Fərdi digər canlılardan fərqləndirən ən mühüm xüsusiyyətlərdən biri də onların qidalanma, qorunma və aidiyyət kimi əsas ehtiyaclarını qarşılamaq üçün başqaları ilə əlaqə qurma və davam etdirmə qabiliyyətidir. İnsan doğulduğu andan əsas ehtiyaclarını ödəmək üçün ilk növbədə ona qulluq edən insanla təmasda olur. Fərdlərin həyatının ilk illərində anası və ya baxıcısı ilə qurduqları bu münasibət bağlılıq anlayışı ilə izah edilir. Bağlanma fərdlərin erkən uşaqlıq dövründə formalaşan əsas qayğı göstərən şəxslə inkişaf etdirdiyi güclü emosional bağlar kimi müəyyən edilir (Bowlby, 1982). Erkən uşaqlıqda bağlılığın uşaqlıq və yetkinlik arasında körpü yaratdığı bildirilir. Fərdlər öz baxıcıları ilə inkişaf etdirdikləri güvən hissini daxililəşdirir və başqaları ilə münasibətlərində bu zehni təmsillərə uyğun hərəkət edirlər. Fərdlərin bağlanma davranışının keyfiyyəti onların yetkinlik dövründə quracaqları əlaqələrdəki gözləntilərinə, ehtiyaclarına və davranışlarına təsir edir. Romantik əlaqələr, ailə münasibətləri və dostluq kimi münasibət formaları ilə birlikdə fərdlərin həm emosional, həm də fiziki ehtiyaclarını qarşılayan dinamikalardan biridir. Romantik əlaqələr, fərdlərin bir-birini tamamladığı, sevgi və məhəbbətə əsaslandığı, qarşılıqlı güvən, yaxınlıq, bərabərlik və bağlılıq kimi bir çox ehtiyacın qarşılandığı bir bağlılıq forması olaraq ifadə edilir. Evlilik, ailə qurmaq üçün kişi və qadının qanuni olaraq bir araya gəldiyi romantik münasibət arasındakı münasibətlər sistemidir. Evlilik münasibətləri bağlanma üslubları ilə sıx bağlıdır. Bağlanma üslubları, erkən uşaqlıqda əsas ehtiyaclarını ödəməkdən məsul olan insanlara ötürülür və əgər həmyaşıdlar və həyat yoldaşları yetkinlik dövründə oxşar prosesləri həyata keçirirlərsə. Uşaqlarda bağlanma birtərəfli olur, böyüklərdə isə qarşılıqlı əlaqəyə əsaslanır. Uşaqlarda diqqət və sevgi ehtiyacı ödənildiyi halda, böyüklərdə qarşılıqlı sevgi və güvən ön plana çıxır. Yetkinlərin romantik münasibətlərində bağlanma prosesi ikiqatdır. Hər iki tərəf lazım olanda qayğı və dəstək verən, həm də alan tərəfə çevrilir. Yetkin qoşma Prosesin ikitərəfli olması üçün tərəfdaşların ümumi məqsədləri olmalıdır. Həyat yoldaşlarının bir-birinə dəstəyi təhlükəsiz liman yaradır. Yetkinlərdəki yaxın münasibətləri bağlılıq nəzəriyyəsi əsasında izah etmək olar. Yetkinlik dövründə həyat yoldaşları bağlı fiqurlar kimi yer alırlar, buna görə də bağlanma üslubları həyat yoldaşları arasında duyğuların və düşüncələrin formalaşmasında rol oynayır. Fərdlərin həyat yoldaşları ilə qurduqları münasibət dinamikası bağlanma üslublarına görə fərqlənir. Hazan və Shaver (1987) böyüklər üçün bağlanma tərzlərini çəkinən, narahat/müəyyən və təhlükəsiz kimi üç qrupda qruplaşdırmışdır. Güvənli bağlanma tərzinə sahib olan fərdlərin evlilik münasibətlərində özlərini daha xoşbəxt və güvənli hiss etdikləri, narahat bağlanma tərzinə sahib şəxslərin isə daim eniş-yoxuşlarla əlaqədə olduqları ifadə edilir. Qaçan bağlanan fərdlərin yaxınlıqdan qorxduqları üçün məhəbbəti bir-birindən uzaq tutduqları ifadə edilir.
Təhlükəsiz Bağlanma Stilinin Evlilik Münasibətlərinə Necə Təsir Edir?
