Xolesterol bədənimizin bütün hüceyrələrində olan yağ kimi bir maddədir. Xolesterin hüceyrə membranlarının və bəzi hormonların istehsalında istifadə olunur, lakin qanda həddindən artıq miqdarda olması zərərlidir. Xolesterin qaraciyərdə istehsal olunmaqla yanaşı, qida ilə də qəbul edilir. Xolesterol ət, süd məhsulları və yumurta kimi heyvan mənşəli qidalarda olur, lakin meyvə, tərəvəz və taxıllarda yoxdur.
Xolesterol niyə vacibdir?
Yüksək qan xolesterin səviyyəsi Bu ürək-damar xəstəlikləri riskini artırır. İnsanda xolesterinin səviyyəsi nə qədər yüksək olarsa, ürək xəstəliyinə tutulma ehtimalı bir o qədər yüksəkdir. Türkiyədə kişi və qadın ölümünün əsas səbəbi ürək-damar xəstəlikləridir.
Yaxşı Xolesterol (HDL-Xolesterol) - Pis Xolesterol (LDL-Xolesterol) nədir?
Xolesterol qaraciyərdən hüceyrələrə, hüceyrələrdən isə qan vasitəsilə yenidən qaraciyərə daşınır. Xolesterol və digər yağlar qanda həll olunmadığı üçün lipoproteinlər adlanan paketlərdə daşınır. İki növ xolesterol daşıyıcısı var: pis xolesterin kimi tanınan LDL-Xolesterol və yaxşı xolesterin kimi tanınan HDL-Xolesterol.
LDL xolesterin qanda xolesterini daşıyan əsas paketdir. Qanda yüksək olduqda, damarların içərisinə yapışır və orada lövhələr əmələ gətirir. Xolesteroldan başqa bəzi maddələrin əlavə edilməsi ilə bu lövhələr böyüyür və onların üzərindəki çatlarda əmələ gələn laxtalar damarları bağlayır. Çağımızda çox rast gəlinən bu xəstəlik ateroskleroz kimi tanınır. Damar tıxanması ürək damarlarında olarsa infarkt, beyin damarlarında olarsa insult əmələ gətirir.
Qandakı xolesterinin bir hissəsi HDL- adlı paketlərdə daşınır. Xolesterol. HDL-Xolesterol damarlarda xolesterinin yığılmasının qarşısını alır. Tədqiqatlar göstərdi ki, HDL-Xolesterolu yüksək olan insanlarda ürək xəstəlikləri daha az rast gəlinir. Türkiyə Kardiologiya Dərnəyinin apardığı araşdırmalar göstərib ki, HDL-Xolesterol dəyəri türk cəmiyyətində aşağıdır. Siqaret və piylənmə yaxşı xolesterolu azaldır, müntəzəm məşq onu artırır.
HDL-C həm də xolesterin olduğundan, necə yaxşı xolesterol ola bilər?
Xolesterinin qandakı təsirlərinə baxın, bunun cavabını asanlıqla tapmaq olar. LDL-C qaraciyərdə istehsal olunur Udulur və qana verilir. Qana daxil olduqdan sonra bu LDL-C qan damarlarının divarlarında toplanır. Damarlarda bu çöküntülər "ateroskleroz lövhələri" adlanır və onlar böyüyərsə, damar boşluğu daralır. HDL-C LDL-C-nin əks təsirinə malikdir. Qanda dövran edən xolesterini toplayır və bədəndən xaric edilmək üçün qaraciyərə gətirir. Beləliklə, qan damarlarının xolesterolun zərərli təsirlərinə məruz qalmasını azaldır.
Xolesterol səviyyəsini qiymətləndirərkən və dərman müalicəsi ilə bağlı qərar verərkən, insanın damar xəstəliyi olub-olmaması, Xəstəlik riskini artıran digər faktorlar da nəzərə alınır. Məsələn, 230 mq/dl səviyyəsi başqa risk faktorları olmayan və yüksək yaxşı xolesterolu olmayan premenopozal qadında risk yaratmasa da, eyni səviyyə 55 yaşındakı bir kişidə xolesterin azaldan dərman müalicəsinin başlanmasını tələb edə bilər. infarkt keçirmiş kişi.
Yaxşı xolesterol və ya HDL-K-nın aşağı olduğunu söyləmək üçün hansı dəyər aşağıda olmalıdır?
Fərqli var. kişilərdə və qadınlarda aşağı HDL-K üçün dəyərlər. Aşağı HDL-C-nin qadınlarda 50 mq/dl, kişilərdə isə 40 mq/dl-dən aşağı olduğu deyilir. Türkiyə cəmiyyətində HDL-C dəyərləri ümumiyyətlə daha aşağıdır.
Xolesterol riski necə təxmin edilir?
