Psixoloji rifah dedikdə, insanın yaşadığı cəmiyyətlə harmoniyada olduğu, özünün bütün yaxşı və pis cəhətləri ilə özünü bütöv hiss etdiyi struktur başa düşülür. Psixoloji rifahın əsas tikinti blokları ana və ya əsas qayğı göstərən şəxslə qurulan əlaqələrə əsaslanır. Bu dövrdə pozulmalar şəxsiyyətin inkişafında ciddi mənfiliklərə səbəb olacaq. Bu dövrü sağlam keçirən körpə ata ilə davam edəcək və ikinci addımı atacaq. Atanın dəstəkləyici və həvəsləndirici yanaşması burada dəyərlidir. Bu, uşağa gələcəkdə özünə inamlı, qərarlarında inamlı və təşəbbüslərində cəsarətli olmağa imkan verəcəkdir. Şəxsiyyətin inkişafı baxımından son dəstəkləyici mühit olacaq. Söhbət xüsusilə ailənin tədricən məktəb, müəllim və dostlarla əvəz olunduğu dövrdən gedir. İnsanın sosiallaşması və özünü tarazlaması üçün sosial mühitin reaksiyaları xüsusilə vacibdir.
İnsanın inkişafı ömrünün sonuna qədər davam edir. Təbii ki, ilk dövrlərdəki inkişaf tempi orta və gec dövrlərdən fərqlənir. Buna insanın valideynlərinin, sosial mühitinin münasibəti təsir edir. Məsələn, müharibə şəraitində və ya evlilik böhranında fərd adekvat dəstək almır. Bu vəziyyət fərdin özünü qeyri-kafi, çarəsiz və dəyərsiz hiss etməsinə səbəb olacaq.
Təhsil, xüsusən də uşaq bağçası və ibtidai məktəb çağında şəxsiyyətin inkişafına dəstək olmalıdır. Bu, şagirdlərin özünü rahat ifadə edə bildiyi, fərdi xüsusiyyətlərinin nəzərə alındığı, mədəniyyət strukturlarının nümunəvi üsullarla köçürüldüyü təhsil sistemi ilə mümkün olacaq. Akademik bacarıqların yaxşı olmağın yeganə yolu kimi şərh edildiyi təhsil mühitləri yalnız insanın performans narahatlığı yaşadığı və tədricən uzaqlaşdığı mənfi təcrübəyə çevriləcək. Xüsusilə ailələrin mənfi münasibəti yalnız insanın bu sistemin daşları arasında əzilməsi mənasını verəcək.
İnsanın özünü ifadə edə bilməsi vacibdir. İnsanın dərk etmə hissini yaşaması və özünü tənzimləmək üçün fikirləri simvolizə edib başqa bir insana çatdırması lazımdır. Özünü ifadə etməyə icazə verilən insanlar problemlərini asanlıqla və sağlam şəkildə həll edirlər. Alternativlər istehsal edə bilərlər, lakin onlar sıxışdırılır. Yetkin cəmiyyətlərdə böyüyən fərdlər hiss etdiklərini ifadə edə bilmədiklərinə görə şiddətə əl atırlar. Cəmiyyətimizdə baş verən hadisələri bu yöndə şərh etmək olar. Daha primitiv həll üsullarına əl atırlar.
Zorakılıq bəzən spiralə bənzəyir. Bu misalları çoxaltmaq olar: anadan uşağa, həyat yoldaşından həyat yoldaşına, nəqliyyatda sürücüdən piyadaya, məktəbdə müəllimdən şagirdə, valideyndən müəllimə, idarəçi işçiyə, müştəridən iş yerinə, istehsalçıdan istehlakçıya.
Sadəcə fiziki zorakılıq haqqında düşünmək kifayət etməyəcək. şifahi zorakılıq, psixoloji zorakılıq, ümid edirik ki, bunları digər yazımızda çatdıracağıq.
oxumaq: 0
