Keçən əsrin əvvəllərində insanlarda ən çox rast gəlinən xərçəng mədə xərçəngi idi. Siqaretin artması ilə ağciyər xərçəngi mədə xərçəngini üstələyib və birinci yerdə qərarlaşıb. Ağciyər xərçəngi hələ də ən çox yayılmış xərçəngdir. Mədə xərçənginə tutulma hallarının gözlənilməz azalması İkinci Dünya Müharibəsindən sonra başladı. Mədə xərçəngindən ölüm hallarında da sürətlə azalma müşahidə olunub. Göründüyü kimi, tibb mədə xərçənginin qarşısının alınması və ya müalicəsi üçün yeni bir şey etməsə də, mədə xərçəngindəki bu azalma əvvəlcə çox təəccüblü tapıldı. Zaman keçdikcə qidaların saxlanma şəraitinin dəyişməsi, evdə soyuducudan istifadənin artması, duzlu ət istehlakının azalması mədə xərçənginin tezliyinin azalmasına səbəb kimi qəbul edilib. Helicobacter pylori mikrobunun mədə xorası və mədə xərçənginin əsas səbəblərindən biri olduğunu başa düşmək və bu mikrobla antibiotiklərlə mübarizə aparmaqla mədə xərçəngi hallarının azalması davam etdi. Bu gün mədə xərçənginə tutulma halları ötən əsrdə olanın üçdə birinə düşüb.
Mədə xərçənginə tutulma halları azaldıqca mədədə mədə xərçənginin başlanğıc nöqtəsində dəyişikliklər müşahidə olunmağa başladı. Keçən əsrdə mədə çıxışına yaxın olan xərçənglər çox yayıldığı halda, son illərdə mədə girişinə yaxın və yemək borusunu əhatə edən xərçənglərdə artım müşahidə olunur. Mədə xərçənginin tutulma yerindəki bu dəyişiklik reflü xəstəliyi və gecə gec yeyilən yeməklərlə əlaqələndirilir.
Son illərdə mədə xərçənginin müalicəsində dəyişikliklər olub. Qastroskopiya üsullarının geniş tətbiqi ilə erkən diaqnoz nisbəti də artmışdır. Mədə xərçəngi əməliyyatında daha çox limfa düyünləri çıxarılmağa başlayır. Həmçinin sübut edilmişdir ki, cərrahi əməliyyatdan sonra aparılan profilaktik kimyaterapiya və radioterapiya mədə xərçəngindən ölümləri azaldır.
Bu gün limfa düyünlərinin tutulması olan xəstələrdə kemoterapi ilə eyni vaxtda tətbiq edilən əməliyyatdan sonrakı kimyaterapiya və radioterapiya erkən mərhələdə mədə xərçənginin müalicəsində standart müalicə hesab olunur. Ancaq bu tətbiqlər zamanı xəstə itkisinə səbəb ola biləcək ciddi yan təsirlər meydana gələ bilər. Qızdırma, ishal, ağız yaraları, ürəkbulanma, qusma Sma kimi şikayətlər baş verərsə, müalicə qrupuna məlumat verilməlidir.
İrəli mərhələdə mədə xərçənginin müalicəsində dəyişikliklər olsa da, onun xəstələrin sağ qalmasına töhfəsi hələ bir neçə ilə çatmayıb. Mədə xərçənginin qarşısının alınmasında çox müvəffəqiyyətli olmasına baxmayaraq, müalicəsində, xüsusilə də irəli mərhələlərində eyni müvəffəqiyyət əldə edilməmişdir. Bu səbəbdən mədə xərçəngində də digər xərçənglərdə olduğu kimi erkən diaqnoz müalicədə uğurun açarıdır. Müalicəyə yaxşı cavab verməyən həzm problemləri varsa, qastroskopiya aparılmalıdır.
Sağlam qidalanma və mədədə yaşayan helikobakter pilori mikrobunun antibiotiklərlə aradan qaldırılması mədə xərçəngi riskini azaltmaq üçün ən mühüm tədbirlərdir.
oxumaq: 0