Əvvəlki tədqiqatlarda daha ucuz və asan olduğu üçün, riski təyin etmək üçün ümumi risk istifadə edilmişdir.xolesterol ölçüldü. LDL-C və HDL-C dəyərləri artıq asanlıqla yoxlanıla bilər. LDL-C dəyərlərində hər 10 mq/dl artım infarkt riskini təxminən 20% artırır. Digər tərəfdən HDL-C dəyərlərinin artması ilə infarkt riski azalır. HDL-K-da hər 1 mq/dl artım ürək-damar xəstəliklərinin inkişaf riskini 2-3% azaldır.
Xolesterolu kimlər və nə qədər tez ölçməlidir?
Yüksək xolesterin hansı şikayətlərə səbəb olur? /p>
Vücudumuzdakı hüceyrələr öz funksiyalarını yerinə yetirmək üçün xolesterola ehtiyac duyurlar. Ancaq bu xolesterol həddindən artıq olarsa, damarların divarlarında toplanır və "aterosklerotik lövhə" dediyimiz şeyi əmələ gətirir. Bu lövhələr zamanla böyüyür və damar boşluğunu daraldır. Bu daralma bəzən yavaş ola bilər, bəzən isə lövhənin qopması və qanla təmas etməsi halında sürətli ola bilər. Damar boşluğunun sürətli və ya yavaş daralması nəticəsində bu damar quruluşlarından qidalanan orqanlara kifayət qədər qan çatmaması nəticəsində infarkt və ya insult kimi həyati təhlükəli vəziyyətlər yaranır. Buna görə də 20 yaşdan yuxarı insanlar qanda xolesterin səviyyələrini bilməli və tələb olunan həyat tərzi dəyişikliklərini həyata keçirməlidirlər. Xüsusilə valideynlərinin və ya bacı-qardaşlarının erkən yaşda ürək xəstəlikləri olduğu bilinən insanlar, şəkər xəstələri qanlarında xolesterinin miqdarını ölçməli və lazımi tədbirlər görməlidirlər.
Yüksək xolesterin niyə vacibdir?>
Yüksək qan xolesterinin səviyyəsi ürək-damar xəstəlikləri riskini artırır. İnsanda xolesterinin səviyyəsi nə qədər yüksək olarsa, ürək xəstəliyinə tutulma ehtimalı bir o qədər yüksəkdir. Türkiyədə kişi və qadınların ölümünün əsas səbəbi ürək-damar xəstəlikləridir.
Həyat tərzi dəyişiklikləri xolesterinin səviyyəsini azaldırmı?
Yağlı qidaları azaltmaq, yağları azaltmaq və yağlar.Sağlam qidalar yemək, həddindən artıq yüksək kalorili qidalardan qaçınmaq, nizamlı məşq etmək və çəkini azaltmaq kimi həyatımızda etdiyimiz müsbət dəyişikliklər xüsusilə HDL-K-nı artırır və trigliserid dəyərlərini azaldır. Pəhrizimizə diqqət yetirsək və müntəzəm idmanla məşğul olsaq, LDL-C dəyərlərini 10-15% azalda bilərik.
Xolesterolu dərmanla müalicə etmək lazımdırmı?
Adekvat pəhriz İdmana baxmayaraq, qan lipidlərinin hədəflənmiş səviyyələri çox vaxt əldə edilmir. Bu vəziyyətdə dərman müalicəsi tələb olunur.
Xolesterol dəyərimiz nə qədər aşağı olmalıdır? Hər kəs üçün normal və ya anormal dəyər varmı?
Bütün xəstələr üçün müəyyən edilmiş normal və ya anormal dəyər yoxdur. Hədəf LDL-C dəyəri xəstənin xolesteroldan başqa xəstəliklərinə baxılaraq müəyyən edilir. Bundan əlavə, xəstənin sonrakı illərdə infarkt keçirməsi ehtimalı azdır. E riski müəyyən etmək üçün istifadə edilən bəzi cədvəllər var. Bu cədvəllərə görə, əgər xəstənin infarkt keçirmə riski yüksəkdirsə, bu xəstələrin LDL-C dəyərləri aşağı səviyyədə saxlanılmalıdır. Yalnız yüksək xolesterolu olanlarda hədəf dəyər LDL-C 160 mq/dl-dən aşağıdır. Diabet və ya ürək-damar xəstəliyi kimi xəstəlikləri olan insanlar üçün LDL-C dəyərinin 100 mq/dl-dən aşağı olması kifayət hesab edilsə də, indi bu dəyərlər daha da aşağı salınır. Diabet və koroner ürək xəstəliyi olan xəstələrdə LDL-C hədəf dəyəri daha da aşağıdır və bunun 70 mg/dl və ya daha aşağı olması lazım olduğunu göstərən tədqiqatlar var. İstədiyiniz LDL-C dəyərlərini və infarkt keçirmə riskini həkiminizlə ətraflı müzakirə etməyiniz tövsiyə olunur.
Qan xolesterol səviyyələrimi nə qədər tez-tez yoxlatdırmalıyam?
