Anadangəlmə damar topağı kimi ifadə edilə bilən AVM (Arteriovenoz Malformasiya) körpənin ana bətnində inkişafı zamanı beyində meydana gələn damar pozğunluğudur. Bəzi insanlarda ömür boyu heç bir problem yaratmasa da, bəzilərində beyin qanaması, epileptik tutmalar, baş ağrıları və ya nevroloji funksiyaların bir qədər itməsi baş verə bilər. Bunlardan ən ciddisi beyin qanaması riskidir.
Bu qanaxma çox kiçik, mərcimək ölçüsündə ola bilər və baş ağrısı kimi keçə bilər və ya birdən çox böyük qanaxmaya çevrilərək ölümlə nəticələnə bilər. . AVM-nin nə qədər qanaxmaya səbəb olacağını təxmin etmək mümkün deyil, ona görə də AVM-lər böyük əhəmiyyət kəsb edən sağlamlıq problemidir.
AVM olan bir xəstənin beyin qanamasından əziyyət çəkmə riski hər il təxminən dörd faizdir. Ümumiyyətlə, ömür boyu qanaxma ehtimalını hesablamaq üçün 105 rəqəmindən xəstənin yaşını çıxarmaq lazımdır. Misal üçün; Müalicəsiz qanaxmadan əziyyət çəkən 25 yaşlı bir insanın ömür boyu riski 105-25 = 80 olaraq hesablanır. Nəticədə, bu insanın ömür boyu qanaxma riski yüzdə səksəndir. Buna görə də, xüsusilə gənclərdə AVM görünəndə mütləq müalicə olunmalıdır.
AVM-İN ƏLAMƏTLƏRİ
AVM olan insanlarda baş ağrısı, başgicəllənmə, uyuşma və s. epileptik tutmalar.. Bundan əlavə, qusma və huşunu itirmə qəflətən baş verə bilər. Bunların xaricində sinüzit kimi bir vəziyyətə görə müayinə istənildikdə təsadüfən həmin şəxsin AVM olduğu aşkarlana bilər. Elə xəstə qrupları da var ki, onların heç bir əlaməti yoxdur.
Digər tərəfdən, AVM olan xəstələrin 10-20 faizində epileptik tutmalar olur. Bu vəziyyətdə xəstə tutma əleyhinə dərmanlardan istifadə etməlidir. Tutmaların nə vaxt və hansı şəraitdə baş verəcəyi əvvəlcədən məlum deyil.
AVM-İN MÜALİCƏSİ
AVM-in müalicəsi üçün üç tibbi üsul var; AVM-ni cərrahi yolla çıxarmaq, kateterlə damara daxil olub okklyuziv maddə yeritməklə mümkün qanaxmanın qarşısını almaq və ya Gamma Knife Radiocərrahiyyə tətbiq etmək...
Bu üç üsuldan hansının seçiləcəyinə qərar verərkən xəstə üçün istifadə olunacaq; xəstənin yaşı, xəstədə kliniki əlamətlər, yeri, ölçüsü, AVM-nin (qidalandırıcı damar) damar xüsusiyyətləri AVM-dən qan göndərən damarların quruluşu kimi bir çox faktor nəzərə alınır. Nəticədə xəstəyə hansı üsul və ya üsulların ona uyğun olduğu bildirilir. Müalicədə mövcud olan variantlar haqqında hər bir xəstəyə məlumat vermək lazımdır. Metodların üstünlükləri və mənfi cəhətləri izah olunur. Həkim də xəstəyə hansı üsulun ona daha uyğun və düzgün olması barədə öz fikrini çatdırır. Bütün bu məlumatların işığında həkim müalicəni xəstə ilə birlikdə planlaşdırır.
Əməliyyatda damar topağı beyinə daxil edilərək yerləşdiyi nahiyədən çıxarılır. Bu giriş zamanı ətrafdakı beyin toxumasına və ya sağlam damara zərər vermə və onun funksiyasını pozma riskləri (məsələn, iflic, korluq və s.) yarana bilər. Buna görə də hər AVM əməliyyatla müalicə oluna bilməz.
Radiocərrahiyyədən sonra AVM-nin tamamilə yox olması üçün üç il lazımdır. Xəstəni mütəmadi olaraq izləmək lazımdır, AVM tamamilə yox olana qədər qanaxma riski var. Üç il ərzində damar topağı tədricən azaldıqca risk azalacaq və nəticədə yox olacaq. AVM kiçikdirsə və əməliyyatla asanlıqla əldə edilə bilən yerdədirsə və əməliyyatın riskləri xəstə üçün daha az görünürsə, əməliyyata üstünlük verilir. Beləliklə, əməliyyatdan sonra qanaxma riski (əgər onların hamısı çıxarıla bilərsə) aradan qaldırılır. Ancaq daha sadə bir xəstəlik və ya şikayətlə müraciət edən, lakin AVM diaqnozu qoyulan xəstəyə birdən əməliyyat olunmaq istənildikdə, xəstələr təbii olaraq bunu istəmir və qeyri-cərrahi üsullara üstünlük verirlər.
oxumaq: 0
