Belimiz bədənimizin ağırlığını daşıyan, yükü ombadan ayaqlara ötürən, həmçinin gündəlik fəaliyyətlərimiz zamanı bədənimizin hərəkətli olmasını təmin edən bir quruluşdur. Belimizdə 5 fəqərə, bu fəqərələri birləşdirən qığırdaq yastıqları (disklər), oynaq strukturları və onları dəstəkləyən yumşaq toxumalar var. Hərəkətə və yük daşımağa töhfə verməklə yanaşı, bel fəqərələri də onurğanın digər hissələri kimi onurğa beyni və sinir kökləri üçün qoruyucu funksiyanı yerinə yetirir. Ayaqların əzələ nəzarətini təmin edən, ayaqların hissiyyatını daşıyan, sidik, nəcis və cinsi funksiyaları idarə edən sinirlər bel fəqərələrindən keçir.
Bel ağrılarının səbəbləri /p>
Onurğalarda, disklərdə və yumşaq toxumalarda inkişaf edən hər hansı bir hadisə bel ağrısına səbəb ola bilər.
Bel ağrıları günümüzdə insanın gündəlik fəaliyyətini məhdudlaşdıran ən əhəmiyyətli səbəblərdən biridir. Məlumdur ki, dünya əhalisinin təqribən 80%-i həyatının müəyyən dövründə ən azı bir dəfə bel ağrısı epizodunu yaşayır. Bel ağrısı inkişaf etmiş cəmiyyətlərdə görülən xroniki xəstəliklər arasında ürək xəstəliklərindən sonra ikinci, cərrahi müalicə tələb edən xəstəliklər arasında isə beşinci yeri tutur. Bel ağrısı ən çox 20-40 yaş arasında olur. Bel ağrısını iki qrupa ayıra bilərik: kəskin və xroniki. Kəskin bel ağrılarında ağrı adətən bir neçə gün ərzində azalır və bir neçə həftədən sonra tamamilə yox olur. Ağrı 3 aydan çox davam edərsə, buna xroniki bel ağrısı deyilir. Bel ağrısı olan xəstələrin 90%-nin şikayətləri ilk 4 həftə ərzində öz-özünə yox olur, ancaq yalnız 5%-i xroniki olur. Bel ağrılarının əksəriyyətində ağrının səbəbi anamnez və klinik müayinə ilə müəyyən edilir, lakin köməkçi müayinələrdə və rentgenoloji müayinələrdə heç nə tapmaq olmur.
Biz ümumiyyətlə bu ağrı növünü "Mexanik bel ağrısı" adlandırırıq.
Bel ağrılarının səbəblərini 2 böyük qrupa ayıra bilərik.
1-Əzələ-hərəkət sistemi xəstəlikləri
2-Onurğa xəstəlikləri
1-Əzələ-hərəkət sistemi xəstəlikləri
< br /> bel ağrılarının əksəriyyəti bu qrupa düşür. Əsasən əzələlərin, birləşdirici toxumanın və ya oynaqların kiçik zədələnməsi ilə baş verir. "Myofasyal ağrı sindromu" termini əzələ və yumşaqlığa aiddir Dokuların həddindən artıq uzanması və zədələnməsi nəticəsində yaranan klinik mənzərə üçün istifadə olunur. Bel ağrısına səbəb olan digər dayaq-hərəkət sistemi problemlərinə zəif və düzgün olmayan bədən duruşları, bir ayağın qısalması, siqaret və stress kimi psixososial amillər daxildir, çünki bunlar beldəki fəqərələrin və qığırdaqların aşağı oksigenləşməsinə səbəb olur.
2-Onurğa Xəstəlikləri
Bu qrupdakı xəstəliklər kas-iskelet sistemi xəstəliklərindən mütənasib olaraq daha az rast gəlinir. Bu qrupda ən çox bel ağrısına səbəb olan xəstəliklər bunlardır: disk yırtıqları (bel disk yırtıqları), disk toxumasının aşınması (degenerativ disk xəstəliyi), belin sürüşməsi (bel spondilolistezi), bel onurğa kanalının daralması (bel darlığı). Bunlardan başqa onurğanın daha az rast gəlinən, lakin ciddi xəstəlikləri olan şiş, infeksiya, travma və osteoporoz səbəbiylə çökmələri sıralamaq olar.
a) Bel disk yırtığı: Disk materialı iki fəqərə cismi arasında xaricdən nisbətən daha sərt qabıqdan və içəridəki geləbənzər yumşaq toxuma hissələrindən ibarətdir. O, bir yastıq kimi fəaliyyət göstərir və bədənin yüklərini bölüşdürmək vəzifəsini öhdəsinə götürür. Lakin bel fəqərələrinə çox yük qoyularsa (həddindən artıq çəki və ağırlıq qaldırarsa), beli dəstəkləyən digər strukturlar, xüsusən də bel və qarın əzələləri zəifləyir (məşq etməməsi) və ya bu disklərin zədələnməsi nəticəsində struktur və genetik səbəblər bel ağrısına və disk yırtığına səbəb ola bilər. Diskin xarici qabığı zəifləyirsə və ya yırtılırsa, daxili hissəsi sürüşərək çölə çıxır və onurğa kanalında və/yaxud ayaqlarda sinirlərə təzyiq göstərməyə başlayırsa, buna "disk yırtığı" deyilir. Xarici təbəqənin zəifləməsi və ya yırtılması daha çox bel ağrısına səbəb olarkən, daxili təbəqənin xaricə doğru yerdəyişməsi olaraq təyin edilə bilən disk yırtığı sinir kökünə təzyiq etdiyi üçün xüsusilə ayaqda ağrıya səbəb olur. Yırtıq diskdə ayaq ağrısı bel ağrısından daha qabarıq görünür. Sinirlərə olan təzyiq səviyyəsindən asılı olaraq bud və ayaqda ağrı, zəiflik və uyuşma əmələ gələ bilər.
