Bəlkə də bizimlə olub. Ola bilsin ki, hələ də başımızdadır. Bəlkə də ətrafımızda bunun şahidi olmuşuq və ya yaşayırıq... Partnyorumuz münasibətlərimizdə arzuolunmaz bir hadisə və ya arzuolunmaz bir davranış sərgilədikdə, onun bunu etdiyinə dair heç bir inancımız, bəsirətimiz və hisslərimiz yoxdurmuş kimi davranırıq. Yoxsa bu inam, bəsirət, hiss həqiqətən mövcud deyil? Çünki biz fərqinə varmadan artıq bədənimizdəki bütün hüceyrələrlə inkar və qəbul etməmək savaşına girmişik. Düşünürəm ki, münasibətlərdə bunun baş verməsinin ən böyük səbəbləri güvən, bağlılıq və bir az emosional manipulyasiya ola bilər.
Yemək və yatmaq kimi həyatımızı davam etdirməmiz üçün ən əsas ehtiyac Güvəndir! Niyə bizə belə bir duyğu lazımdır? Bunu niyə axtarırıq? Şəxslərarası münasibətdə insanın qarşı tərəfdən istədiyi ilk və yeganə şey əslində etibardır. Biz sosial varlıqlar olaraq bütün münasibətlərimizdə olması lazım olan meyarları sadaladıqda; Güvən hissini adətən ilk üçlükdə görürük. Beləliklə, biz güvənmək istəyirik; işimizə, həyat yoldaşımıza, ailəmizə, sosial mühitimizə. Güvən həyatı bölüşmək və başqa insanlarla ünsiyyət qurmaqda ən böyük köməkçimizdir. Güvən hissinin formalaşması həyatın ilk illərində inkişaf etməyə başlayır. Ana, baxıcı, körpənin ehtiyaclarını qarşılayan fərd və körpə arasındakı əlaqədə davamlılıq, ardıcıllıq və eynilik güvən duyğunun inkişafını təmin edir. İnsan həyatının bu dövründə kor-koranə güvən hissi lazımdır. Bu kor-koranə güvən hissi tamamlanmadıqda və ya çox tamamlandıqda belə olur. Həyatın sonrakı dövrlərində girdiyimiz hər ikitərəfli münasibətdə biz kor-koranə ümid boşluğunu doldurmağa və ya əzbərlənmiş hissi axtarmağa çalışırıq. Biz isə özümüzü psixoloji səhv olan həddindən artıq güvən hissinin ixtiyarına buraxırıq. Həddindən artıq özünə inam bütün psixoloji qərəzlərin anasıdır. Bu, insan təfəkkürünə təsir edən qərəzlərin ən çox yayılmışıdır.
Biz hamımız insanlara, əşyalara və ya yerlərə bir növ bağlılıq hiss edirik. Həyatımızda yaxşı bir şey varsa, o insanı, vəziyyəti və ya obyekti itirməyə müqavimət göstərmək normaldır. Bağlanma modeli erkən uşaqlıqda qurulur və yetkinlik dövründə əlaqələrimizdə fəaliyyət göstərməyə davam edir. Bağlanma modeli hər birimizin ehtiyac duyduğu şeydir. Bu, ehtiyaclarımıza necə cavab verdiyimizə və onların necə qarşılandığımıza təsir edir. Güvənsiz bir bağlanma modeli ilə böyümüşüksə, ailəmizdə gördüklərimizi münasibətlərimizdə təkrar etməyə meylli ola bilərik. Lakin bəzi hallarda bunun əksi də mümkündür. Kimisə və ya nəyisə istəmək normaldır. Bununla belə, qızdırma və obsesif davranışlar gündəlik həyatımızda əlaqənin kəsilməsinə və qəribə davranışlara səbəb ola bilər. “Zəhərli” səviyyəli bağlılıq kimi təsvir edə biləcəyimiz qeyri-sağlam bağlanma modelləri var.
