Günümüzün çox hissəsini televizora baxaraq və ya sosial mediada keçiririk. Qadın orqanizminin üstünlük təşkil etdiyi halda, kişi və ya qadın olmasından asılı olmayaraq, bədənlərinin necə olması lazım olduğuna dair kompüter proqramları oynanılır və insanlara təqdim edilir. Xüsusilə reklamlar, məşhur qəzetlər, televiziya proqramları və filmlər əvvəlcədən hazırlanmış və ideallaşdırılmış bədən təsvirlərinin yayılmasına imkan verir (Featherstone, 1993: 170). Medianın yaratdığı bu “ideal bədən” və “ideal gözəllik” qavrayışını sosial-mədəni təzyiq kimi xarakterizə etmək olar. Gündəlik həyatımızda xarici görünüşümüzlə bağlı çoxlu stimullara məruz qalırıq. Mağaza vitrinləri, jurnallar, sosial media vasitələri, plastik cərrahiyyə əməliyyatlarının artması və daha əlçatan olması kimi faktorlar fərdlərə asanlıqla çatır və onların görünüşünə təzyiq yaradır (Tiggemann, 2011). Bu təzyiq nəticəsində insanın öz bədənini necə görməsi fenomeni, yəni bədən görüntüsü ortaya çıxır. Bu zehni görüntü obyektiv qiymətləndirmə deyil, zehni formalaşmadır (Myers & Biocca, 1992) və eyni zamanda insanın güzgüyə baxanda özünü necə zehni olaraq görməsi və bədəninin formasını necə qəbul etməsi ilə əlaqədardır. Bədən imici dəyişməyə açıqdır və xüsusilə həyatının ilk on ilində davamlı olaraq qurulur (Beyazyüz və Göka, 2011: 375). Lakin bu vəziyyət on ilə bitmir, fərdin öz bədəni haqqında mühakiməsi onun ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi ilə formalaşır və bu vəziyyət bütün həyatı boyu davam edir. Bədən imicini yaradan bir çox amillər var. Bunlar; insanın bədən haqqında qavrayışı, münasibəti, idrakları, hissləri və davranışları. Bundan əlavə, cəmiyyətdə ideal bədən anlayışı var. Bu ideal bədənin xüsusiyyətləri mediada müəyyən açar sözlər və anlayışlar və şəkillər vasitəsilə təsvir edilir. Məsələn, arıq, əzələli və fiziki hazırlıqlı olmaq gənc olmaqla eyniləşdirilir və qocalmış bədən insan üçün narahatlıq mənbəyinə çevrilir (Özbolat, 2011). Köklənmək, baxımsız görünmək və ya qocalmaqdan çəkinin� Olması lazım olan vəziyyətlər kimi təqdim olunur. Təqdim olunan və yayılan ideal bədən formaları mədəniyyətdən mədəniyyətə fərqli ola bilər. Müəyyən bir mədəniyyətə aid olan gözəllik və ideal bədən anlayışı müxtəlif sosial-mədəni kanallar vasitəsilə yayılaraq fərdlər tərəfindən mənimsənilir və öz bədənlərindən məmnunluq və ya narazılığa səbəb olur (Tiggeman, 2011). Məsələn, Asiya ölkələrində çəkisi 30 kilo olan qadın “ideal gözəllik” hesab edilərkən, çəkisi 50 kilo və yuxarı olan qadınlara “çirkin” və “kök” damğası vurulduğunu göstərə bilərik.Dostların və medianın təsirli olduğu ortaya çıxdı. insanların bədənlərini dəyişmək qərarlarında (Irving, 1990; Hill & Franklin, 1998; Ricciardeli, et al. 2000; Jones, 2011). Jurnallar qadınların bədən imicinə ciddi təsir göstərən vasitələrdən biridir. ABŞ-da 11-19 yaş arası 500 qız tələbə üzərində aparılan bir araşdırmada, iştirakçıların 69%-nin jurnallardakı insanlarla əlaqədə fikirlərində ideal bədən formasına sahib olduqlarını, 47%-nin isə gördükdən sonra arıqlamaq istəyinin olduğu ortaya çıxdı. bu şəkillər müşahidə olunur (Field, et al. 2001). Gənc qızların dəb/gözəllik jurnallarında bədənlərini insanların bədənləri ilə müqayisə etməsi nəticəsində öz bədənlərindən narazı olduqları da məlumdur. (Levine və Chapman, 2011).
Son zamanlar jurnal və qəzetləri televiziya və telefon əvəz edir. Buna görə də televiziyada araşdırmalar çox vacibdir. Bunun səbəbi televiziyadakı şouların, xəbərlərin və əyləncə proqramlarının tamaşaçını əyləndirmək və ya məlumatlandırmaq deyil, həm də bədən imici ilə bağlı idealları yayması hesab olunur (Graydon, 2008). Televiziyadakı insanlar bu idealları yayacaq bədən quruluşuna sahib olmaq üçün seçilir. Televiziyaya baxmağın bədən imicinə təsirini araşdıran araşdırmalar belə nəticəyə gəlib ki, televiziyada təqdim olunan görüntülər fərdlərin öz bədən görünüşlərini şübhə altına almasına səbəb olur (Richins, 1991; Myers & Biocca, 1992; Tiggeman & Pickering, 1996; Harrison & Cantor, 1997; Botta, 1999). Xüsusilə, massivlər və m� Musiqi videolarına baxmaqla arıqlıq idealının formalaşması arasında əhəmiyyətli bir əlaqə tapıldı (Tiggemann & Pickering, 1996; Tiggemann, 2006).
