Ürtiker xalq arasında kurdeşen adlanan allergik dəri xəstəliyinin bir növüdür. Dəridə qabarıq, qızarmış və maye ilə dolu səpgilər şəklində inkişaf edən ürtiker bəzən bədənin müəyyən nahiyəsində, bəzən isə bütün bədənə yayıla bilər.
Ürtiker nədir?
Ürtiker adətən kurdeşen adlanır.Bu, allergik dəri xəstəliyinin bir növüdür. Dəridə yuxarı qalxmış, qızarmış və maye ilə dolu səpgilər şəklində inkişaf edən ürtiker bəzən bədənin müəyyən nahiyəsində yarana, bəzən də bütün bədənə yayıla bilir. Kovan da adlandırılan bu vəziyyət bir çox müxtəlif səbəblərdən qaynaqlana bilər. Bu səpgilər şiddətli qaşınmaya səbəb ola bilər.
Sadə allergiyanın səbəb olduğu ürtiker, problemli bölgə qaşınmırsa və öz-özünə qalırsa, adətən bir müddət sonra öz-özünə sağalır. Bununla belə, dərman allergiyası və ya bədəndəki bir xəstəlik nəticəsində yaranan ürtiker daha uzun müddət davam edə və tədricən arta bilər. Bu vəziyyətdə ürtikerə səbəb olan faktoru təyin etmək və dəri problemləri və əsas xəstəliklər üçün lazımi müalicələrə başlamaq üçün həkimə müraciət etmək çox vacibdir. Yaranan səpgilər şiddətli qaşınmaya səbəb ola bilər və cızdıqca onların sayı, şişkinlik, qızartı və ölçüləri arta bilər. Allergik dəri döküntüləri adətən 1-2 millimetr ölçüsünə malikdir. Ancaq bəzi hallarda daha böyük ölçülərə sahib ola bilər. Ürtikerin kəskin və xroniki olmaqla iki növü var.
Altı həftə və ya daha az davam edən ürtiker kəskin ürtiker, altı həftədən çox davam edən ürtiker isə xroniki ürtiker adlanır. Kovanlar adətən dəri ilə təmasda olan bir allergen tərəfindən tetiklenir. Allergik reaksiyalar nəticəsində orqanizm tərəfindən istehsal olunan zülal olan histamin kapilyarlardan maye sızmasına səbəb olaraq dəri altında mayenin yığılmasına səbəb olur və nəticədə ürtiker lezyonları yaranır. Ümumi sağlamlıq problemi olan ürtiker, bütün insanların demək olar ki, 20%-i həyatında ən azı bir dəfə yaşamışdır.
Ürtikerin Əlamətləri Nələrdir?
Ürtikerin ən mühüm simptomu dəridə qırmızı və qaşınma qabarcıqlarıdır. Onların ölçüsü çox dəyişkən olsa da, adətən bir neçə millimetrlik çoxlu silsilələr kimi görünürlər. Bədənin hər yerində yarana bilən bu qabarcıqların yaratdığı qaşınma adətən gecələr güclənir. Əgər onlar uzun müddətdirsə, qadınlarda menstruasiya dövründə də şiddətlənə bilər.
Bu olduqca nadir olsa da, bəzi hallarda blisterlər də görünə bilər. Qabıq şəklində əmələ gələn bu lezyonlar adətən insan tərəfindən toxunulmazsa 24 saat ərzində sağalır və heç bir iz qoymadan yox olur. Bununla belə, xüsusilə xarici alerjenlə əlaqə kəsilmədikdə və ya hər hansı bir dərman və ya xəstəlikdən qaynaqlanırsa, uzun müddət qala bilər. Bu zədələrdən başqa gözlərdə, dodaqlarda və qulaq məmələrində allergiyaya bağlı şişkinliklər müşahidə oluna bilər.
Daha ağır hallarda, ürtikerdən əlavə, ürəkbulanma, qusma, nəfəs darlığı, zəiflik, baş ağrısı, əzələ və oynaq ağrıları, başgicəllənmə və qaralma, bayılma və ishal kimi bütün bədəni təsir edə biləcək simptomlar görünə bilər. . Bu əlamətlər müşahidə olunarsa, vaxt itirmədən səhiyyə müəssisələrinə müraciət edilməlidir, çünki ciddi bir allergik mənzərə söz mövzusu ola bilər.Daxili təsir göstərən hər hansı bir allergen səbəbiylə meydana gələ bilər. Əsasən, ürtiker, bədənin bir allergenə reaksiya verdiyi zaman dəri səthindən histamin və bəzi digər maddələrin sərbəst buraxılması nəticəsində yaranır. Histamin adlanan zülal dəri altında maye yığılmasına və iltihaba səbəb olduğu üçün ürtikerdə görülən şişliklər meydana gəlir. Ürtikeri tetikleyen bir çox amil var.
