Osmanlı dövründə psixoloji sağlamlıq təcrübələrində memarlıq, təbiət, aromaterapiya, sağlam qidalanma və musiqidən istifadə edilirdi. Bunlar insan ruhunu qidalandıran və rahatlaşdıran emosional vəziyyətlərə gətirib çıxarır, onları düşdüyü sıxıntılı vəziyyətdən azacıq da olsa çıxarır, fərqli duyğular yaşadır, xatirələri canlandırır, keçmişi və gələcəyi yaşadır.
və/ Qırx parçalanmasına baxmayaraq, bir dənəsini belə qavraya bilmədi/ Qəlbimdə minlərlə günəş yanarkən/ Bircə zərrənin mənasını deşifrə edə bilmədim...”
Bu misra “İslam dünyasının alimləri” deyildikdə ağıla gələn ilk adlardan biri İbn Sinadır. Avropada “İbn Sina” kimi tanınan İbn Sina elm tarixində böyük əhəmiyyət kəsb edən şəxsiyyətdir. Həyatına nəzər saldıqda “Tək bir sahədə təhsil alıb” və ya “Onun marağı ancaq tibb sahəsindədir” deyə bilmərik. Çoxşaxəli araşdırma və biliyə malik olan bir şəxsə rast gəlirik ki, o, riyaziyyat, fizika, kimya, geologiya, fəlsəfə, poeziya, musiqi sahələrində də mühüm araşdırmalar aparıb. Çox yönlü xüsusiyyəti və yaradıcı ağlı onu tarixin ən mühüm dahilərindən birinə çevirmişdir. Bəs, bu alimin uşaqlığı necə keçib? O, həmişə araşdırma və bilik ardınca gedibmi?
İbn Sina da hər uşaq kimi oyunları çox sevirdi. Bir gün bir qoca oyun oynayarkən dedi ki, sən çox ağıllısan, gələcəkdə alim olacaqsan; oyun sizin üçün yaxşıdır? Dərslərinizi öyrənin”. Kiçik İbn Sina belə cavab verir: “Hər yaşın müəyyən halı var. Oyun həm də uşaqlığın oyunudur. Hər yaşa öz haqqını vermək lazımdır.”
Onun uşaq ağlı ilə verdiyi bu cavab hər zaman keçərlidir. Çünki biz ancaq oyun vasitəsilə uşaq dünyasına daxil ola bilərik. oyun onların dünyaya açılan pəncərəsidir. Uşaqlar oyun vasitəsilə paylaşmağı, ideyalar yaratmağı, problem həll etmə bacarıqlarını və ünsiyyət qurmağı öyrənirlər. Oyun uşağın işidir. Peyğəmbər də buyurmuşdur: “Uşaqlarınızla yeddi yaşına qədər oynayın”. Bəlkə böyüklər Bu, bizim üçün əhəmiyyətsiz görünə bilər, lakin oyun yaxşı müəllimdir.
Uşaqlarla söhbətimizdə oyunun böyük yeri var. Terapiya otağında böyükləri dinləyir, suallar veririk. Amma bizim uşaqlarla ünsiyyət vasitəsimiz “oyun”dur. Oyun sayəsində biz onların dünyasına qapı açırıq. Problemin mənbəyini, əgər varsa, anlamağa çalışırıq.
“İbn Sina “İbn Sina” olana qədər nə iş görmüş və necə çalışmışdır? Təbii ki, biz bunu bu məqaləyə sığışdıra bilmərik. Onun zəhməti, zəhməti və biliyi bu xətləri aşır. Nümunə olmaq və işıqlandırmaq üçün bunu mümkün qədər yazıya çevirməyə çalışacağam...
İbn Sina deyir ki, işləyərkən yorulmaz bir xasiyyətə malik olsa da, dövrün bütün biliklərini şəxsi həyatı vasitəsilə əldə edib. səy göstərir və iş üsulunu belə izah edir: İşlədiyini izah edərkən deyir: “Bir məsələ məni təəccübləndirəndə məscidə gedib dua edir, Allaha yalvarırdım. Onda mənə bağlı olanlar açılacaq, çətinliklər asanlaşacaqdı. Gecələr evimdə çırağın işığında oxuyub yazırdım. Yuxuya düşəndə və ya özümdə zəiflik hiss edəndə güclənmək üçün nəsə içir, sonra yenidən oxumağa başlayırdım. Yuxuya getsəm də bu haqda düşünərdim. O qədər ki, yuxu zamanı mənim üçün bir çox məsələlər həll olundu.”
Tibb sahəsində müşahidə və təcrübə üsullarından istifadə etdiyini deyir: “Öyrəndiklərimi xəstələr üzərində müşahidələr apararaq tamamlayırdım. Kitab oxumaqdansa təcrübə və müşahidədən daha çox faydalandım.”
Müşahidə etmək bacarığına sahib olmaq və onu biliklə qarışdırmaq dəqiq nəticələr verəcək. Bəzən insan bir küncə girib sadəcə onları müşahidə etməklə cəmiyyət haqqında məlumat əldə edə bilər. Məsələn, biz şəxsiyyət testi tətbiq edərkən təkcə testin nəticəsinə əsasən qərar vermirik. Test məlumatları, müşahidələr və müsahibə zamanı əldə etdiyimiz məlumatları əlavə edib nəticə çıxarırıq.
