Əlil uşaq, oynamaqda və ya öyrənməkdə çətinlik çəkən, yaşıdlarının edə biləcəyi işlərin bir qismini və ya hamısını edə bilməyən, müxtəlif səbəblərdən fiziki, əqli, dil və sosial bacarıqlarından tam istifadə edə bilməyən uşaqdır. Əlillik fiziki qüsurlar ola bilər və ya inkişaf prosesindəki pozğunluqların nəticəsi ola bilər. Fiziki qüsurlar və ya Daun Sindromu kimi xromosom pozğunluqları nəticəsində yaranan problemlər doğuş zamanı müşahidə edilərkən, zehni qüsurlar inkişaf prosesində ortaya çıxır.
Ailələrdə Diaqnozdan Sonra Emosional Reaksiyalar
Hər bir gələcək ana sağlam uşaq dünyaya gətirməyi xəyal edir. Hamiləlik dövründə gələcək övladı ilə bağlı xəyallar qurur və gözləntilər yaradır. Doğuşdan sonrakı günlərdə və ya inkişaf prosesində uşaqda bir maneənin müşahidə edilməsi xəyalların əzilməsinə səbəb olur.
İlk reaksiyalar
Diaqnoz qoyulan zaman ilk vəziyyətə ailədə reaksiyalar.ortaya çıxır. Bu ilk reaksiyalar şok, rədd edilmə, əzab və depressiyadır.
Şok: Ailələrin əlil övladının olduğunu öyrəndikdən dərhal sonra yaşadıqları ilk reaksiya, onlarla qarşılaşma hissidir. gözlənilməz, hazırlıqsız vəziyyət.şokdur. Bu dövrdə ailələrdə ağlama, suallara cavab verə bilməmə, məyusluq və çarəsizlik hissləri yaşanır.
Reddedilmə:Bəzi valideynlər övladının əlil olduğunu qəbul etməkdə çətinlik çəkirlər. Vəziyyəti inkar etmək, bilinməyənlə üzləşmək qorxusundan müdafiə mexanizmidir. Bu müdafiə mexanizmi uşağın başına nə gələcəyi ilə bağlı narahatlıq, gələcəklə bağlı narahatlıq və gözləntilər səbəbindən inkişaf etdirilir.
Əzab və Depressiya:Əlil övladın olması "ideal uşağın" yoxa çıxması deməkdir. "Cəmiyyət tərəfindən yaradılmış qavrayış. Sevilən bir insanın itkisində yaşanan ağrıya bənzər bir ağrı yaşanır. Ancaq bu emosional vəziyyət qəbul etməyi asanlaşdırır. Depressiya baş verən ağrıdan dərhal sonra baş verir. Bir çox ailələr öz öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün özlərində güc görə bilmirlər. Əzab və depressiya nəticəsində sosial həyatdan uzaqlaşma və təcrid vəziyyəti yaranır. Bu vəziyyətin nə vaxt bitəcəyi ailədən ailəyə dəyişir.
İkinci Reaksiyalar:
İlk reaksiyalardan dərhal sonra günahkarlıq, qərarsızlıq, qəzəb və utanc hisslərinin yaşandığı ikinci dərəcəli reaksiyalar meydana çıxır.
Günahkarlıq: Günahkarlıq hissi demək olar ki, bütün ailələrdə müşahidə olunur. əlil uşaqlar. Ailələrin bu vəziyyətə səbəb olduqlarını və ya etdikləri səhvə görə Allah tərəfindən cəzalandırıldıqlarını düşünmələri günahkarlıq hissi doğurur. Sonrakı illərdə övladlarına əlillik diaqnozu qoyulan valideynlər vəziyyəti daha əvvəl görmədiklərinə və ya uşağa kifayət qədər diqqət yetirmədiklərinə görə özlərini qınaya bilərlər. Bəzən həyat yoldaşları vəziyyətə görə bir-birlərini günahlandıra bilərlər. Bu, həyat yoldaşları arasında ünsiyyətin azalmasına səbəb ola bilər. Günahkarlıq hissi uşağa qarşı qəzəbi və vəziyyəti nəzarət altında saxlayır.
Qərarsızlıq: Bəzi ailələr vəziyyəti daha asan qəbul etsələr də, digərləri üçün o qədər də asan olmaya bilər. Vəziyyətlə bağlı qərarsızlıq ailə üzvlərinin bir-birini günahlandırmasına və ya etinasız yanaşmasına səbəb ola bilər.
