Bir növ qocalıq doğumla başlayır. Tibbdə hətta hüceyrənin ikiyə bölünməsi də qocalma prosesində nəzərə alınır. Yaşlılığın müəyyən edilməsi insandan insana dəyişir. Dəqiq yaş vermək çox çətindir. Ümumiyyətlə, orqanizmdə faktura və fizioloji ərimə dövrüdür. Yavaş maddələr mübadiləsi, ümumi hərəkətsizlik, dözümlülük itkisi xüsusiyyətlərini daşıyan bir dövrdür, lakin həmişə patoloji məna daşımır. Təbii və fizioloji qocalıqdan fərqli olaraq, nəticəsi pis olan patoloji qocalığa ƏR=QOCALIQ deyilir.
Qocalıq üçün dəqiq yaş vermənin çətin olduğunu desək də, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST);
-
65 və yuxarı yaşda olan insanlar qocalar kimi müəyyən edilir
-
85 və yuxarı yaşda olanlar çox yaşlılar kimi müəyyən edilir. .
-
Gerontoloqlar qocalığı belə təyin edirlər;
-
Gənc 65-74 yaş arası qocalıq,
-
75-84 yaşını orta yaş kimi təsnif etdilər
-
85 yaşdan yuxarı yaş irəliləyən qocalıq kimi təsnif edilir.
Yaşlanma ilə əlaqədar baş verən bəzi bioloji və fizioloji dəyişikliklər;
-
Onurğaların oturması nəticəsində yaşla birlikdə boy azalır. Bu qısalma 70 yaşında 3-4 sm-ə çata bilər.
-
Çiyin eni və döş qəfəsinin dərinliyi azalır
-
Normal olaraq 25-39 sm.Bu yaşda əzələ gücü maksimum həddə çatır. 45-50 yaşdan sonra gücdə azalma müşahidə olunur. 60 yaşdan sonra güc itkisinin azalması sürətlənir.
-
Fiziki iş qabiliyyəti (aerob qabiliyyəti) azalır.
-
Osteoporoz riski artır.( Qadınlarda menopozdan sonra 10 il ərzində sürətli sümük itkisi baş verir.)
-
Sarkopeniya (əzələ zəifləməsi): Normal şəraitdə bu, təbii olaraq qəbul edilir. yaşla bir qədər əzələ kütləsini itirir. Bununla belə, sarkopeniya şiddətli əzələ itkisini təsvir etmək üçün istifadə edilən tibbi termindir.
-
Əlin arxasındakı dərinin qalınlığı azalır
-
Damar divarları yaşla elastikliyini itirir.
-
Vital ağciyər tutumu azalır.
-
Maksimal ağciyər ventilyasiyası azalır.
> -
Əzələlərdə və oynaqlarda daimi sərtlik və ağrı şikayətləri artır.(Tez-tez oyanmalar ola bilər.) Bütün bu problemlərlə birlikdə yaşlı insan psixi depressiyaya meyilli olur, qavrayış və düşünmə qabiliyyətinin itirilməsi baş verə bilər.
-
Göründüyü kimi yaşlılarımız bu prosesdə çoxlu fizioloji itkilərə məruz qalırlar. Bu itkilərlə yanaşı, ölüm qorxusu, tənhalıq hissi yaşlılarımızı psixoloji olaraq geri çəkir. Yaşlılarımız gənclik illərində oturaq həyat tərzi keçirsələr də, qocalıqlarında bəzi məşqlərlə aktiv qalaraq daha rahat vaxt keçirə, psixoloji rahatlıq içində ola bilərlər. Qarşısını ala bilmədiyimiz və ya xroniki hala gələn bəzi şərtlər və xəstəliklər olsa da, idman və aktiv həyat bu xəstəliklərin yaratdığı simptomları azaltmağa kömək edir. Qan dövranı məşqlə artır və qan təzyiqini tənzimləməyə kömək edir. Əzələ atrofiyasının qarşısı alınır. Düşmə və sınıq riski azalır. Ağciyər tutumu saxlanılır. O, həmçinin bağırsaq hərəkətliliyini artıraraq həzmi tənzimləməyə kömək edir.
-
Məşq tövsiyələri;
-Həftədə 3 gün 30 dəqiqə edilə bilən, lakin insanın öz istəyinə görə çox sürətli və ya yavaş olmayan açıq havada gəzinti
- Ağciyər tutumunun azalması üçün tənəffüs məşqləri
-Sümük quruluşunun pisləşməsi ilə bağlı duruş problemləri üçün güzgü qarşısında duruş məşqləri
-Küçəyə çıxa bilməyən yaşlılarımız üçün passiv yataqda məşqlər.
-
Yaşlılarımız mütəmadi olaraq idman edə bilirlər.Balanslı və sağlam qidalanmaqla özlərini daha yaxşı hiss edə, formada qala və içindəki mənfi düşüncələrdən uzaqlaşa bilərlər. həzz aldıqları fəaliyyətlər (məsələn, kitab/qəzet oxumaq, bağçılıq və s.) rutinlərinə.
Nəzərə alınmalı məqamlar;
Yaşlılarda sümük əriməsi və əzələ kütləsinin azalması səbəbindən sümüklərin düşmə və qırılma riski yüksəkdir.Bu səbəbdən insan özünü də yormamalıdır. idman edərkən çox etməli və sümüklərinə çox yük verməməli, özünü rahat hiss etdiyi və gərginləşmədiyi ən uyğun məşqləri etməlidir. Məşqlər şəxsidir. Əgər həkiminiz məşq etməyinizdə heç bir zərər görmürsə, aktiv qalmamağınız üçün heç bir səbəb yoxdur.
oxumaq: 0
