrin diaqnostikasında istifadə olunan əsas diaqnostik üsullar aşağıdakılardır:
- Ümumi fiziki müayinə
- LOR müayinəsi
- Əyilən fiberoptik endoskopla burun müayinəsi li >
- Təsvir üsulları (Tomoqrafiya, MRT, üz strukturlarının və hava keçid ölçülərinin ölçülməsi - Sefalometrik analiz)
- Polisomnoqrafiya (Yuxu testi) yuxu apnesinin diaqnostikasında qızıl standartdır.
1. Ümumi fiziki müayinə:
Yuxu apne sindromu mürəkkəb bir xəstəlikdir və bir çox müxtəlif səbəblərdən yarana bilər. Bu səbəbdən xəstələrin yalnız yuxarı tənəffüs yollarının müayinəsi diaqnoz və diaqnoz üçün vacibdir. Müalicənin planlaşdırılması üçün bu kifayət etməyəcək. Xəstənin spirt istifadəsi, son aylarda əhəmiyyətli dərəcədə kökəlmə olub-olmaması və metabolik vəziyyəti (şəkərli diabet, qalxanabənzər vəzin xəstəlikləri) sorgulanmalı, lazım gəldikdə biokimyəvi analizlər aparılmalıdır. Xəstənin əhval-ruhiyyəsinin şikayətləri artıra biləcəyini nəzərə alaraq, xəstənin depressiyaya düşməsi, sakitləşdirici dərmanlardan istifadə edib-etməməsi sorğulanmalıdır. Müalicə yanaşmasının seçilməsində və uğurunda xəstənin ümumi vəziyyəti (piylənmə, aşağı çənə mövqeyi, yuxarı çənənin inkişaf pozğunluqları) və tənəffüsdə maneə sahəsinin təyin edilməsi vacibdir.
Bir çox tədqiqat qan təzyiqi ilə yuxu apne sindromu arasında əlaqə olduğunu göstərmişdir. Qan təzyiqini artıran hormonların artması səbəbindən qan təzyiqi təkcə gecə deyil, həm də gün ərzində yüksək olaraq qalır.
Boy-çəki və boyun qalınlığı:
Yuxu apnesi şübhəsi ilə müraciət edən xəstələrin boyu, çəkisi və boyun ətrafının ölçülməsi vacibdir. .
< br /> Yetkin kişilərdə boyun ətrafının 43,18 sm-dən çox olması risk faktoru hesab olunur. Bu qrupdakı kişilərin 30%-də yuxu apne sindromu aşkar edilib. Qadınlar üçün kritik dəyər 38,10 sm-dir.
Xoruldama və yuxu apne sindromunda mühüm parametr olan boy və çəki nisbətinin ən praktik ölçü üsulu, kq/m2 ilə ifadə edilən bədən kütlə indeksinin (BKİ) hesablanmasıdır. 20 yaşdan yuxarı böyüklərdə orta BKİ təxminən 25,5 kq/m2 təşkil edir. Kişilərdə 27,8, qadınlarda 27,3-dən yuxarı BMI piylənmə hesab olunur.
2. LOR müayinəsi:
Yuxarı tənəffüs yolları sərt sümük-qığırdaq skeletindən və onlarla birləşən yumşaq toxumalardan ibarətdir.Burun və dodaqlardan başlayıb qırtlaqda bitir. Yuxu apnesi şübhəsi ilə müraciət edən xəstədə yuxarı tənəffüs yollarının ətraflı müayinəsi tələb olunur. Müayinə yuxu zamanı həyata keçirilmədiyi üçün müayinənin məqsədi yuxu apne sindromunun diaqnozu deyil, obstruksiya və kollaps sahələrini aşkar etməkdir.
Üz skeletinin quruluşu:
Xəstənin ilk müayinəsində üst çənə və alt çənənin quruluşu və bağlanma arasındakı əlaqə dişlərin vəziyyəti təxminən qiymətləndirilir. üz iske
oxumaq: 0