Bu gün insanların bədən imicinə ən çox təsir edən vasitələrdən biri sosial mediadır. Son zamanlar internetdən istifadənin çoxluğu, girişi asanlaşdıran, ünsiyyəti asanlaşdırdığı üçün sosial mediadan istifadə populyarlaşıb. Qlobal Veb İndeksinə görə, orta hesabla bir insan gündə demək olar ki, 6 saatını İnternetdə keçirir (Kemp, 2018). Bu proses əsnasında davamlı olaraq müəyyən naxışda təsvirlərə məruz qalan insanlar özlərini bu görüntülərlə müqayisə etməyə başlayırlar. Sosial mediada insanlar həmişə ən yaxşı, ən xoşbəxt, hətta ideallaşdırılmış mənliklərini paylaşırlar. Onlar həyatlarının ən yaxşı hissələrini insanlarla bölüşməyi seçirlər. Ancaq hər gün ən yaxşı və ən xoşbəxt olmaq real deyil. Sosial mediada paylaşılan paylaşımlarda fotoşəkilləri daha yaxşı etmək üçün istifadə edilən Photoshop və filtrlər bədən imicimizə də mənfi təsir göstərir. Daha çox bəyənmə və tərif əldə etmək üçün insanlar fotoşəkillərini əslində olmadığı şəkildə redaktə edə bilərlər. Sosial medianın müəyyən etdiyi bədən quruluşuna malik olmayan insanlar manipulyasiya edilmiş bu fotoşəkilləri gördükdə, yalnız özlərinin bu normaya uyğun gəlmədiyini, özlərindən başqa hər kəsin belə göründüyünü düşünərək, özlərini kənar hiss edib, özlərini bəyənməməyə başlaya bilərlər. Ancaq ideal bədən tipi deyilən şey yalnız sosial media tərəfindən yaradılan içi boş bir anlayışdır. Hər bir insanın bədən quruluşu özünəməxsusdur və biri digərindən daha “ideal” deyil.
Bugünkü mediada olduğu kimi, bu qavrayışın tətbiqi uşaqlardan başlayır. Uşaqların kiçik yaşlarından baxdıqları geyim tərzləri, oyuncaqları, cizgi filmləri və ya filmləri; Hamısı uşağın inkişafında, onun zehnini və dünyanı qavrayış tərzini qidalandırmaqda fəal rol oynayır. Daha sonra uşaqlıqdan yeniyetməlik dövrünə keçid dövründə uşaq bu qazanclarını gücləndirir və öz inkişafına uyğun olaraq qavrayış yolunu istiqamətləndirir. Xüsusilə yeniyetməlik dövründə gənclər öz bədənlərinə meyl edirlər və bu qavrayış gənclərin zehnini çox məşğul edir. Onun yeniyetmə bədəni də öz şəxsiyyəti ilə döyüşür; belə gənclər Ada yeni bədənini və şəxsi xüsusiyyətlərini, bir sözlə, özünü tətbiq etməyə çalışır. İstər oyuncaqlarda, istərsə də insan münasibətlərində, dialoqlarda tez-tez rast gəlinən, uşaqlıqdan tətbiq edilən ideal bədən qavrayışı, nəyin olması lazım olduğuna dair bəzi sxemlər yaradır. Məsələn, bütün qızların oynadığı Barbi kuklaları və televizorda baxdıqları şahzadələr həmişə eyni tipdə olurlar; gözəl, qamətli bədən, nazik bel, nazik bilək, sürüşmə kimi yastı burun. Biz həmişə cizgi filmlərində yaxşı və pis personajlara baxırıq. Yaxşı personajlar adətən gördüyümüz "incə bədənli" şahzadələrdir. Pis personajlar çirkin, kök, sümüklü burunlar, iri burunlardır. Bu qavrayış media tərəfindən uşaqlıqdan insanlara tətbiq edilir və uşaqlara insanların nə qədər obez olduğu işlənir. Beləliklə, gənc qızlarda onların yalnız gözəl və arıq olduqları halda bəyənilə biləcəyi, hətta yaxşı insan ola biləcəyi fikri möhkəmlənir. Uşaqlıqdan bu konsolidasiya nəticəsində xəbərlərdə görürük ki, serial qatilləri və ya insanlara zərər vuran cinayətkarlar cəmiyyətdə bir çox insanlar tərəfindən dəstəklənir, fan səhifələri açılır, sırf “yaraşıqlı” olduqları üçün bəraət hüququ tələb olunur. " və ya "gözəl".
Bu, əlbəttə ki, qavrayışa əhəmiyyətli təsir göstərir. Bəs bu vəziyyətdən ən az şəkildə təsirlənməyi necə bacara bilərik? Telefondakı proqramları silmək, televizora baxmamaq, jurnal oxumamaq sağlam variantlardan deyil. Hər şeydən əvvəl özümüzə izah etməliyik ki, gözəllik anlayışı tək bir naxışda deyil. Dünya fərqlilikləri ilə gözəldir, hər rəngin mövcud olduğu və rənglərin qarışaraq rəngarəng bir bütövlük təşkil etdiyi bir yerdir. Bundan əlavə, hər kəs unikal və unikaldır. İkincisi, unutmayın ki, heç kimi özünüzə oxşamaq məcburiyyətində deyilsiniz. Əsas odur ki, özünüzü sevəsiniz və bəyənəsiniz. Təbii ki, bədəninizin bəyənmədiyiniz hissələri ola bilər. Amma sevmədiyin yerlər səni kim edən, özünü olduğun kimi qəbul edən və şəfqət göstərən şeylərdir. Mükəmməllik anlayışının real olmadığını özünüzə tez-tez xatırlatmağı unutmayın.
oxumaq: 0
