Bu gün uşaq və yeniyetmələrin xəstəliklərinin qiymətləndirilməsində təkcə bioloji deyil, həm də psixoloji və sosial ölçüləri nəzərə alınır və xəstəliyə biopsixososial aspektdən yanaşaraq həm bioloji, həm psixoloji, həm də sosial dəstəyin təmin edilməsinə səy göstərilir. perspektiv. Çünki bu gün uşaq və yeniyetmələrin xəstəlikləri zamanı psixoloji, sosial və/yaxud davranış problemlərinin yaşandığı daha yaxşı məlumdur. Xəstə uşaq və yeniyetmələrdə biopsixososial perspektivi unutmamaq daha rahat diaqnostika və müalicə prosesinə böyük töhfə verəcək.
Bu bölmədə kəskin və ya xroniki xəstəlikləri olan uşaq və yeniyetmələrin psixoloji və davranış baxımından necə reaksiya verdiyi, hansı rol oynayır. Xəstə uşaq və yeniyetmələrin ailələrinin bilmək istəyə biləcəyi bəzi sualları daxil etmək məqsədi daşıyır:
XƏSTƏ UŞAQLAR VƏ YENİYYƏTLƏR ƏN HANGİ YAŞDA VƏ NECƏ CAVAB VERİR? ?
0-6 yaş qrupu
-Ayrılıq narahatlığı (anadan və ya yaxın baxıcılardan ayrı qaldıqda güclü sıxıntı yaşamaq, ağlamaq, …); Xüsusilə ilk 3 yaşında tez-tez rast gəlinən bir vəziyyətdir.
-Reqressiya (reqressiya, infantilizasiya): Uşağın sahib olduğu bacarıqların çoxunu yerinə yetirə bilməməsi vəziyyətidir. indiki yaşında əldə etmişdir. Tualet təhsili aldıqdan sonra yenidən işəməyə başlamaq, tək başına yemək yeyə bildiyi halda ananın onu qidalandırmasını istəmək, körpənin danışması, barmaq əmməsi kimi.
-Yemək və yuxu rejimində dəyişikliklər: edə bilməmək. adi yuxu vaxtında yatmaq, gecə tez-tez oyanmaq, iştahsızlıq kimi kabuslar görmək, yeməkdə seçici olmaq.
-Səhiyyə qrupu tərəfindən həyata keçirilən tibbi prosedurlardan qorxmaq. İnyeksiya, dərman qəbulu kimi.
-Çıxılma,…
6-11 yaş (məktəb dövrü) )
-Məktəb problemləri: Dərslərdə uğursuzluq, məktəbə gəlməmək, həmyaşıdları tərəfindən lağ edilmək, lazımınca qiymətləndirilməmək, kənarlaşdırılmaq, damğalanmamaq.
-Qorxu və narahatlıqlar: Olmamaq. ölüm qorxusu, ölüm qorxusu, valideynlərini itirmək narahatlığı kimi tək yata bilmə, qaranlıq.
- Darıxma və tənhalıq hissləri.
-Yuxu və yuxu kimi problemlər. yemək problemləri ola bilər.
Yeniyetməlik
-E Yeniyetməlik dövründə; İnkişaf dövrünün bir xüsusiyyəti olaraq, yeniyetmələr xarici görünüşləri ilə çox məşğul olduqları üçün bədən formasının dəyişməsindən irəli gələn problemlər (mövcud xəstəlik səbəbiylə inkişaf edə biləcək dəri rənginin dəyişməsi, təsadüfən qol və ayaqların olmaması, yeriş pozğunluğu kimi) yaşaya bilər. .
-Müstəqillik əldə etmələri lazım olan bir dövrdə.Yeniyetmənin yenidən sağlamlıq qrupundan və valideynlərdən asılı olması onu narahat edə bilər.
-Məktəbdə problem yaşaya bilər.
-Bəzən yaşadıqları xəstəlik səbəbindən depressiyaya düşə, intihara cəhd edə bilər,...
NİYƏ MƏNƏVİ VƏ DAVRANIŞ REAKSİYASI FƏRQLİDİR? UŞAQ VƏ YENİYYƏTLƏRİN XƏSTƏLİKLƏRİNDƏ MÜŞAHİDƏ OLUNUR?
Uşaqların və yeniyetmələrin xəstəliyə psixoloji və davranış reaksiyaları Bu, bir çox amillərdən asılıdır:
>
1. UŞAQLA İLƏ BAĞLI FATORLAR
1.a.yaş,
1.b.Uşağın xüsusiyyətləri psixoloji və sosial inkişaf mərhələləri,
1.c.Uşaq temperamenti,
1.d.Uşaq xəstəlikləri, onların istifadə etdiyi müdafiə mexanizmləri.
2. XƏSTƏLİKLƏ BAĞLI FATORLAR
2.a Baş vermə forması,
2.b .Xəstəliyin gedişatı,
2.c.Müalicə üsulu və xəstəxanaya yerləşdirmələr,
2.d.Xəstəliyin müddəti.