Onlardan bəziləri aşağıdakılardır:
- Qan təzyiqini aşağı salan dərmanlar, aspirin, antibiotiklər və qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanların istifadəsi
- Qurudulmuş meyvələr, qabıqlı balıqlar Bəzi qidalara, xüsusən də yumurta, çiyələk, buğda məhsullarına qarşı allergiya
- Qrip, soyuqdəymə, qızdırma xəstəlikləri və hepatit B kimi virus infeksiyaları
- Ani temperatur dəyişiklikləri
- Heyvan tükləri
- Bağırsağın parazitləri
- Böcəklər, həşərat dişləmələri və həşərat qalıqları
- Polen
- Lateks
- məsələn, qalxanabənzər vəzin xəstəlikləri və sistemli qırmızı qızartı xroniki xəstəliklər
- Günəş şüaları
- Dəri ilə təmasda olan bəzi parçalar və kimyəvi maddələr
Kəskin ürtiker
Vaxtın yüzdə əllisi yox səbəbi tapıla bilər, qalan yüzdə əlli isə polen, dərman, qida, kimyəvi maddələr, parçalar, toz, gənə və heyvan tükləri kimi allergenlərə qarşı çox qısa bir müddətdir.Bir növ ürtikerdir. Dərmanlar səbəbiylə görülən ürtiker dərmana başlandıqdan təxminən 36 saat sonra görünməyə başlayır. Antibiotiklər, xüsusilə penisilinlər, sefalosporinlər, tetrasiklinlər və sulfanilamidlər ən çox yayılmış dərman allergiyalarıdır. Bundan əlavə, kəskin ürtikerin ən çox yayılmış səbəblərindən biri qida allergiyasıdır. Kəskin ürtiker 6 həftədən çox davam etmir və alerjenin aşkarlanması və ona məruz qalmanın qarşısının alınması ilə sürətlə yaxşılaşır.
Xroniki ürtiker
Əgər ürtikerin simptomları 6 həftədən çox davam edirsə, bu, xroniki ürtiker deməkdir. Xroniki ürtikerin potensial tetikleyicileri arasında dərmanlar, qida maddələri və qida əlavələri, infeksiyalar, tənəffüs allergenləri, sistem xəstəlikləri, hamiləlik, menstrual dövr, diş implantları və psixoloji faktorlar var.
Ürtikerin diaqnozu. Diaqnoz qoyulub?
Kəskin və ya xroniki olmasından asılı olmayaraq, bütün ürtiker növlərində diaqnoz üsulu eynidir. Qırmızı qabarıqlar şəklində ürtiker simptomları olduqda xəstələrin səhiyyə müəssisələrinə müraciət etmələri daha faydalıdır. Ürtiker ilə qarışdırıla bilən müxtəlif dəri problemləri ola biləcəyi üçün bu lezyonlar davam edir. Bunu edərkən həkimə müraciət edilərsə, həkim bu qabarıqları araşdıraraq bunun əsl ürtiker olub-olmadığını asanlıqla müəyyən edə bilər.
Xəstənin xəstəlik tarixi ətraflı öyrənilir. Ürtikerdə anamnez dinləmək də mümkün allergenlərin aşkarlanması baxımından çox əhəmiyyətlidir. Ürtiker diaqnozu qoyulan xəstələrdə tam qan sayı, çökmə sürəti, serum immunoqlobulin və komplement səviyyələri, otoantikor səviyyələri, tiroid funksiya testləri, serum zülalları və elektroforez, qan biokimyası kimi bəzi qan testləri aparılır.
Bunlara əlavə olaraq bəzi xəstələrdə infeksiya ocaqlarını axtarmaq üçün dəri testləri və bəzi diaqnostik testlərdən istifadə oluna bilər. Allergiya testləri ixtisaslaşdırılmış səhiyyə müəssisələrində immunoloqların nəzarəti altında aparılmalıdır. Fiziki və kimyəvi qıcıqlandırıcılar müəyyən edildikdən sonra ürtiker və ürtikerə səbəb olan xəstəliklər üçün müalicə prosesinə başlanır.
Ürtikeri necə müalicə etmək olar?
Ürtikerin müalicəsində əsas məqsəd: allergiyaya səbəb olan faktoru müəyyən etmək. Qan testlərində allergiya əlamətləri müşahidə edildikdən sonra allergiya testləri tətbiq edilərək və ya xəstənin xəstəlik tarixçəsindən istifadə edilərək tetikleyici faktorlar təyin oluna bilər. Bundan sonra bu allergenlərdən uzaq durmağa kömək etmək üçün həyat tərzi dəyişiklikləri tətbiq edilir. Dərman allergiyası halında bu dərmanlar dayandırılır və ya alternativləri ilə əvəz olunur.
İnfeksiya və ya xroniki, sistemli xəstəliklər nəticəsində yaranan ürtiker varsa, dəridə zədələnmələrin müalicəsi tövsiyə edildikdən sonra xəstə əsas xəstəliyin müalicəsi üçün müvafiq tibb bölmələrinə göndərilir. Ürtikerin müalicəsində ilk prioritet antihistaminik dərmanlardır. Antihistaminik dərmanlara başlayan xəstələrdə, müalicəyə heç bir reaksiya olmadıqda, doza artırıla bilər. Bu da kömək etmirsə, anti-Ig-E inyeksiyaları (Omalizumab) tövsiyə oluna bilər.
Omalizumab inyeksiyası xəstələrin 80%-də uğurlu tətbiqdir. Ancaq bunda uğur qazana bilməyən xəstələrdə siklosporin və sistemik steroid müalicələrinə üstünlük verilə bilər. Bütün bu tətbiqlərdən hansının lazım olduğuna mütəxəssis həkimlər tərəfindən edilən qiymətləndirmələr nəticəsində qərar verilir. Tikə bənzər formasiyalar görünsə, dərhal bir tibb müəssisəsinə müraciət etməli və müayinədən keçməlisiniz. Həkiminiz tərəfindən aparılacaq araşdırmalar nəticəsində dərinizdə olan ürtikerin sağalması üçün lazımlı tətbiqlərə başlaya, əsas xəstəliyiniz varsa onların müalicələrinə başlaya bilərsiniz.
/p>
oxumaq: 0
