Asılılıq nədir?
Asılılıq anlayışı, insanın problem yaradan hər hansı bir maddə, obyekt, fəaliyyət və ya davranışı tərk edə bilməməsi və öz nəzarətini itirməsidir. özü. İnsanın psixi xüsusiyyətləri, genetik meyli, ətraf mühit faktorları, ailə quruluşu, ətraf mühit və mədəni xüsusiyyətlər insanın asılılığa meylli olması baxımından ən mühüm amillərdir. Asılılıq nəticəsində insanda ciddi psixoloji və fiziki problemlər görünür. Asılılığın bir çox növləri var. Bunlardan bəziləri;
-Maddə Asılılığı
-Alkoqol Asılılığı
-Alış-veriş Asılılığı
-Texnologiya Asılılığı
-Qumar Aludəliyi
Daha bir çox növü olan asılılıq, irəlilədikcə zehni və fiziki problemlərə səbəb ola biləcəyi kimi, insanda psixiatrik xəstəliklərin yaranmasına da səbəb ola bilər. Maddə asılılığı və ya digər davranış asılılığı müalicə edilə bilər. Xüsusilə həqiqətən müalicəni istəyən və edilməsi lazım olanı edənlərin maddəni/davranışını tərk etmə nisbəti çox yüksəkdir. asılılığın müalicəsi; Psixoterapiya və farmakoloji yanaşmalarla birlikdə inkişaf etdirilir.
Texnologiyadan asılılıq nədir?
Həyatın hər sahəsində istifadə olunan texnologiya və internet hər şeyi edir. asan, həm də istifadə nəzarətinin itirilməsi çox ciddidir. zərər verə bilər. Digər asılılıqlarda olduğu kimi, texnologiyadan və internetdən məhrum olduqda görülən əlamətlər texnoloji asılılıq kimi qəbul edilir. İnternet asılılığı, patoloji internet istifadəsi (PIC), uyğunsuz internet istifadəsi və həddindən artıq internet istifadəsi kimi də tanınan bu asılılıq, internetdən həddindən artıq istifadə və bunun qarşısını almağa çalışmamaqdır. Texnologiya asılılığının əlamətlərini anlamaq həyatımızda oynadığı rol baxımından çətindir. Bununla belə, onun bəzi əlamətlərini aşağıdakı kimi sadalamaq olar:
-Əhval-ruhiyyənin dəyişməsi,
-İnternet və sosial mediaya çox diqqət yetirmək
-Olmamaq İnternetdə nə qədər vaxt keçirdiyinizin fərqində olmaq,
/p>
-Texnologiya və internetdən istifadə edilmədikdə çəkilmə əlamətləri Yaşamaq,
- İctimai həyata, iş və məktəb həyatına, şəxsiyyətlərarası ünsiyyətə laqeyd yanaşmaq,
-Dəfələrlə istifadə nəticəsində öhdəlikləri yerinə yetirməmək.
Bundan əlavə, texnologiya asılılığı depressiya, stress və yuxu pozğunluğu kimi problemlərə səbəb ola bilər.
Asılılığın digər müalicə üsullarından fərqli olaraq, tədqiqatçılar internetdən tamamilə qaçmağın effektiv olmadığı qənaətindədirlər. Bunun əvəzinə, texnologiya asılılığının müalicəsi vaxtın idarə edilməsinə və istifadənin balanslaşdırılmasına və ya nəzarətinə yönəlməlidir.
Texnologiyadan istifadəni azaltmaq üçün:
• Yeni məqsədlər və planlar yaratmaq,
• Çöldə daha çox vaxt keçirməyə çalışmaq,
• İstifadə edərək, onu azaltmaq üçün hədəflər təyin etmək,
• İstifadə olunan proqramlardan istifadəni dayandırmaq,
• Dəstək qrupuna qoşulmaq,
• Ailə terapiyası əldə etmək
arasında edilə bilən həllər.
Uşaqlarda texnologiya asılılığı necə inkişaf edir və görünür?