Şübhəsiz ki, İbn Sinanın böyük nüfuzu ilk növbədə onun uğurlu həkim olması ilə bağlıdır. Müəllimi “Kuşyar” adlı həkimdir. Yanında oxuduğu tibbi kitablar sayəsində özünü təkmilləşdirdi. 18 yaşına kimi o, klassik tibb sahəsində kifayət qədər məlumatlı olub. Gənc yaşlarında təbabətə başlayan İbn Sina Samani sülaləsindən olan Nuh İbn Mənsuru sağaldır. Beləliklə, onun saray kitabxanasından istifadə etmək hüququ var idi. Burada o, müxtəlif fənlərin təlimlərini öyrənmək imkanı qazanıb. Altı əsrə yaxın Asiya və Avropanın tibb fakültələrində nüfuzu olan bu əsər 5 cilddən ibarətdir və Çin, Hindistan və Misirin ənənəvi tibb məlumatlarını ehtiva edir. İbn Sinanın tibb sahəsində yazdığı digər mühüm əsər isə “Ürək dərmanları risaləsi”dir. Bu əsər ürək xəstəlikləri haqqında yazılmış monoqrafik əsərdir ki, bura əczaçılıq da daxildir. Maraqlıdır ki, İbn Sina həm də psixiatr kimi fəaliyyət göstərmiş, ürək haqqında ümumi nəzəriyyələr və dərmanların ümumi xüsusiyyətlərindən başlayaraq, daha sonra ürək dərmanlarından danışılmış və əlifba sırası ilə hansı ürək xəstələrinə hansı dərmandan istifadə etmək lazımdır. Hər sahədə araşdırma və özünü təkmilləşdirməyə çalışan, yorulmaz, yuxusunda belə suallara cavab axtaran biri kimi qarşısına çıxır. Onun psixi sağlamlıq sahəsində araşdırmalarına nəzər saldıqda, onun fikrincə, insanı təşkil edən iki ünsür var: “Ruh və bədən”... Bu iki elementin də özünəməxsus xəstəlikləri var. Məsələn, “melanxoliya” ruhla bağlı araşdırılması lazım olan bir mövzudur və İbn Sina bu barədə qiymətləndirmələr aparır, mülayim iqlimin hökm sürdüyü yerlərdə yaşamalı, evlərini tez-tez havalandırmalı, olduqları yerə ətir vurulmalıdır. yuxu və onların ətrafı. Gəzərkən və oturarkən həmişə xoş qoxulardan istifadə etməli, yaxşı inqrediyentlərdən hazırlanmış dadlı və yüngül yeməklər yeməli, xasiyyətinə uyğun qidalarla bədənini gücləndirməli, yeməkdən əvvəl qısa müddətə vanna qəbul etməli, başına ilıq su tökməlidir. Xəstə həddindən artıq tərləmə, paxlalı bitkilər, quru ət, həddindən artıq duzlu, ədviyyatlı, turşulu, turş qida və içkilərdən uzaq olmalıdır.”
Psixoloji sağlamlıq təcrübələrində memarlıq, təbiət, aromaterapiya, sağlam qidalanma və musiqidən də istifadə edilmişdir. Osmanlı dövründə. Bunlar insan ruhunu qidalandıran və təsəlli verən şeylərdir, İbn Sinanın təhsillə bağlı fikirlərinə (yaşadığı dövrü nəzərə alaraq) nəzər saldıqda belədir: O, məlumat verir:
“Təhsildən məqsəd dünya və dünyada səadətə çatmaqdır. axirət qabiliyyətini kamilləşdirməklə və özünü kamilləşdirməklə. Bu prosesdə özünü tanıyan insan Rəbbini də tanımış olur. Uşağın tərbiyəsi ilk növbədə ailənin borcudur. Uşağın inkişafında oyun və oyuncaqlar vacibdir. Ağıl, ruh və bədən tərbiyəsi bu şəkildə daha asan və tez baş verir. Uşağın ilk təməl təhsili hisslərin, düşüncələrin və davranışların inkişafı məqsədilə əxlaqi tərbiyə olmalıdır. Bunun üçün pis mühit və mühitlərdən uzaq tutulmalı, yaxşı mühitdə və mühitdə yetişdirilməlidir. Uşağın altı yaşı olanda onu məktəbə başlamaq lazımdır. Tərbiyədə mükafat və tərif olmalıdır, cəza son çarə sayılmalıdır; həm də tərbiyə elementi kimi qəbul edilməlidir. Təhsil və öyrədərkən asandan çətinə, sadədən mürəkkəbə keçməlidir. Uşağa bir şey öyrədərkən onu hekayələrlə möhkəmləndirmək öyrənməyi asanlaşdıran elementlərdir. Varlı uşaqların fərdi dərs alaraq böyüməsi pedaqoji baxımdan düzgün deyil. Onları dostları ilə eyni mühitdə böyütmək lazımdır. Peşə və incəsənət təhsilində hər bir uşaq öz qabiliyyətinə və istəklərinə uyğun sahələrdə yetişdirilməlidir. Pedaqoqun bir mütəxəssis kimi sahəsi müəyyən xüsusiyyətlər tələb edən ixtisas sahəsidir. Təbii qabiliyyəti və qabiliyyəti uyğun olmayan şəxslər pedaqoq olmamalıdırlar”. (İdeya)
İbn Sina bizə və bizdən sonra gələnlərə nə qədər illər keçsə də itirilməyəcək və azalmayacaq dəyərli məlumatlar qoyub getdi.
Sağ olun.. .
oxumaq: 0
