Sokrat deyir: “Düşünmədən keçən həyat yaşanmır”. Meriç Bilgiç də əlavə edir: “Davamlı olaraq düşünərək keçirdiyimiz bir ömür yaşanmaz.” Həyatın olub-olmamasına necə qərar verə bilərik? "Biz bu və ya digər şəkildə yaşayırıq!" Bu belədir, yoxsa belə? Həyatın olub-olmamasına necə qərar verə bilərik? Bəs necə yaşamaq olar? Necə yaşayacağıq? Özümüz? Bu qərarın nə qədəri bizə məxsusdur və nə qədəri formalaşıb? Bəs bizim şəxsiyyətimiz? Hərəkətlərimiz, düşüncələrimiz... Bəs duyğularımız? Bunu müəyyən etmək olarmı? Ola bilərmi ki, bizə necə hiss etməyi öyrədirlər? Bəlkə də “xarakter insanın həbsxanasıdır!”
Nə kabusdur!
Həyata mane olan bir mənlik... Qaça bilmədiyin, dəyişə bilmədiyin, hətta bəzən dərk edə bilmədiyin həbsxana. İnsan varlığa bağlanmış zəncir kimi özünə qarışırmı? Var olmaq özün olmaqdır, amma hər dəfə yoxluğundan qışqıranda, ilan quyruğunu dişləyən kimi səni dişləyir.
Nə paradoksdur!
Varlıq insana cəza kimi görünür, amma yoxluğa çevrilir. Zəncirləri qırmaq, həm içəridə, həm də çöldə bir addım irəli getmək necə çətindir. İnsan özündən təmizlənə bilərmi? Bütün varlığı məhv edə bilərmi? Qorxularını, qəzəbini, ağrılarını və peşmanlığını həzm edə bilirmi? Rəfdəki keçmişinin qalıqlarını, bəzən zibilləri minnətdarlıqla əvəz edə bilərmi? İnsan özünə rəğmən bu günü və bu anı seçə bilərmi? Güzgülər tənhalığına qışqırsa da, insan bu həqiqəti qəbul edib qucaqlaya bilərmi? Və bu reallıq insanlarla, hamı üçün tənhalıqla gələn birliklə qarışa bilərmi? *İnsan özü olub insanlar arasında daşqın ola bilərmi? Yoxsa insanların yanında özü ola bilərmi? O, "özünü" seçə bilərmi, kim olduğunu? O, həyatın hər anında mövcud və yox arasında seçim edib, özü olmağı seçə bilərmi? Kim olduğunuzu seçərkən sonsuz imkanlar arasında yeganə olmaq? Seçdiyiniz və qərar verdiyiniz biri olmaq? Sərbəst bir şəkildə qeyri-müəyyən bir varlığı öz varlığına çevirib yeni bir səni yaratmaq, hər an... Yox olacağını bilmək, qeyri-müəyyən zaman və məkanda öləcəyini bilmək. Bir gün bütün əməyinin uçub gedəcəyini bilərək...
Ölənə qədər yaşayacaqsan, yalnız ölənə qədər, amma yaşayana qədər yaşayacaqsan. Sevəcəksən... Özün olmaq necə də cəsarətlidir! Azad olmaq nə cəsarətdir! Bunun nə dərəcədə qərarlı olduğunu müəyyən edə bildiyiniz dərəcədə... Qorxular, narahatlıqlar və ürək döyüntüləri... Bunlarla əlaqəli ola bilərmi? Yoxsa varlığın cəzası kimi görünən şey əslində insanın sevinc və şövqlə özünü yaratmasıdır? Seçim azadlığı qorxudan çox həyəcana səbəb ola bilərmi? Həyat ağır bir roman əvəzinə oyun kimi ola bilərmi? Ola bilərmi ki, ölümün gerçəkliyi mənasızlığı deyil, indinin mənasını və kədərin, müharibələrin və ağrıların müvəqqətiliyini və mənasızlığını ifadə edir? Ölüm qarşısında nə qədər acizik, bu acizlik bir qədər rahatlıq verə bilərmi? Təhdid, qorxu, etibarsızlıq, nəzarət, böyüklük, uğursuzluq, ədalətsizlik... Bunların yükünü azalda bilərmi?
Niyə bu qədər sual verdim? Heç biri! Sadəcə bir sümük atmaq istədim. O zaman məqaləni Edip Canseverin bir şeiri ilə bitirim, bir az da ürəyini açsın...
SON
Bunlar Esterin dedikləridir
Yalnızlığından qorxma
Bunlar Esterin dedikləridir
Qoy gəlsin. və bütün sözlərim keçsin > Amma hər kəs özü olmalıdır
Onda hər kəs özü olmalıdır
Bir gün hər kəs özü olmalıdır
Bu, Esterin dediyidir br /> Artıq belədir.
Çünki belədir.
Edip Cansevər*
oxumaq: 0