Uşaqları ekran qarşısında göstərmək və texnologiyadan istifadə etmək son illərdə getdikcə daha vacib məsələyə çevrilib. İnkişaf edən texnologiya və rəqəmsal medianın geniş şəkildə istifadəsi ilə uşaqların ekrana məruz qalma müddəti artıb və bu vəziyyətin müsbət və ya mənfi təsirləri ilə bağlı çoxlu araşdırmalar var. Son araşdırmalar göstərib ki, Türkiyədə internet və texnologiyadan gənclər və uşaqlar arasında istifadə xeyli artıb. Meta-analizdə istifadə nisbətinin 13% olduğu müəyyən edilmişdir. TÜİK-in apardığı araşdırmaya görə, 6-15 yaş arası uşaqlar üçün internetdən istifadə 2013-cü ildə 50,8% ikən 2021-ci ildə 82,7% olub. İnternetdən istifadə cinsinə görə təhlil edildikdə; 2013-cü ildə 53,7% olan oğlanların internetdən istifadə nisbətinin 2021-ci ildə 83,9%-ə, 2013-cü ildə 47,8% olan qızların internetdən istifadə nisbətinin isə 2021-ci ildə 81,5%-ə yüksəldiyi müşahidə edilib.
Texnologiyanın Uşaqlara Təsiri
Virtual dünya, uşaqların inkişaf prosesləri Bu, onların şüuruna və psixologiyasına müxtəlif yollarla təsir edir. Bu təsirlər istifadə müddətindən, maddələrdən, yaşa və digər amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər:
a. Diqqət və Fokus Problemləri: Virtual dünyanın çoxlu stimullaşdırıcı məzmuna malik olması uşaqların diqqətini yayındıra bilər və uzun müddət ekran istifadəsi diqqət və diqqət problemlərinə səbəb ola bilər.
b. Sosial Bacarıqlar və Ünsiyyət: İnternet virtual qarşılıqlı əlaqənin sıx olduğu bir mühit olduğu üçün uşaqların üz-üzə ünsiyyət bacarıqlarına təsir edə bilər və onların sosial bacarıqlarının inkişafına mənfi təsir göstərə bilər.
c. Özünə İnam və Özünə İnam: Virtual aləmdə rast gəlinən mənfi şərhlər və ya özünü daima başqaları ilə müqayisə etmək uşaqların özgüvəninə və özünə inamına mənfi təsir göstərə bilər.
d. Yuxu Problemləri: Yuxu problemləri ekranda çox vaxt keçirən uşaqlarda ümumi problemdir. Yuxuya getməkdə çətinlik çəkmək, tam və fasiləsiz yuxu ala bilməmək, nizamsız yuxu saatları ekrana həddindən artıq məruz qalan uşaqlarda görülən əlamətlərdir. Mavi işığın yuxu rejiminə təsiri və stimullaşdırıcı məzmuna məruz qalması ilə uşaqlar kifayət qədər yuxu almaqda çətinlik çəkə bilər.
e. Anksiyete və Depressiya: İnternetdə mükəmməlliyə və müvəffəqiyyətə daimi vurğu uşaqlarda narahatlıq və depressiya səviyyələrini artıra bilər. Sosial medianın özünü daima başqaları ilə müqayisə etməsinə və bəyənmə sayına diqqət yetirməsinə təsirləri də bu baxımdan təsirli ola bilər.
f. Dil və nitq inkişafında problemlər: Gənc uşaqlar üçün ekrana həddindən artıq məruz qalma dil və nitqin inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Televiziya və digər ekranlarda təqdim olunan məzmun uşaqların dil bacarıqlarını təkmilləşdirə bilən interaktiv qarşılıqlı əlaqəni əvəz etməklə dil inkişafında ləngimələrə səbəb ola bilər.
Amerika Pediatriya Akademiyası (AAP) uşaqların ekrana məruz qalma müddəti ilə bağlı bəzi tövsiyələr təqdim edib:
a. 0-18 Ay: 18 aydan kiçik körpələrin ekran qarşısında heç vaxt keçirməmələri tövsiyə olunur. Bu dövrdə uşaqlar real dünyadakı qarşılıqlı əlaqəyə diqqət etməli və ekranlardan uzaq durmalıdırlar.
b . 18-24 Ay:Bu yaş aralığında olan uşaqlar yalnız yüksək keyfiyyətli təhsil məzmunu ilə ailə tərəfindən izlənilən ekran vaxtına məruz qala bilərlər. Lakin bu müddət məhdudlaşdırılmalı və uşaqların ekran qarşısında keçirdikləri vaxta diqqətlə nəzarət edilməlidir.
c. 2-5 yaş:2-5 yaş arası uşaqlar da yüksək keyfiyyətli və təhsil məzmununa diqqət yetirməli və valideyn nəzarəti altında ekran vaxtına məruz qalmalıdırlar. Gündə maksimum bir saat ekran vaxtı tövsiyə olunur.
d. 6 və yuxarı yaşlar: Ekran vaxtı 6 yaşdan yuxarı uşaqlar üçün daha çevik olur. Bununla belə, valideynlərin övladlarının ekran istifadəsini tənzimləməsinə və ekranlardakı məzmuna baxmasına diqqət yetirmələri vacibdir.