2.c.Müalicə üsul və xəstəxanaya yerləşdirmələr.p>
3.AİLƏ İLƏ BAĞLI FAKTÖRLƏR
4.ƏTRAFİ MÜHİT FATORLARI
1. UŞAQ HAQQINDA AMİLLƏR
1.a.Uşağın yaşı
Uşaqların hadisələri qavraması onların yaş və idrak inkişaf səviyyəsindən asılı olaraq dəyişir. Misal üçün; 2-7 yaş arası uşaqlar öz təcrübələrinə güvənirlər və buna uyğun hərəkət edirlər. Vəziyyəti ümumiləşdirmək qabiliyyəti zəifdir və xəstəlik qarşısında məntiqli düşünə bilmirlər. 2-7 yaş arası xəstə və ya xəstəxanaya yerləşdirilən uşağın muxtariyyəti müxtəlif dərəcədə (yemək, geyinmə, oyun tərzi və s.) idarə olunduğundan, lazımsızlıq və çarəsizlik hissi yaranır. Bundan əlavə, bu yaşda uşaqlar yanlış davranış nəticəsində xəstəliklərlə qarşılaşa bilərlər. Bunun onlara verilmiş bir cəza olduğunu düşünürlər. Ona görə də bu dövrdə uşaqlara izahat verərkən ittihamçı olmamağa diqqət edilməlidir. Qeyd etmək lazımdır ki, xəstəlik onun günahı deyil.
Uşaqlara izahat verilərkən uşağın xəstəlik və ya tibbi müdaxilələrlə bağlı inanclarına, eləcə də onların xüsusiyyətlərinə diqqət yetirmək lazımdır. inkişaf dövrləri. Misal üçün; Bütün qanının alınacağına və ondan qan alındıqda qanının tükənəcəyinə inanan uşağa “Qorxma, çox az ağrı hiss edəcəksən” demək uşağı rahatlaşdıra bilməz.
Sonraki illərdə (7-11 yaş) xəstəliklər qarşısında məntiqi təfəkkür inkişaf edir. Başqa sözlə, müvafiq mütəxəssis həkim tərəfindən xəstəliklə bağlı adekvat və dəqiq izahat verilsə, onlar xəstəliyin səbəbini və müalicənin zəruriliyini daha yaxşı anlayacaqlar.
Xəstəliyə izahat verilərkən. uşaq, şəkillər, fotoşəkillər, hekayələr, digər xəstələr yaşlarından və anlayış səviyyəsindən asılı olaraq alət kimi istifadə edilə bilər. . Uşağın anlaya biləcəyi şəkildə, empatik bir yanaşma ilə (özümüzü onun yerinə qoyaraq onun hiss və düşüncələrini anladığımızı hiss etdirərək) uyğun sözlər seçərək edilməlidir.
1.b.Uşağın psixoloji və sosial inkişaf mərhələlərinin xüsusiyyətləri
Yeni doğulmuş dövrdə, körpələr analarının (baxıcıların) duyğularını əks etdirirlər. Ana dincdirsə, körpə dinc ola bilər, ana narahatdırsa, körpə narahat ola bilər. Ona görə də ananın psixoloji problemi varsa (postpartum depressiya kimi) ilk növbədə anaya dəstək verilməlidir.
1-3 yaş arası uşaqların mühitdə olması çox əhəmiyyətlidir. özlərini təhlükəsiz hiss etdikləri yerdə. Xüsusilə ayrılıqlara və öyrəşdikləri mühitdəki dəyişikliklərə həssasdırlar. Onlar ailədən ayrılmaqdan, xəstəxanaya yerləşdirilməkdən və tibbi prosedurlardan qorxurlar.
3-6 yaşda baş verən xəstəlik uşaqların valideynlərini götürmə qabiliyyətini poza bilər. model kimi (identifikasiya) və onların sosiallaşma prosesi. Uşaqlarda sahibkarlıq hissi zədələnə və buna uyğun olaraq onlar passivləşə, valideynlərdən daha çox asılı, qorxaq, narahat uşaqlar ola bilər.
Məktəb dövründə baş verən xəstəliklər müvəffəqiyyət, sosiallaşma və s.
Yeniyetmələrdə xəstəlik, müstəqil Bu, evsizliyin itirilməsinə və gələcək üçün planların pozulmasına, fiziki görünüşün dəyişməsinə (məsələn, saç tökülməsi, çəki dəyişiklikləri, dəri rənginin qaralması), həmyaşıdları ilə münasibətlərdə və məktəbdə problemlərə, təcrid hissi və ümidsizlik hisslərinə səbəb ola bilər. və qeyri-adekvatlıq.
1.c.Uşaq temperamenti
Temperament; Bu, uşağa xas olan emosional meyldir. Temperamenti qiymətləndirilən uşaqlar asan uşaqlar (yeni vəziyyətlərə asanlıqla uyğunlaşa bilən), çətin uşaqlar (xəstəliyi və müalicəsini qəbul etməkdə çətinlik çəkən) və yavaş isinən (yeni vəziyyətə uyğunlaşa bilən) uşaqlar kimi qruplaşdırılır. vaxt).
