Oyun həyatın məşqidir. Həyatı ilk dəfə anlamağa başladığımız, tədricən ətrafımızı və mənliyimizi dərk etdiyimiz dövrdə duyğularımızı öyrəndiyimiz, bir sözlə, içində olduğumuz həyat təcrübəsini daim təkrarladığımız və öyrəndiyimiz qeyri-məhdud bir qaynaqdır.
Bu sehrli və mənalı sərvətimiz bir çox elmi araşdırmaların mövzusu olub.Oyun təkcə uşaqlıqda deyil, doğumumuzun ilk aylarından həyatımızın bir parçası olduğu görülüb. . Bühler və Hetzer (1926) apardıqları araşdırmada hətta 2-4 aylıq körpələrin oyanma saatlarının 9%-ni oyun oynamağa sərf etdiklərini müşahidə ediblər. Dünyadakı təcrübəmiz artdıqca bu müddətin uzanması da tapıntılar arasındadır. Əslində, ilk iki il ərzində körpə fiziki güc qazandıqca, əzələ əsaslı oyunlar meydana çıxmağa başlayır. Körpənin toxuna biləcəyi obyektlərə çatmağa çalışdığı kimi, onları tutaraq, silkələyir və nəhayət, atır. Hörmətli valideynlər, bu mərhələdə siz "körpəm hər şeyi atmağa başlayıb, görəsən bir problem varmı" və ya "bu mərhələdə artıq gözlənilən davranışdır, mənbələr belə deyir" deyə düşünə bilərsiniz. Bu, əslində yadda saxlamalı olduğumuz çox sadə bir əsas ehtiyacdır: böyümə və muxtariyyətə doğru atılan hər addımda bir qram kəşfə olan ehtiyac, buna “özünü kəşf” də deyə bilərik. Bu arada bunu bacarmağın xoşbəxtliyi və bunu valideynlərə göstərmək istəyi bu hərəkətlərin təkrar-təkrar yerinə yetirilməsinə şərait yaradır; Bu, həm də ətraf mühitin xəbərdar və maraqlı olduğunu göstərir. 3 yaşına qədər olan dövrdə fiziki və zehni inkişafın qatqısıyla məşq oyunları artan maraqla davam edir. Tək oyuncağa olan maraq daha sonra çoxlu müxtəlif əşyalara olan marağa çevrilir və uşağın həyatında simvolik oyun, yəni davranış və rol yönümlü oyunlar yer almağa başlayır. Uşaqlar yaxşı müşahidəçi olmağı təqlid etmə qabiliyyəti ilə birləşdirdikdə simvolik oyunun çox müalicəvi cəhəti ortaya çıxır. Emosional prosesləri öyrənmək və təxəyyüldən istifadə edərək həll yolları yaratmağa çalışmaq...
Simvollaşdırma bacarıqları yaşa uyğun olaraq inkişaf etməyə davam edir. 3 yaşa qədər uşaqlarda simvolik oyunun izlərini də görə bilərik, lakin bu, şifahi ünsiyyətin məhdud olduğu bir dövrdür. Misal üçün , məsələn, əlindəki əşyanı qulağına tutub "Salam" demək... Yaşlandıqca şifahi ünsiyyətdən asılı olan daha mürəkkəb oyunlar meydana çıxmağa başlayır. (Ev qulluqçusu, həkim, müəllim, yanğınsöndürən və s. kimi) Bundan başqa, müxtəlif materiallardan və oyuncaqlardan birlikdə istifadə edilərək, yaradıcılığı və təxəyyülü dəstəkləyən oyunlar qurulmağa başlayır; -məqsədindən fərqli bir şəkildə obyekti iddia edib oyuna inteqrasiya etmək kimi... Uşaq konfliktli situasiya, ailə vəziyyətləri, gündəlik axarda bəzi danışıq və davranışları, başqa sözlə, bütün təcrübələrini qəbul edir. onları kənarda, yəni oyunda müşahidə edir və əks etdirir. Biz dünyaya oyun oynayan uşağın gözü ilə baxırıq...
Xüsusilə də uşaq bağçası dövründə uşaqların həmyaşıdları ilə bir araya gəldiyi, oyun qurma mərhələsində böyük tələskənlik olur. Hər kəsin hekayələrini danışa biləcəyi və öz təcrübələrini əks etdirə biləcəyi bir məkan axtarışı var. Təbii ki, mənfur bir dövrdə bu məkanı açmaq çətin problemdir. Rol bölgüsü zamanı səslərin daha yüksək və gücləndiyini xüsusilə görmək olar, buna görə də tamaşaya başlamaq çox vaxt çətin olur. Çünki hər kəs özünü bildiyi qədər öz təcrübəsini oynamağa çalışır və bəzən bu fərqlərlə qarşılaşdıqda uşaq üçün ziddiyyətli, lakin ibrətamiz təcrübəyə çevrilir. Bəzən xoşbəxtlik, bəzən məyusluq, bəzən narahatçılıq və ya oyuna yenicə öyrəndiyiniz bir şeyi gətirərək həmyaşıdlarınızı heyran etmək istəyi, bunu bacarmağın həyəcanı və özünüzü sübut etmək və bəyənilmək səyi.. Bir sözlə, biz oyundan əvvəl və oyun zamanı bütün təcrübə təcrübələrini görürük.
Digər tərəfdən, istiqamətsiz oyun çox dəyərlidir. Əgər uşağın öz təxəyyülü əsasında qurduğu və planlaşdırdığı oyunda iştirak edirsinizsə, bu əslində onun öz dünyasını açmaq üçün sizə nə qədər güvəndiyini göstərir. Bu səbəbdən oyun terapiyasında simvolik oyunun yeri vacibdir. Yetkinlərlə psixoterapiya seansında sözlər bizim üçün mənbə rolunu oynadığı halda, uşaqla seansda oyun dili danışmağa başlayır. Çünki oyunun uşağın daxili aləmi, duyğuları, çətinlikləri, mühiti və özü haqqında danışacaq çox şeyi var...
oxumaq: 0