Ailələri ilə yaxın münasibətdə olan şəxslər uşaqlıqda etibarlı bir bağlanma var və yetkinlikdə ehtiyaclarını qarşılaya bilir.Onları yerdə gördükləri üçün özlərini təhlükəsiz hiss etdikləri ifadə edilir. Körpənin baxıcısı ilə məqbul yaxınlıq ona etibarlı baza təmin edir. Bu vəziyyət, uşağın ehtiyac duyduğu anda etibar edə biləcəyi birinin varlığını hiss etdiyi və tək olmadığı hissini yaradır. Güvənli şəkildə bağlanan həyat yoldaşları bir-birlərini dəstəkləyir və münasibətlərdə təhlükəsiz bir məkan yaradırlar. Uzunmüddətli və ahəngdar bir evlilik münasibətində olan cütlüklər etibarlı bağlanma tərzinə sahib olanlardır. Hər iki ər-arvadın etibarlı bağlanma tərzinin olduğu nikahlarda nikahların daha müsbət qiymətləndirildiyi, həyat yoldaşlarının yaxın olduğu və aralarındakı münaqişənin daha az olduğu bildirilir. Güvənli bağlanan fərdlərin sevgilərini asanlıqla ifadə edə bildikləri üçün evlilik münasibətlərindən məmnun olduqları müşahidə edilir. Güvənli bağlanan həyat yoldaşları öz aralarında həmrəydir, bir-birinə güvənir, münasibətlərinə sadiqlikləri və münasibətdən aldıqları məmnunluq daha yüksəkdir.
Narahat bağlılıq tərzi evlilik münasibətlərinə necə təsir edir?
Narahat-ambivalent bağlılığı olanların özləri və münasibətləri ilə bağlı problemləri var. Bu fərdlər daimi narahatlıq yaşayır və özlərini sevilməyə layiq görmürlər. Onların çoxlu dəstəyə ehtiyacı var ki, bu da onlarda asılı şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin inkişafına səbəb olur. Narahat bağlanma tərzinə sahib olanlar isə intim münasibətlə bağlı qeyri-müəyyən hisslər keçirirlər. O, daimi emosional eniş-yoxuşlar yaşayır. Evlilik münasibətində olan narahat fərdlər, daima xəbərdar olduqları həyat yoldaşının onları sevib sevmədiyi, həqiqətən də onunla qalmaq istəyib-istəmədiyi ilə bağlı narahat olurlar. Onlar mənfi halları şişirdərək ən kiçik təhlükəni belə tez hiss edirlər. Narahat bağlılığı olan insanlar münasibətlərində yaxınlığı qorumaq üçün güclü istəklərə malikdirlər. Bu fərdlər güvən duyğularını “nəzarət” çərçivəsində təşkil etdikləri üçün həyat yoldaşı onlara müsbət cavab verdikdə özlərinə güvən verir, nəzarətdən çıxanda isə xəyanətə uğradıqlarını düşünürlər. Həyat yoldaşlarının müstəqilliyinə imkan vermir, həddindən artıq qısqanclıq və ehtiras göstərir və bu davranışlar əlaqələrdə münaqişəyə səbəb olur. Onlar partnyorlarının onlara uyğun olub-olmaması və ehtiyaclarını ödəyə bilmələri ilə bağlı sıx narahatlıq yaşayırlar. Narahat bağlanma tərzinə sahib olan fərdlərin evlilik münasibətlərində məmnunluq səviyyəsinin aşağı olduğu və münasibətlərində narazılıq yaşadıqları üçün münasibətlərinin ayrılıqla bitdiyi ifadə edilir. Onlar yaxın münasibət qurmaq istəsələr də, yaşadıqları etibarsızlıqlar və qorxular bu istəyinin həyata keçməsinə mane olur.
Qaçınma Bağlanma Üslubu Evlilik Münasibətinə Necə Təsir edir?
Qaçan bağlılıq tərzinə malik olanlar başqa bir insanla yaxın münasibətlər qurmaqda çətinlik çəkirlər. Tərəfdaşlarına etibar etməkdə və onlarla əlaqə qurmaqda çətinlik çəkirlər. Onlar introvert və soyuqdurlar, hisslərini ifadə etməkdən çəkinirlər. Evlilik daxilində yaranan problemlərin həllində o qədər də maraqlı deyil. Həyat yoldaşının ehtiyaclarından və dərdlərindən xəbərsizdirlər, həyat yoldaşının yaxın olmaq istəyi qarşısında narahat olurlar. Onunla həyat yoldaşı arasında məsafə var o bunu istəyir. İşinə və hobbilərinə münasibətdən daha çox üstünlük verir. Evlilik gözləntiləri aşağıdır. Özünü təmin etməyə üstünlük verir. Münaqişədən çəkinir və ya incikliklə reaksiya verir. Qaçan bağlanma tərzinə sahib olan şəxslərin evliliklərindən məmnunluqlarının aşağı olduğu ifadə edilir.
oxumaq: 0