Həkiminizin əlavə tövsiyələri olmadıqda. 20 yaşdan yuxarı insanlara ən azı 5 ildən bir xolesterol səviyyələrini yoxlamaq tövsiyə olunur.
Nədir? Trigliserid? Normal Səviyyələr Nə Olmalıdır?
Triqliserid təbiətdə olan yağ formasıdır. Xolesterin kimi həm bədəndə əmələ gəlir, həm də qida ilə qəbul edilir. Ürək xəstəlikləri qanda yüksək ölçülən səviyyələri olanlarda daha çox aşkar edilmişdir. Qanda xolesterinin səviyyəsi ilə ürək xəstəliyi arasında əlaqə daha aydın olduğu üçün ikinci hədəf qan yağıdır.
Niyə bəzi insanlarda qan yağları az, bəzilərində isə yüksəkdir?
Qanda xolesterin və trigliserid səviyyələri irsi və ətraf mühit faktorlarının birləşməsidir. Yağların udulması, qaraciyərdə işlənməsi, əmələ gəlməsi, hüceyrələr tərəfindən mənimsənilməsi və hüceyrələr məhv edildikdən sonra qaraciyər tərəfindən geri alınması çox mürəkkəb hadisələr zənciridir. Bu zəncirin müxtəlif halqalarında anadangəlmə fərqlər fərdlərdə fərqli qan səviyyələrinə gətirib çıxarır. İkinci vacib amil qidalanmadır. Gündəlik qida istehlakındakı yağ miqdarı insanın irsi xüsusiyyətlərinə görə dəyişən sürətlə qan səviyyəsini təyin edir.
Xolesterol səviyyələri cəmiyyətlər arasında dəyişirmi?
Müxtəlif cəmiyyətlərdə orta xolesterol səviyyələri fərqlidir. Bu fərq həm qidalanma tərzi, həm də həmin cəmiyyəti təşkil edən insanların irsi xüsusiyyətləri ilə bağlıdır. � da rol oynayır. Pəhrizlərində doymuş yağ səviyyəsi yüksək olan cəmiyyətlərin orta qan xolesterol səviyyələri az yağ istehlak edənlərdən daha yüksəkdir və bu cəmiyyətlərdə ürək-damar xəstəliklərinin tezliyi də daha yüksəkdir.
Aşağıldırmı? Qanda xolesterinin səviyyəsi ürək-damar xəstəlikləri ehtimalını azaldır?
Qəti olaraq sübut edilmişdir ki, pəhriz və ya dərman vasitəsi ilə qanda xolesterin səviyyəsinin aşağı salınması ürək xəstəliyi olmayan insanlarda xəstəlik ehtimalını azaldır və bu xəstələrdə ömrü uzadır. ürək xəstəliyi olanlar. Pəhrizini dəyişməyi bacaran və orta xolesterin səviyyəsi azalan cəmiyyətlərdə ürək-damar xəstəliklərinin tezliyi də azalıb.
Ürək-damar xəstəliklərinə səbəb olan digər risk faktorları hansılardır?
- Yaş: Ürək-damar xəstəlikləri 45 yaşdan yuxarı kişilərdə və 55 yaşdan yuxarı qadınlarda daha çox rast gəlinir.
- Ailə tarixi: Ürək xəstəlikləri daha çox ana, ata və ya bacı kimi birinci dərəcəli qohumlarında ürək xəstəliyi olanlar.
- Siqaret çəkmək
- Yüksək qan təzyiqi (Qan təzyiqi 140/90 mm Hg-dən yuxarı)
- Şəkərli diabet
- Piylənmə: Boy ilə müqayisədə artıq çəki, bədən yağının daha çox qarın nahiyəsində toplanması ürək xəstəliyi riskini artırır. Bel ətrafı kişilərdə 102 sm, qadınlarda 88 sm-dən çox riski artırır.
Bu risk faktorları olan insanların qanında yüksək xolesterin və ya trigliseridlər varsa, ürək xəstəliyi riski eksponent olaraq artır.
Hansı yağ növləridir. qidalarda və onlar qanda xolesterinin səviyyəsinə necə təsir edir?
Qidada üç növ yağ var. Tərkibində doymuş yağ turşuları, mono və çox doymamış yağ turşuları olan yağlar. Doymuş yağlar bərk yağlarda, doymamış yağlar isə maye yağlarda çoxdur. Pəhrizdə doymuş yağlar və xolesterol qanda xolesterinin səviyyəsini artırır. Doymuş yağlar əsasən heyvan yağlarında olur. Qoyun əti, mal əti, tam süddən hazırlanmış süd məhsulları və bərk marqarinlər ən çox doymuş yağları ehtiva edən qidalardır. Maye yağların tərkibində doymamış yağ turşuları var. Günəbaxan yağı və qarğıdalı yağı kimi yağlarda çoxlu doymamış yağ turşuları və zeytun yağında monodoymamış yağ turşuları.
oxumaq: 0