Qəzəb: Bu hiss vəziyyəti qəbul etməyə ən böyük maneələrdən biridir. Qəzəb adətən iki şəkildə görünür. Sağlam hirs reaksiyasında ailələr “niyə biz?” deyə soruşurlar. Sual verərkən, qeyri-sağlam qəzəb şəklində qəzəb, vəziyyətə görə məsuliyyət daşımayan birinə yönəldilir.
Utanc:Ailələr uşaqlarını özlərinin bir uzantısı kimi görürlər. Bu səbəbdən də uşağın əlil olmasını öz günahı hesab edirlər. Bu, ailənin öz övladından və vəziyyətdən utanmasına və nəticədə övladı ilə birlikdə görünməməsinə səbəb ola bilər.
Üçüncü reaksiyalar:
Danışıqlar:Əlil uşaqları olan ailələr uşaqlarını sağlam görməyə çalışırlar. Çünki vəziyyəti qəbul etməkdə çətinlik çəkirlər, uşaqlar Arılarını sağlamlığa qaytarmağa çalışırlar. Bu səbəbdən də övladlarını sağaldacaq, onları “şəfa” edəcək insanlarla, hətta Allahla belə bazarlıq edərlər.Ailələr vəziyyəti başa düşməyə, qəbul etməyə və problemləri həll etməyə çalışırlar. Əlil uşaq sahibi olmaq reallığı qəbul olunduqca ailələr vəziyyətə uyğunlaşmağa başlayır. Bu prosesdə yaşana biləcək bütün çətinliklər ailədaxili münaqişələrə və ailə üzvlərinin rol və funksiyalarının dəyişməsinə səbəb olur.
Məişət Münasibətləri
Gəliş Əlil şəxsin ailədə olması bütün ailə üzvlərinə təsir edir, onların rollarında və emosional vəziyyətlərində dəyişikliklərə səbəb olur. Sonrakı doğuşlarda evlilik problemlərinə, qardaş qısqanclığına, günahkarlığa, utanc və stressə səbəb olur. Ər-arvad münasibətlərində problemi olmayan valideynlər əlil övladının dünyaya gəlməsinin kədərini, sevincini, yükünü paylaşır, uşağın gələcəyi üçün birgə planlar qururlar. Ailə problemi olan ailələrdə əlil uşağın ailəyə gəlməsi mövcud stressin daha da artmasına, həyat yoldaşlarının bir-birini günahlandırmasına, bir-birindən uzaqlaşmasına səbəb olur.
Ən çox təsirlənən insanlardan biri. əlil uşağın ailəyə daxil edilməsi uşağın bacısıdır. Sağlam uşaq, qardaşının əlilliyi səbəbindən maraq və status itkisi, qeyri-müəyyənlik və bacısı ilə oynamaqdan məhrumiyyət yaşayır. Sağlam uşaq əlil qardaşı ilə bağlı utandığı üçün dostlarını evə dəvət etməkdən və ya bacısı ilə sosial mühitlərdə görünməkdən çəkinə bilər. Depressiya, qəzəb, narahatlıq və günahkarlıq baş verə bilər. Xüsusilə diaqnoz qoyulandan sonra valideynlərin göstərdiyi ilk reaksiyalar zamanı tənhalıq və valideynlərə çata bilməmə hissləri yaşaya bilər.
Əlil uşaq daha intensiv baxım və diqqət tələb etdiyi üçün davranış pozğunluqları, davranış pozğunluqları və s. Bu vəziyyətə görə sağlam uşaqda məktəb uğursuzluğu baş verə bilər. Bununla Ailədə fərqli inkişaf etmiş/əlil bacı-qardaşın olması da sağlam uşağın həssaslığını artırır və onun empatiya, məsuliyyət, səbirli və yetkinlik kimi müsbət davranışlar inkişaf etdirməsinə kömək edir.
Çətinliklər Yaşanır. Ailələr tərəfindən
Ünsiyyət qura bilməyən uşağın ehtiyac və istəkləri ilə məşğul olmaq, ailə mühitində asayişi qorumağa çalışmaq, qəribə və qeyri-adi davranışların öhdəsindən gəlmək, tanımayan uşağa daim nəzarət etmək. təhlükələr, bu arada öz şəxsi ehtiyaclarını və ailənin digər üzvlərinin ehtiyaclarını adekvat şəkildə qarşılamağa çalışması yorucu və streslidir.
