Kolon xərçəngi kişilərdə ən çox görülən üçüncü xərçəng növü, qadınlarda ikinci ən çox rast gəlinən xərçəng növüdür və hər il dünyada 655.000 insanın ölümünə səbəb olan ölümə səbəb olan üçüncü xərçəng növüdür.
Yoğun bağırsaq xərçəngi asemptomatikdir və yavaş-yavaş irəliləyir.Xərçəng xüsusilə 50 və daha yuxarı yaşda olan insanları təhdid edir.
Bədənin nazik bağırsağın ucundan anusa qədər olan hissəsinə Yoğun bağırsaq (yoğun bağırsaq) deyilir. Qidalanma vərdişləri və genetik faktorlar kolon xərçənginin inkişafında aktiv rol oynayır.
Hansı yaş qrupları kolon xərçəngi riski altındadır?
Yoğun bağırsaq xərçənginə ən çox 50 yaşdan yuxarı, orta hesabla 65-70 yaş arası insanlarda rast gəlinir. Ailəsində erkən yaşda kolon xərçəngi olmayanların 40 yaşdan aşağı bu xəstəliyə tutulma ehtimalı azdır, lakin 40-50 yaşdan sonra bu ehtimal tədricən artır.
Kolon Xərçəngində Hansı Faktorlar Təsirlidir?
-
Yoğun bağırsaqda və bağırsağın daxili hissəsində "polip" adlanan ət parçalarının olması riski artırır. Həmin şəxsə əvvəllər kolon xərçəngi diaqnozu qoyulsa və müalicə alsa belə, risk davam edir.
-
Yumurtalıq, uşaqlıq yolu və döş xərçəngi olan xəstələr də kolon xərçəngi riski altındadır. Siqaret çəkmək kolon xərçəngi riskini artırır.
-
Qidalanma vərdişləri kolon xərçənginə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Lifli, qırmızı ətlə zəngin, lakin meyvə və tərəvəzlərdə zəif olan yemək vərdişləri riski artırır.
-
Aşağı selenium səviyyəsi, iltihablı bağırsaq xəstəlikləri, bəzi növlər kimi ətraf mühit amilləri virusların, sənayeləşmiş ölkələrin (fast food, emal olunmuş qidalar), ağır spirt istehlakı kolon xərçəngi riskini artırır.
-
B6 vitamininin qəbulu xərçəng riskini azaldır.
-
Fiziki cəhətdən aktiv insanların xərçəngə tutulma riski daha azdır.
"İrsi Kolon Xərçəngi" Nə deməkdir?
-
Ailəvi genetik tərifdə bağırsaq xərçəngi diaqnozu varsa, bu tarixə malik olan insanın mutasiyaya uğramış gen səbəbiylə bağırsaq xərçənginə tutulma ehtimalı daha yüksəkdir. Bu şərtlər elmi olaraq aşağıdakı kimi müəyyən edilir: qeyd edə bilər; Ailənin eyni qanadından olan ən azı iki qohumda (ana, əmi, nənə) bağırsaq xərçəngi varsa, yaxın qohumlardan birində 50 yaşına qədər bağırsaq xərçəngi varsa və ya eyni yerdə bağırsaq xərçəngi və ya uşaqlıq yolu xərçəngi varsa Ailənin qanadı olan bunlar genetik meyli artırır. 40 yaşından başlayaraq erkən diaqnoz üçün lazımi müayinələr aparılmalıdır.
Erkən diaqnoz üçün nə edilməlidir?
Bu məqsədlə kolorektal xərçəngin müayinəsi aparılır. Kolorektal xərçəng müayinəsində nəcisdə gizli qanın müayinəsi, dərmanlı bağırsaq filmi adlanan yoğun bağırsağın rentgenoqrafiyası, kolonoskopiya, virtual kolonoskopiya adlı Kompüterli Tomoqrafiya ilə müayinə və nəcisdə DNT testləri edilə bilər. Bu üsullar arasında ən uyğun üsul Kolonoskopiyadır ki, əməliyyat zamanı görünə biləcək xərçəngə işarə edən poliplərin həm birbaşa diaqnostikasına, həm də lazım gəldikdə çıxarıb müalicə etməyə imkan verir. Cəmiyyətdə 50 və yuxarı yaşda olan hər kəsin müayinədən keçirilməsi məqsədəuyğundur və kolon xərçəngi riskini artıracaq başqa bir səbəb varsa, riskdən asılı olaraq bu müayinələrin daha erkən yaşlarda aparılması məqsədəuyğundur.
Kolon xərçəngi necə müalicə olunur?
Kolonoskopiya zamanı çıxarılan poliplərdə xərçəng erkən mərhələdə aşkar edildikdə, əməliyyat tələb olunmaya bilər və bu xəstələr yaxından izlənilir. Xərçəng inkişaf etmiş bir mərhələdədirsə, cərrahi əməliyyat ya birbaşa və ya vəziyyətdən asılı olaraq kemoterapi deyilən dərman müalicəsi ilə şiş yükünü azaltdıqdan sonra edilə bilər. Əməliyyat açıq şəkildə və ya laparoskopik adlanan qapalı prosedurla həyata keçirilə bilər. Bəzən çox irəliləmiş mərhələdə bağırsaq tıkanıklığı və qarında şişkinlik olan xəstələrdə təcili cərrahiyyə əməliyyatı keçirən xəstələrdə bağırsağın ucu qarın boşluğuna çıxarıla bilər. Daha sonra həkimin qərarından asılı olaraq müalicəyə dərman və ya şüa terapiyası əlavə oluna bilər.
oxumaq: 0
