Yazı və psixoanaliz mənə həmişə əl-ələ verən və çoxlu oxşarlıqları olan iki sahə kimi görünüb. Deyə bilərik ki, yazı başqasına çevrilərək özünü dərk etmək səyini, başqasını anlamaqdan başlayaraq özünə qayıtmaq səyini ifadə edir. Bu, başqası kimi geyinib, rol oynamaqla özünü başqasının obrazında ifadə etmək səyahətidir. Ona görə də başqalarına qarşı kor və kar olan yazıçı, yəqin ki, özü ilə bağlı məsələlərə toxunmaqda çətinlik çəkə bilər. Yazıçı ancaq bu yolla öz mənliyinin qatlarına çevrilə və dərinləşə biləcəyi bir prosesə cəlb oluna bilər. Psixoanalitik və analitik arasında baş verən psixoanaliz, bu transformasiyanın birbaşa insanın özü ilə baş verdiyi uzun bir səyahətdir. Əlaqə ilə yazılan yaxşı bədii əsərdə mütləq müəllif mənəviyyatının qatlarına, məzmununa rast gəlirik. Müəllifin yazı təcrübəsində özündən gizlətdiyi bir çox materialın üzə çıxma imkanı var. Düşünməkdən uzaq olan və intuisiyanın yaradıcı prosesləri üzə çıxarmasına imkan verən yazı hərəkətinin şüursuzluğu üzə çıxaran bir xüsusiyyətə sahib olduğunu düşünə bilərik.
Başqasının baxışları altında olsa belə, yazı sahə ən az özünüsenzuraya icazə verən yerdir. Unudulmaqla edilən bu hərəkət çoxlu məxfiliyi ehtiva edir. Müəllif özündən imtina etməklə mətnlə üzvi əlaqə qurur və özündən başqa hamını aradan götürmək imkanı qazanır. Bütün qayğı və istəkləri ilə işinə davam edərkən, mətnlə sanki “psixoanalist” kimi danışır. Gah gözləyib dinləyir, gah da yazmağa davam edir. Özünə qayıtmaq və anlamaq üçün bu səydə vaxt lazımdır. Təhlildə olduğu kimi, bir şey dəyişir, lakin onun necə və nə vaxt çevrildiyini bilmirik.
Yazı hərəkəti ağıl və intuisiyanı iç-içə saxlayır, eyni zamanda mütləq şəkildə tam təslim olma vəziyyətini gətirir. Bu vəziyyət eyni şəkildə bizə psixoanalizdə passivliyi qəbul etməyi xatırladır. Yazı assosiativ bir prosesdir. Şüursuz bölgənin hakim olduğu yazı hərəkəti, psixoanalizdə olduğu kimi, insanın özünü divanda qoyduğu və sözlərin axdığı axın içində olma vəziyyətini xatırladır. Müəllifdən o anda çıxanlar mütləq onun mənəviyyatının dərinliklərindən izlər daşıyır. Bu səbəbdən də əsər qarşısında heyrət və heyranlıq duyğumuzun yaranması müəllifin mənəviyyatının, konfliktlərinin, sıxıntılarının əksidir. Bu, real izləri olan materialla qarşılaşmağımız və onun bizimlə təması ilə əlaqədar ola bilər
oxumaq: 0