Əlil uşaq sahibi olmaq özü ilə bir çox yüklər gətirir. Bu yüklərə qayğı ilə bağlı çətinliklər, evdə iş rejiminin və rolların pozulması, iqtisadi narahatlıqlar, tibbi xərclər, gəlirin olmaması, dəqiq diaqnoz, müvafiq tibb işçiləri və psixi sağlamlıq mütəxəssislərinə çıxış imkanı və emosional stress daxildir.
olanlar. əlil uşaq Ailələrin sosial həyatına özlərindən və ətraflarından qaynaqlanan səbəblər təsir edə bilər. Əlil uşağı olan ailələrdə uşağa qarşı həddindən artıq qoruyucu münasibət sərgiləmək, uşağa damğa vurmaq narahatlığı ilə sosial həyatdan təcrid olunmaq, baxış və reaksiyalardan qorunmuş hiss etmək, uşağa qayğı ilə bağlı yüksək məsuliyyət daşımaq ailələrin sosial yükünü artırır.
Sağlam övlad yetişdirmə prosesi Ailənin üzərinə iqtisadi yük qoysa da, sağlamlıq imkanları məhdud uşağın tərbiyəsi ilə bağlı iqtisadi yüklər ailələrin üzərinə daha çox yük düşür. İqtisadi problemlər səbəbindən ailə münasibətlərinə mənfi təsir göstərə, ailədə stress arta bilər. Araşdırmalar göstərib ki, sosial-iqtisadi səviyyəsi yüksək olan ailələrdə valideyn münasibəti dəstəklənir və sosial-iqtisadi səviyyə azaldıqca ailələrin yükü də artır.
Ailələr də qayğı ilə bağlı öhdəliklər səbəbindən fiziki çətinliklər yaşayırlar. Bu qayğı məsuliyyətlərinin sağlam uşaqdan daha uzun sürməsi, bəzi hallarda isə ömür boyu davam etməsi ailələrin yükünü daha da artırır. Artır. Analar qayğı baxımından atadan daha çox məsuliyyət daşıyırlar və bu, xüsusilə anaların fiziki sağlamlığına mənfi təsir göstərir.
Ailələrin yaşadığı çətinliklərdən biri də uşağa, xüsusən də uşağa müvafiq xüsusi qayğı göstərməkdir. əqli və inkişaf qüsurları, düzgün diaqnoz qoymaq və onlara həyati bacarıqlar aşılamaq.təhsildən bəhrələnməkdə çətinliklər. Ailələr övladları üçün lazımi mütəxəssisə çatmaqda problemlər və vaxt itkisi ilə üzləşə bilərlər.
Əlil uşaqlı ailələrdə sosial və psixoloji dəstəyin əhəmiyyəti
Sosial dəstək sosial mühitlər tərəfindən insana verilən şifahi və ya şifahi olmayan məlumat və məsləhətlər, yardımlar, emosional dəstək və davranışlar kimi müəyyən edilir. Əlil uşaqları olan ailələrin ailədaxili münasibətləri onların valideynlik stresinin yüksək səviyyədə olması səbəbindən təsirlənir. Sosial dəstək ailələrin narahatlıq səviyyəsini azaldır və onlara stresin öhdəsindən gəlməyə kömək edir. Əlil uşağı olan ailələr daha çox öz ailələrindən, daha sonra onlarla oxşar vəziyyətlə üzləşmiş ailələrdən və tibb işçilərindən dəstək alırlar.
Azərbaycanda internet üzərindən yaradılmış valideyn dəstək qrupları sayəsində Son illərdə əlil uşaqların ailələri bir-biri ilə ünsiyyət qurur, ünsiyyət qurur, təcrübələrini bölüşür və mütəxəssislərdən kömək ala bilirlər. Bənzər vəziyyətdə olan digər valideynlərlə münasibətlərin olması ailələrə öz hiss və düşüncələrini bölüşməyə və problemlərə ümumi həll yolları tapmağa imkan verir. Ailələr dəstək aldıqca, onların stress səviyyələri azalır və nəticədə onlar həm əlil uşaqları, həm də digər ailə üzvləri ilə sağlam münasibətlər qura, həm özlərinə, həm də övladlarına kifayət qədər vaxt ayıra bilirlər.
p>Əlil uşaq anaları Ataların çətinliklərlə necə və nə dərəcədə mübarizə aparması sosial dəstək mexanizmləri ilə sıx bağlıdır. Valideynlər üçün adekvat sosial dəstək sistemlərinin olması onları stressin mənfi təsirlərinə qarşı daha güclü edəcək.
Valideynlərin psixoloji rifahı
oxumaq: 0