1.d.Uşaqların xəstəliklərə qarşı istifadə etdiyi müdafiə mexanizmləri
Müdafiə mexanizmləri; İnsanın ətraf mühitə uyğunlaşmasında və şəxsiyyətinin formalaşmasında çox vacibdir. Bütün müdafiə mexanizmləri şüursuz şəkildə inkişaf edir (uşaqlar və yeniyetmələr bunu bilərəkdən və ya istəklə etmirlər) və uşaq və yeniyetmələrdə geniş istifadə olunur. Bəzi müdafiə mexanizmləri sağlam uşaqlarda, yeniyetmələrdə və böyüklərdə də olur. Burada xəstəliklə uşaq və yeniyetmələrdə rast gəlinən problemlərdən bəhs ediləcək:
Reqressiya (reqressiya, infantilizasiya); Məhz o zaman uşaq əldə etdiyi qabiliyyətləri itirir və geridə qalmış inkişaf dövrünün xüsusiyyətlərini göstərməyə başlayır. Hər bir xəstəlik və xəstəxanaya yerləşdirmə reqressiyaya səbəb olur. Çünki xəstə uşaqlar yatırılır, yedizdirilir, yuyulur və geyindirilir.
İnkar (inkar); Uşaqlar öz xəstəliklərinə məhəl qoymur və inkar edirlər. Bu müdafiə mexanizmi müalicəyə uyğunluğu çətinləşdirir.
Refeksiya; Bu, uşaqların xəstəliklə bağlı hiss və düşüncələrinin başqalarına əks olunmasıdır. Misal üçün; O, xəstəliyə qarşı qəzəbini dostuna, qardaşına və ya valideyninə ötürə bilər.
Rəsionallaşdırma (məntiqi bəhanələr tapmaq mexanizmi); Uşaqlar xəstəlikləri səbəbindən edə bilmədikləri işlərə məntiqli bəhanələr tapa bilirlər. Misal üçün; Xəstəliyinə görə oxuya bilməyən uşaq bunu aldığı təhsilin qeyri-adekvat olması ilə əlaqələndirir.
Təcrid (baş verənlər) n hadisələrin emosional aspektlərinin boğulması); Xəstəliyi olan uşaqlar bu müdafiə mexanizmindən istifadə etdikdə, narahatlıq, kədər, ümid, qəzəb kimi duyğular göstərmirlər. Ətrafdakı insanların xəstəliyi çox asanlıqla qəbul etdikləri düşünülür.
Təsbih; Uşaqların sağlamlıq vəziyyəti onlara öz enerjisini sosial cəhətdən məqbul, yaradıcı və konstruktiv hərəkətlər üçün istifadə etməyə imkan verir. Misal üçün; təhsil, incəsənət, elm, idman fəaliyyətləri.
2. XƏSTƏLİKLƏ BAĞLI FATORLAR
2.a Necə baş verir
Uşağın xəstəliyinin anadangəlmə və ya qazanılmış olması fərqli psixoloji və sosial vəziyyətlərə səbəb ola bilər. Doğuşdan xəstəlik keçirən uşaqlar üçün həkimə getmək və müalicə almaq, xəstəliklə yaşamaq onların həyatının bir hissəsinə çevrilir. Normal inkişaf mərhələlərini keçən uşaqlar sonradan xəstəlik inkişaf etdikdə müalicə qrupuna, müalicə üsuluna və xəstəliyin qoyduğu məhdudiyyətlərə uyğunlaşmaqda daha çətin olur. Hər iki halda uşaqlarda depressiya, uyğunlaşma pozğunluqları, travma sonrası stress pozğunluğu, müxtəlif narahatlıq pozğunluqları və davranış pozğunluqları kimi psixoloji problemlər yaşansa da, bu problemlər daha sonra xəstəliyə tutulanlarda adətən daha tez-tez və ya daha şiddətli ola bilər.
2.b.Xəstəliyin gedişatı
Xəstəliyin kəskin (qəfil başlayan və qısamüddətli) olması və xroniki də uşaqların psixi sağlamlığı üçün vacib amillərdir. Xroniki xəstəliklər; Bunlar daimi əlilliyə səbəb ola bilən və uzun müddət qayğı və nəzarət tələb edən xəstəliklərdir. Uşaqlarda müxtəlif xroniki xəstəliklər (epilepsiya, əqli gerilik, anadangəlmə ürək xəstəlikləri, autizm, böyrək çatışmazlığı, xərçənglər, şəkərli diabet kimi) görülə bilər.
Xroniki xəstəlikləri olan uşaqlar; Həmyaşıdları tərəfindən qəbul olunmaqda çətinlik çəkə bilərlər. Bu hallarda sağlam uşaq sahibi olan valideynlərin münasibəti də önəmlidir. Çünki bəzi valideynlər öz övladlarının xəstə uşaqlarla oynamasına, bir yerdə olmasına, eyni sinifdə oxumasına icazə vermir. Ona görə də sağlam uşağa örnək olacaq valideynlərdən xəstə uşaqların xaric edilməli olduğu mesajı alınır.
Xroniki xəstə uşaqlar qəbul edilir.
oxumaq: 0
