Beyin təkcə bədəndəki bütün orqanları idarə edən əsas orqandır, həm də duyğuları, düşüncələri, yaddaşı və öyrənməni istiqamətləndirir. Beyin inkişafı ana bətnində başlayır və doğuşdan sonra yaşanan təcrübələrə görə artır və ya azalır. Doğuş zamanı körpənin beynində 100 milyard beyin hüceyrəsi (neyron) var. Neyronlar bir-biri ilə "sinaps" adlanan kiçik boşluqlar vasitəsilə bağlanır və beynin müxtəlif funksiyalarını yerinə yetirən çoxluqlar əmələ gətirir. Doğuş zamanı hər bir neyronda 2500 sinaps olur, lakin uşaq 2-3 yaşına çatdıqda bu rəqəm hər bir neyron üçün 15000 sinapsa qədər yüksəlir.Əgər eksponent olaraq artan neyron şəbəkələrindən kifayət qədər istifadə olunmazsa, onlar yox olur. Beyin hüceyrələri arasındakı əlaqənin sayı körpənin içində olduğu mühit şəraitinə və ətrafdan aldığı stimullara görə arta və ya azala bilər. Həyatın ilk aylarında yaranan bu əlaqələr körpənin valideynlərindən və yaxın mühitdən aldığı xəbərdarlıqlarla möhkəmlənir və qalıcı olur. Baxımsız qalan körpələrin beyni bütün bölgələrdə inkişafını tamamlaya bilmir. Uşağın beynindəki sinapslar təkrar təcrübələrlə güclənir və uşaq öyrəndikcə əlaqələr yaranır. Bu əlaqələr istifadə edilmədikdə, onlar yox olur. Erkən uşaqlıqda əlaqələr dəfələrlə istifadə olunarsa, daha qalıcı olur. (Shore, 1997; Siegel, 1999).
Beynin strukturu və inkişafı üç elementdən asılıdır: genetika, ətraf mühit və təcrübə. Yan tərəfdə gördüyünüz piramida öyrənmə piramidasıdır. (Hər bir addımı digər yazılarımda ətraflı şəkildə paylaşacam.) Normalda uşaq aşağıdan inkişaf etməyə başlayır və inkişaf etdirdiyi bacarıqlar onu yuxarı pilləyə aparır. Təcrübənin qeyri-kafi olması, stimullaşdırmanın olmaması, uyğun olmayan mühit kimi hadisələrə görə uşaq yaşına uyğun olaraq sahib olmalı olduğu bacarıqlara sahib olmaya bilər. Uşağınızın gecikmiş bacarığı gündəlik həyatında asılı fərd olması, yaşıdları ilə ayaqlaşa bilməməsi, özünə inamının olmaması, ünsiyyət qura bilməməsi və s. deməkdir. Ergoterapistler olaraq uşağa uyğun mənalı və məqsədyönlü fəaliyyətlərlə beynindəki əlaqələri artıraraq uşağın öyrəndiyini və öyrəndiklərinin qalıcı olmasını təmin edirik. Beləliklə, uşaq gündəlik həyatında məqsədyönlü hərəkət edən, məktəb mühitində xoşbəxt olan müstəqil şəxsiyyətə çevrilir.
Məktəbəqədər dövr həyatın "sehrli" illəridir Uşağın fiziki və əqli inkişafının ən sürətli olduğu illər hesab edilir. Bundan əlavə, məktəbəqədər dövrün uşağın emosional və sosial inkişafında və şəxsiyyətinin formalaşmasında ən mühüm dövr olduğu iddia edilir (Erkan, 1993; Oktay, 1999). Buna görə erkən uşaqlıq dövründə müdaxilə çox vacibdir. Baxımsızlığın beyin inkişafına mənfi təsir etdiyi və lazımi müdaxilələr edilmədikdə uşaqların intellektinin, duyğularının və şəxsiyyətinin problemli şəkildə inkişaf etdiyi müşahidə edilir.
oxumaq: 0