Valideynlər bununla bağlı nə edə bilər?
Texnologiya və internetdən həddindən artıq istifadə və asılılığın qarşısının alınması üçün görülə biləcək ən mühüm iş texnologiya asılılığının izah edilməsi, gənclər və valideynlər arasında maarifləndirmənin aparılması, texnologiyadan necə istifadə ediləcəyini göstərməkdir. doğru texnologiya və texnologiya asılılığının zərərlərini öyrətmək. Valideynlər uşaqların ekran vaxtını diqqətlə idarə etməli, uşaqları tarazlığı qoruyacaq müxtəlif fəaliyyətlərə yönəltməli və təhlükəsiz internetdən istifadə haqqında məlumatlılığı artırmalıdırlar.
1. Maarifləndirmə və Maarifləndirmə
İlk növbədə sosial media, internet və onlayn oyun asılılığı mövzusunda maarifləndirmə işlərinin aparılması və təlim fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsi vacibdir. Şəxslərə məlumat verilməlidir ki, bu platformaların istifadəsi nəzarətsiz olarsa, asılılıq yarana bilər. Təhsil müəssisələri, ailələr və cəmiyyət narkomaniya ilə bağlı seminarlar, seminarlar və maarifləndirmə kampaniyaları təşkil etməklə maarifləndirə bilər.
2. Balanslı İstifadə və Zamanın İdarə Edilməsi
Balanslı istifadə və vaxtın idarə edilməsi asılılıq riskini azaltmaq üçün vacibdir. Sosial media, internet və onlayn oyunlarla qarşılıqlı əlaqədə olmaq təbii ki, normaldır, lakin bu platformalarda sərf olunan saatlar uşaqlar üçün məhduddur. təyin edilməlidir. Müəyyən zaman aralıqlarını təyin edərək bu platformalardan istifadə etmək və qalan vaxtda diqqəti başqa fəaliyyətlərə yönəltmək asılılığın qarşısının alınmasında təsirli bir strategiyadır.
3. Real Dünyada Qarşılıqlı Əlaqələr və Hobbilər
Uşaqları real dünyadakı qarşılıqlı əlaqə və hobbilərə vaxt ayırmağa təşviq edilməlidir. Dostlarla üz-üzə görüşmək, ailə ilə vaxt keçirmək, idman etmək, sənətlə məşğul olmaq, kitab oxumaq kimi fəaliyyətlər rəqəmsal dünyadan uzaq durmağı asanlaşdırır və zənginləşdirir.
4. Valideyn Nəzarəti və Ünsiyyəti
Valideyn nəzarəti və ünsiyyəti çox vacibdir. Valideynlər uşaq və gənclərin sosial media və internet istifadəsini tənzimləməli, məzmuna nəzarət etməlidir. Bundan əlavə, uşaq və gənclərlə açıq və sağlam ünsiyyət qurmaq, onların rəqəmsal dünyadakı təcrübələrini anlamaq və lazım gəldikdə onlara istiqamət vermək vacibdir.
5.Kömək və Dəstək
Sosial media, internet və ya onlayn oyun asılılığı uşağın həyatına mənfi təsir göstərirsə, peşəkar yardım və dəstək axtarmaq vacibdir. . Psixoloqlar, psixiatrlar və narkomaniya mütəxəssisləri insana asılılıqla mübarizə aparmağa kömək edə və müvafiq müalicə proseslərinə başlamaqla asılılığın aradan qaldırılmasına töhfə verə bilərlər. Ailə terapiyasına getməyə üstünlük verilə bilər.
6.Təbii Ətraf Mühit
Oyun oynayaraq və parklarda, bağlarda və ya təbii mühitlərdə kəşfiyyat etməklə uşağınızın təbiətlə əlaqəsini gücləndirmək uşağın əlaqəsini və marağını azalda bilər. texnologiyada.
p>oxumaq: 0
