Qaraciyər bədənimizin ən böyük orqanıdır və orqanizmdə fəaliyyət göstərən əksər biokimyəvi hadisələrin (400-dən çox vəzifə) mərkəzi kimi fəaliyyət göstərən həyati vacib elementdir. Tarix boyu filosoflar, şairlər, elm adamları, ruhanilər, yazıçılar və həkimlər qaraciyəri digər orqanlardan üstün tutmuşlar. Qədim dövrlərdən bəri qaraciyər həyatın mövcud olduğu, insan ruhunun məskunlaşdığı, həyəcan, şəhvət, qəzəb, sevgi kimi duyğuların toplandığı, zəka mərkəzi olan möcüzəvi orqan kimi qəbul edilmişdir. Qədim misirlilər insanların ölümdən sonrakı həyatlarında bəzi həyati orqanlara ehtiyac duyduqlarına inanırdılar və onlar bu mühüm orqanları balyalamadan əvvəl diqqətlə çıxarır, sonra isə qəbrin içərisində xüsusi qablarda saxlayırdılar. İki həyatın bu əvəzedilməz orqanları qaraciyər, ağciyər, mədə və bağırsaqlardan ibarət idi. Tarixdə Tityus ilahə Letonu incitdiyi üçün Zevs tərəfindən, digər tərəfdən Olimpdən insanlar üçün od oğurladığı üçün Prometey tərəfindən cəzalandırılmış və onlar qayalara bağlanmış və qarğanın hər iki ciyərini daima yeməsi ilə cəzalandırılmışdır. Lakin qaraciyər daim özünü yeniləyir və bu cəza Herakl Prometeyi xilas edənə qədər davam edir. Bu mifoloji hekayə qaraciyərin bərpaedici gücünü vurğulayır.
Sirroz müxtəlif səbəblərdən yaranan xroniki qaraciyər xəstəliklərinin mütərəqqi nəticəsi olaraq normal qaraciyər hüceyrələrinin məhv edildiyi və onların yerini birləşdirici toxuma ilə əvəz etdiyi xroniki mütərəqqi qaraciyər xəstəliyidir. Sirroz termini ilk dəfə 1826-cı ildə Laennec tərəfindən yarılma zamanı qaraciyərin mumlu görünüşünü təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir, yunanca “kirrhos” “qızıq-qəhvəyi” mənasını verir. Qaraciyər sirozu bir çox xroniki qaraciyər xəstəliklərinin son mərhələsi kimi tanınır. Qaraciyər xərçənglərinin əhəmiyyətli bir hissəsi qaraciyər sirozu əsasında inkişaf edir və ölümlərin mühüm səbəblərindən biridir. Sirrozda qaraciyər xərçəngindən başqa, ensefalopatiya, qarında turşu infeksiyaları, yemək borusu varikozları və qanaxma kimi həyati əhəmiyyətli problemlər inkişaf edir.
Bütün dünyada əhəmiyyətli bir xəstəlik və ölüm səbəbi olan sirrozda; ölkəmizdə ən çox rast gəlinən faktor xroniki hepatit B virus infeksiyasıdır. Cənub-şərq bölgəsində siroz hadisələrini araşdırdığımız bir araşdırmada 505 xəstə qiymətləndirildi. Eyni araşdırmada səbəb-nəticə paylanması ümumilikdə Türkiyəyə bənzəyirdi. Müəyyən edilib ki, aktiv hepatit B virusu 72,9 faiz təşkil edib. Sirrozun digər səbəbləri arasında digər hepatit virusları (hepatit C), alkoqol, qaraciyər yağlanması, xroniki öd yollarının xəstəlikləri, otoimmün qaraciyər xəstəlikləri, metabolik xəstəliklər (Wilson xəstəliyi, hemaxromatoz) və bəzi dərmanlar daxildir.
oxumaq: 0
