Təəssüf ki, dünyada xərçəng xəstələrinin sayı sürətlə artır.
Statistikaya görə, 2008-ci ildə yeni yoluxma hallarının sayı 12,4 milyon olduğu halda, 2030-cu ildə iki dəfə artacaq. Onun eksponent olaraq26,4 milyona çatacağı təxmin edilir. . Bu rəqəmlər xərçəngin bəşəriyyət üçün nə qədər böyük risk yaratdığını göstərir.
Bugünkü onkoloji biliklər xəstəliyin baş verməmişdən qabaq qarşısının alınmasında böyük irəliləyiş əldə edib. Qarşısını ala bilmədiyimiz hallarda bir çox xərçəngin erkən diaqnozu mümkündür və bu həyati əhəmiyyət kəsb edirTibbi Onkologiya kafedrasından Prof. Dr. Coşqun Tecimer ölkəmizdə ən çox rast gəlinən xərçəng növlərinə və onlardan qorunma yollarına diqqət çəkir; Bu xəstəlikdən əziyyət çəkən insanlarda spiral tomoqrafiya edilə bilər.
2- Prostat xərçəngi: Adətən erkən mərhələlərdə simptomlara səbəb olmur. Bu səbəbdən ildə bir dəfə 50 yaşdan yuxarı kişilərin qanında PSA dediyimiz prostat spesifik antigenini yoxlamaq lazımdır. Bu, şiş markeridir və prostat xərçəngi olan xəstələrdə artır.
3- Döş xərçəngi:Fiziki müayinə ilə kiçik kütlələrə diaqnoz qoymaq mümkün deyil. Bu səbəbdən qadınlar 40 yaşından başlayaraq ildə bir dəfə mamoqramma müayinəsindən keçməlidirlər. Lazım olduqda buna süd vəzilərinin ultrasəs müayinəsi və süd vəzisinin MRT müayinəsi də əlavə oluna bilər.
4- Dəri xərçəngləri:Üzərində olduqları üçün adətən fərq edilir. Ancaq bəzən öz gözümüzlə çata bilmədiyimiz dəri hissələri olduğu üçün ildə bir dəfə dermatoloji müayinə edilməlidir. Burada baş dərisi kimi zədələrin gizlənə biləcəyi yerlər də yoxlanılır. Bundan əlavə, köstəbəklərdə və fərq etmədiyimiz digər dəri lezyonlarında olan dəyişikliklər dermatoloq tərəfindən müəyyən edilə bilər.
5- Mədə xərçəngləri:Rutin müayinə proqramı yoxdur. Ancaq qastrit kimi rədd edilən bəzi mədə pozğunluqları xərçəng əlaməti ola bilər. Bu insanlar qastroskopiya adlanan yuxarı endoskopik müayinədən keçməlidirlər. Bu yolla şikayətlərin səbəbi anlaşılır. Xərçəng olub-olmadığını müəyyən etmək üçün biopsiya aparılır.
6- Sidik kisəsi xərçəngi:Rutin müayinə proqramı yoxdur. Xəstəlikdən şübhələndikdə sistoskopiya aparılır. Müayinə zamanı sidik kisəsi sidik yolları vasitəsilə araşdırılır və lazım gələrsə biopsiya alınır.
7- Yoğun bağırsaq xərçəngi:Yoğun bağırsaqdakı poliplər artıq xərçəngə çevrilə bilər. vaxt və heç bir əlamət yaratmırlar. Bu səbəbdən yaşı 50-dən yuxarı olan hər kəs dövri olaraq kolonoskopiyadan keçməlidir.
Bu müayinədə anusdan boru daxil edilərək bütün yoğun bağırsaq müşahidə edilir. Poliplər aşkar edilərsə, endoskopiya zamanı çıxarılır və müalicə tamamlanır. Bir çox insanlar kolonoskopiyadan qorxurlar.
Lakin indiki vaxtda bu müayinəni aparmaq xeyli asanlaşıb. Müayinə zamanı xəstə anesteziya edildiyi üçün heç bir ağrı və ağrı hiss etmir. Xərçəngə çevrilə bilən polip aşkar edilərsə, bir ildən sonra kolonoskopiya təkrarlanmalıdır. Normal aşkarlanan insanlarda 3-10 ildən bir təkrar müayinədən keçmək lazımdır. Bundan əlavə, nəcisdə gizli qan ildə bir dəfə yoxlanılmalıdır. Nəcislərində qan olan insanlarda bağırsaqlar kolonoskopiya ilə müayinə olunmalıdır, çünki onlarda kolon xərçəngi ola bilər.
8- Tiroid xərçəngi:Orada rutin yoxlama proqramı deyil. Şübhə halında boyun əllə müayinəsi və qalxanabənzər vəzin ultrasəs müayinəsi aparılmalıdır. Şübhəli düyünlərdən biopsiya alınmalıdır.
9- Uşaqlıq xərçəngi:Rutin müayinə proqramı yoxdur. Uterus xərçənginin təxminən 20% -i simptomlara səbəb olmur. Bunlar üzərində 'pap smear' adlı test edilə bilər. Bu testdə serviksdən tampon alınır. Əslində, 'pap smear' testi uşaqlıq boynu xərçəngini meydana gəlməmişdən əvvəl aşkar etmək üçün çox vacib bir testdir. Cinsi həyat başlayandan sonra ildə bir dəfə edilməlidir. Bununla belə, onun uşaqlıq boynu xərçəngindən daha çox uşaqlıq yolu xərçənginin aşkarlanmasında effektivliyi aşağıdır. Uşaqlıq yolu xərçəngindən şübhələnən hallarda, 'pap-smear' ilə yanaşı, qarın nahiyəsinin tomoqrafiyası və ya MRT müayinəsi də aparıla bilər.
10- Qadın yumurtalıqları. xərçəng:Rutin yoxlanış. Heç bir yeniləmə proqramı yoxdur. Şübhəli hallarda qanda CA-125 adlı zülal yoxlanılaraq xəstəlik haqqında məlumat əldə etmək olar. Ginekoloji müayinə, ultrasəs və MRT vasitəsilə yumurtalıqlarda kütlə olub-olmadığını müəyyən etmək olar.
oxumaq: 0