Başqalarını özündən çox sevən insanlar; yəni Obsesif Qoşma tərzi! Özünə qarşı mənfi hissləri olsa da, qarşıdakı insana qarşı müsbət hissləri var. Qarşı tərəfə obsesif bağlı olan bu insanların ən böyük qorxusu və narahatlığı tərk edilməkdir. Tərk edilməmək üçün özləri haqqında güzəştə getməkdən və münasibətləri naminə dəyişməkdən çəkinmirlər. Münasibətlərdə o, öz prioritetlərini bir kənara qoyur və tərəfdaşının məmnunluğu üçün yaşayır. Bütün bu obsesif vəziyyətin yaranmasının əsas səbəbi insanın özünə inamının olmamasıdır. İnsan tənhalığını idarə edə bilmir və özünü natamam hiss edir. Keçmişə qayıtdığımız zaman həmin şəxsin valideynlərini narahat etdiyini və bu şəkildə böyüdüyünü görmək çətin deyil.
Şübhəli hisslərlə münasibətə başlayan və onu işə salmağa çalışan insanlar; yəni Narahat Bağlanma tərzi! Narahat bağlanma tərzi olan insanlar, tərəfdaşlarının onları sevməyi dayandıracağından narahatdırlar. Onlar tərk edilmə qorxusunu hiss edirlər. Partnyorları soyuq və ya uzaqlaşarsa, səhv bir şey etdiklərindən narahatdırlar. Partnyorları uzaqda olanda başqasının qayğısına qalacaqlarından qorxurlar. Onların münasibətləri həyatlarının mərkəzidir və münasibətləri haqqında çox düşünürlər. Onlar partnyorlarına tez bağlanmağa meyllidirlər. Onlar partnyorlarının əhval-ruhiyyəsindən çox təsirlənirlər. Tərk edilsələr, bir daha heç kimi tapa bilməyəcəklərindən narahatdırlar. Onlar cazibədar, arıq, ağıllı və ya kifayət qədər əyləncəli olmadıqlarını düşünürlər. Mübahisə əsnasında məsələni danışmaq əvəzinə, reaksiya göstərərək sonradan peşman olacaq şəkildə hərəkət edirlər.
Əslində, bu qoşma üslublarında tərəfdaşların emosional manipulyasiyaya məruz qaldığını tez-tez görə bilərik. Çünki "emosional manipulyasiya" Başqasının qavrayışını, hissiyyatını, düşüncəsini, davranışını və hətta həyatını istədiyi istiqamətdə dəyişməyi hədəfləyən, aldadıcı, emosional dağıdıcı və psixoloji problemlər yaradan təsir növüdür.
Görünür; "O etməyəcək!" "O etmədi!" "Bunu etdisə, bunun bir səbəbi var idi!" Münasibətlərimiz, dediyimiz kimi, sağlam olmayan zəhərli əlaqələrdir! Yəni hər hansı bir həll yolu varmı? Problemi həll etməyin ən təsirli yolu, şübhəsiz ki, həmin problemi düzgün müəyyən etməkdir. Bu prinsip həyatımızda olan bütün problemlərin həllində keçərlidir. Hər şeydən əvvəl, “Zəhərli Münasibətiniz” olduğunu düşündüyünüz insanla münasibətiniz obsesif bir sevgiyə çevrilmiş ola bilər. Onsuz yaşaya bilməyəcəyinizi düşünə bilər və onun sizə ehtiyacı olduğuna əmin ola bilərsiniz... Bütün bunlar həm sizə, həm də qarşıdakı insana zərər verəcək sağlam olmayan bağlanma modelləridir. Şəraitdən asılı olmayaraq, bu cür hisslər yerinə aranızda olan sevgi və güvən münasibətinə diqqət yetirməlisiniz. Həyat heç bir insanın həqiqətən əvəzolunmaz olmadığını göstərmək üçün çox səxavətli və açıqdır. Belə olan halda sağlam düşünəndə anlayacaqsan ki, bir insana bu dərəcədə bağlanmaq düzgün deyil.
oxumaq: 0