b) Bel spondilolistezi: Bir onurğa gövdəsinin digər fəqərə orqanında irəli və ya geri sürüşməsidir. Bu pozğunluğa görə sinir kökləri zədələnir Dəriyə təzyiq olarsa, bel ağrıları ilə yanaşı, bud və ayaqda ağrı, halsızlıq və uyuşma ola bilər.
c)Belin onurğa kanalının daralması (Bel stenozu): Onurğa beyni və onurğa beynindən gələn sinirlərin onurğa sümükləri içərisində hərəkət etdiyi kanala onurğa kanalı. Travma, bədəndən sui-istifadə, genetik faktorlar kimi bir çox faktor nəticəsində onurğa kanalını təşkil edən yumşaq toxuma və sümük strukturlarının qalınlaşması və qabalaşması nəticəsində bu kanalın daralması baş verə bilər. Nəticədə sinir köklərində sıxılma meydana gəlir. Bu xəstələr xüsusilə çox uzun ayaqda durduqda və yeriyərkən baldır nahiyəsində ağrı və uyuşmadan şikayətlənirlər. Ağrı şikayətləri oturub irəli əyildikdə azalır və ya yox olur. Dayanma və ya yerimə zamanı baş verən bu klinik mənzərəyə “neyrojenik klaudikasiya” deyilir.
d)Disk toxumasının aşınması (Degenerativ disk xəstəliyi): Uşaqlıq və gənc yaş qruplarında diskin daxili təbəqəsini təşkil edən hissədə su miqdarı yüksəkdir. Yaşlanma ilə suyun tərkibi azalır, disk hündürlüyü azalmağa başlayır və xarici təbəqədə kiçik gözyaşları əmələ gəlir. Diskin yükdaşıma və hərəkət qabiliyyəti azalır. Bel ağrısı diskin xarici hissəsindəki sinir liflərinin stimullaşdırılması ilə baş verir. Bu xəstələrdə bel ağrıları ayaq ağrılarından daha çox olur.
Bel Ağrısı Olan Xəstələrin Qiymətləndirilməsi və Diaqnozu
Ən çox bel ağrılarının səbəbi həddindən artıq uzanma və ya əzələlərin və yumşaq əzələlərin kiçik zədələnməsidir. yuxarıda qeyd edildiyi kimi toxumalar. Bu xəstələrdə ağrı şikayətləri bir neçə gün ərzində öz-özünə keçəcəyi üçün adətən müayinəyə ehtiyac yoxdur. Ancaq aşağıdakı səbəblər təcili tibbi yardım tələb edir.
1. Təkrarlanan bel ağrısı hücumları
2. Xroniki bel ağrısı
3. Tədricən artan ağrı intensivliyi
4. Bel nahiyəsini müşayiət edən bud və ayaqda ağrı ağrı, uyuşma, zəiflik, könüllü sidiyə və defekasiya edə bilməmə, cinsi funksiyanın pozulması kimi simptomların olması.
5. İstirahət zamanı keçməyən bel ağrısı.
6. Həddindən artıq çəki itkisi, qızdırma, titrəmə və bel ağrıları ilə birlikdə titrəmə.
< br /> Xəstənin bel ağrısının səbəbləri araşdırılarkən ondan anamnez alınır və lazımi müayinə aparılır. Müayinə edildikdən sonra ilkin diaqnoza uyğun müayinələr aparılmalıdır.
a) Kəskin bel ağrısının səbəbinin disk yırtığı, əzələlərdə həddindən artıq gərginlik və yumşaqlıq olduğu düşünülürsə Bu xəstələrə toxumalar, yataq istirahəti (5 gündən çox olmayan) və dərman müalicəsi tövsiyə olunur.
b) Xroniki bel ağrısı olanlarda, kəskin bel ağrısı səbəbiylə istirahət və müalicənin aparıldığı, lakin ağrının keçmədiyi hallarda, onurğa şişi və ya onurğa infeksiyasından şübhələnən hallarda, Müayinəmizə birbaşa rentgenoqrafiya ilə başlamalı və lezyon səviyyəsini təyin edərək təqib etməli və xəstəliyə Maqnit Rezonans Tomoqrafiya (MRT) ilə diaqnoz qoymalıyıq. Bu analizlərə əlavə olaraq xəstədə infeksiya və ya şiş şübhəsi varsa qan analizləri və sümük sintiqrafiyası aparılmalıdır.
oxumaq: 0
