Narahatlıq anlayışını ən əsas addımlarla açmaq üçün bu, insanın başına təhlükəli bir hadisə baş verdikdə ayıq olmaq və ya pis bir şey olacaqmış kimi yaşamaq vəziyyətidir. Qorxu və narahatlıq anlayışlarını bir-birindən ayırmaq lazımdır. Qorxu içində insanlar indiki zamanda başlarına gələ biləcək bir vəziyyətə diqqət yetirirlər. Narahatlıq isə gələcəkdə başınıza nəsə pis bir şey gələcəyinə dair narahatlıq səbəbiylə ayıq olma vəziyyətidir. Ümumiləşdirsək, qorxu indiki zamanla, narahatlıq gələcəklə bağlıdır. Qorxu qısamüddətli bir duyğudur, narahatlıq isə uzunmüddətli bir duyğudur. Anksiyete normal narahatlıq və patoloji narahatlığa bölünür. Biz normal olaraq insanın həyatında baş verən əsl ölüm, virus, əlillik və ya əvvəllər yaşamadığımız və düşünə bilmədiyimiz narahatlığı təsnif edirik.
Narahatlıq və qorxunun insanlara əhəmiyyətli təsiri var, bunlardan ən əsası bədənimizdə simpatik sinir sistemimizin aktivləşməsidir. Qorxu simpatik sinir sistemimizi yüksək səviyyədə, narahatlıq isə simpatik sinir sistemimizi aşağı səviyyədə stimullaşdırır. İnsanın narahatlıq keçirməsi və sinir sistemimizi stimullaşdırması səbəbindən insan narahatlıq və narahatlıq yaşayır. Qorxu vəziyyətində sinir sistemimiz yüksək dərəcədə stimullaşdırıldığı üçün tərləmə, tənəffüsün sürətlənməsi və ürək ritminin sürətlənməsinə rast gəlinir. Bədənimiz avtonom sinir sisteminə malikdir. Avtonom sinir sistemi bədənimizdə avtomatik olaraq yaranır. Avtonom sinir sistemi simpatik və parasimpatik bölünür. Parasimpatik sinir sistemi bədənimizə istirahət və sinir əmrləri verir. Simpatik sinir sistemi bədənimizə döyüş / uçuş əmrlərini verir. Qorxu və narahatlıq yaşamaq üçün lazım olan duyğulardır. Hər iki duyğu döyüş/uçuş reaksiyasının əsasını təşkil edir. Qorxu, təhlükə anından simpatik sinir sistemimizi stimullaşdıraraq bədənimizi qaçmağa və ya döyüşməyə hazırlayır. Qorxu lazım olanda həyatımızı xilas edir. Narahatlıq isə bizə davranışımız üçün lazımi motivasiyanı və gələcəkdə təhlükəli hadisələri/situasiyaları fərq etmədən onunla mübarizə aparmaq üçün lazımi planlaşdırmanı verir. Narahatlıqla aparılan araşdırmalar bunu dəfələrlə göstərir. Laboratoriya işlərində, Aşağı səviyyədə narahatlıq yaratmağın yerinə yetiriləcək işin yerinə yetirilməsinə müsbət təsir etdiyi görüldü. Buradakı kritik və ən vacib məqam, narahatlığın müəyyən səviyyədə olmasıdır.
Narahatlıq pozğunluqları çox yayılmış psixi sağlamlıq pozğunluqları arasındadır. ABŞ-da 8000 nəfərin iştirakı ilə araşdırma aparılıb. Bu araşdırmada, iştirakçıların 28%-nin həyatlarının bir nöqtəsində anksiyete pozğunluğu yaşadıqları müşahidə edilmişdir. Fobiyalar narahatlıq pozğunluqlarının ən çox yayılmış növüdür. Anksiyete pozğunluqları digər patoloji xəstəliklər, xüsusilə də ürək-damar xəstəlikləri üçün risk yaradır. Digər psixiatrik xəstələrlə qarşılaşdıqda, narahatlıq pozğunluğu olan bir insanın intihar nisbəti iki dəfə yüksəkdir. Bu insanlar iş tapmaqda çətinlik çəkirlər, lakin ünsiyyət problemi yaşayırlar. Bunun səbəbi, anksiyete pozğunluğunun həyatının əksər sahələrini əhatə etməsidir. Bu pozğunluq insanın funksionallığına mənfi təsir göstərir.
Narahatlığın bir çox səbəbi var. Yaşayış mühiti, ailə münasibəti və onların ailədə necə tərbiyə olunması çox önəmlidir. Araşdırmalar göstərib ki, həddindən artıq qoruyucu və laqeyd münasibətlə böyüyən uşaqlarda yetkinlik dövründə narahatlıq və depressiv simptomlar olur.
oxumaq: 0
