Hər hansı risk faktoru olmasa da, ürək xəstəliklərinin bəzi ailələrdə daha erkən yaşlarda və daha tez-tez baş verdiyi bir həqiqətdir. Əksinə, bəzi ailələrin üzvləri siqaret çəksələr də, qidalanmasına fikir verməsələr də ürək xəstəliyinə tutulmurlar.
Lakin onu da qeyd etmək istərdim ki, genetika hər şey deyil. Əgər belə olsaydı, ailəsində ürək xəstəliyi olmayanlardan qorxmaz və onlara “istədiyiniz kimi yaşayın” deyərdik. Ancaq ailəsində ürək xəstəliyi olmadığı halda infarkt keçirən çox xəstə görmüşəm. Risk faktorlarına əhəmiyyət verməyənlərə “ailəmizdə ürək yoxdur”deyərək xəbərdarlıq etmək istərdim; Sürprizlə qarşılaşmaq istəmirsinizsə, "Genetik mirasınıza güvənməyin."
Genetik quruluşumuz qan lipidlərimizə təsir edərək infarktda həlledici rol oynaya bilər, yüksək qan təzyiqi və damar strukturları. Məsələn, “Ailəvi hiperkolesterolemiya” dediyimiz xəstələrin qanında xolesterinin səviyyəsi doğuşdan çox yüksəkdir. Bu insanların pəhrizləri xolesterinin səviyyəsini normal səviyyəyə salmaq üçün kifayət etmir və onlar çox gənc yaşda infarkt keçirirlər. Qəzetlərdə oxuduğunuz “filankəs futbolçu matç zamanı infarkt keçirdi, mərhumun qardaşı da gənc yaşda infarkt keçirdi” kimi xəbərlərin arxasında adətən belə ailəvi yüksək xolesterin səviyyəsi və ya genetik xəstəliklərlə bağlıdır. qanın laxtalanmasına. Məsələn, 28 yaşında dünyasını dəyişən dünya şöhrətli konkisürən Sergey Qrinkovun ölümünə səbəb olan irsi PLA-2 gen variantı “Qrinkov risk faktoru” kimi tanınır. Bundan əlavə, bəzi ürək protein genləri ilə əlaqəli genetik keçidlər də var. Məsələn, kardiyomiyopatiya dediyimiz ürək pompası zəifliyi kimi özünü göstərən bir xəstəlik MYBPC3 ürək zülal genini daşıyan 60 milyon insanda aşkar edilmişdir ki, onların əksəriyyəti Hindistandadır.
Araşdırmalar göstərir ki, genetik ötürülmə qadınlar üçün kişilərdən daha vacibdir. Başqa sözlə, valideynlərində koroner ürək xəstəliyi olan qadınlar başqa mühüm risk faktoru olmasa belə daha diqqətli olmalıdırlar.
Genetik ürək riskim varmı?
Genetika Riskdən danışmaq üçün ailənin ağsaqqallarından biri erkən yaşda infarkt keçirmiş olmalıdır. “E “Erkən yaş” dedikdə nəzərdə tutduğum; Ailənin kişi üzvü 55, qadın ailə üzvü isə 65 yaşından əvvəl infarkt keçirib. Məsələn, atanızın və ya əminizin 53 yaşında infarkt keçirməsi vacibdir, amma 57 yaşında olubsa, bu, erkən sayılmır. Ananız və ya bibiniz üçün yaş həddi 65-dir. Bu yaşdan sonra yaşanan problemlər “erkən ürək xəstəliyi” kateqoriyasına daxil edilməməlidir. Deməli, atanızın səksən beş yaşında infarktdan vəfat etməsi sizin genetik irsinizin pis olduğunu göstərmir. Daha bir qeyd; Yalnız ailənizin böyük üzvünün infarkt keçirməsi deyil, həm də insult keçirməsi, stent qoyulması və ya bypass əməliyyatı olması erkən ürək-damar xəstəliklərinə genetik meyl hesab olunur.
Unutmayaq ki, əgər kimsə ailənizdə erkən infarkt keçirsə, bu, mütləq sizin üçün də problem yaradacaq.Bu o demək deyil. Məsələn, atası xolesterol quruluşuna görə erkən infarkt keçirən bir adam, qan yağları ilə əlaqəli genetik quruluşunu anasından miras almış ola bilər. Eynilə siqaret çəkən ata erkən infarkt keçirsə, siz siqaret çəkməsəniz bu sizin üçün risk yaratmaz. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, risk faktoru hesablamaları bir neçə bənd sapa bilər.
Genetik testdən keçməliyikmi?
Diqqətli ailə tarixini götürməklə və qan lipidləri üzərində sadə testlər apararaq biz genetikamızı müəyyən edə bilərik.Sizin meylli olub-olmamağınızdan asılı olmayaraq, təxmini də olsa təxmin etmək olar. Məsələn, atası infarkt keçirmiş bir adamda yüksək ümumi xolesterin və aşağı HDL xolesterinin olması genetik risk ehtimalını gücləndirir. Valideynlərin qan lipidlərini bilmək bu müqayisəni daha da asanlaşdıracaq.
oxumaq: 0
