Onurğa oynağının hərəkət diapazonunun kobud müayinəsi onurğanın mürəkkəb mexanizmini adekvat şəkildə əks etdirmir. Klinik şəraitdə tədqiq edilən hərəkət diapazonu seqmental hərəkətlərin cəmini təmsil edir. Onurğanın irəli və geri əyilmə, burulma və yanlara əyilmə qabiliyyəti var. Bel bölgəsi 5 fəqərədən ibarətdir. Məsələn, beldən irəli əyilərkən bu fəqərələr arasındakı hər bir oynaq müəyyən dərəcədə hərəkətə kömək edir. Xəstənin sadəcə irəli əyilməsi ilə bu fəqərə seqmentlərinin heç birində hərəkət məhdudiyyətini aşkar etmək mümkün deyil. Beldə müşahidə edilən hərəkət, hər bir hərəkət seqmentinin arxadan koksiksə və bud oynağına qədər olan ümumi təsirindən ibarətdir. Yəni xəstənin omba oynağındakı problem bel nahiyəsində ağrıya səbəb ola bilər. Disk, oynaqlar, ligamentlər və əzələlər aşağı arxanın gücünə kömək edir. Bel bölgəsindəki bu strukturların harmoniyası ən səmərəli hərəkətə imkan verir. Lakin təbii qocalma prosesi, adət edilən duruş dəyişikliyi, fiziki və psixo-sosial stress faktorları bu strukturlarda dəyişikliklərə səbəb ola bilər.
Belin davamlılığını təmin edən bir çox faktor var. Bunlar əzələlər, bağlar, disklər və vertebralar arasındakı oynaqlardır. Onlar ən mühüm töhfə verən əzələlərdir.
Onurğalar arasında yerləşən disk yükdaşıma, əyilmə və fırlanma funksiyalarını yerinə yetirir. Disk mərkəzdə yumşaq bir nüvədən və onun ətrafında daha güclü halqavari bağdan ibarətdir. Əsas bölgənin 70-90%-i sudur. Tərkibində kollagen və proteoqlikan var. Yaş artdıqca nüvənin su tərkibi azalır. Diski ən çox təhlükəyə salan duruşlar irəli əyilmək, dönmək və yükü bədəndən uzaqlaşdırmaqdır.
Funksional baxımdan bel əzələləri və qarın əzələləri yerli və ya qlobal stabilizatorlar kimi təsnif edilir. Yerli stabilizatorlar belin duruşunu və bel fəqərələri arasındakı mövqe əlaqələrini idarə edərək kəsmə qüvvələrini minimuma endirməyə kömək edir. Qlobal stabilizatorlar, ümumiyyətlə, gövdənin kobud hərəkətlərini idarə etməkdə və gücü çanaq bölgəsindən arxa bölgəyə ötürməkdə rol oynayan daha səthi yerləşən əzələlərdir. Bu qruplar arasında funksional fərqlər bel ağrısının müalicəsində vacibdir. Əzələ daralması olmadıqda, bel fəqərələri 2 k Bir kiloqrama qədər yük altında əyilə bilər.
Bel və qarın əzələlərinin rollarını araşdıran bir çox araşdırma, bel ağrısı ilə əlaqəli ən əhəmiyyətli faktor kimi bu əzələlərin disfunksiyası olduğunu göstərir. Bel ağrıları və disfunksiyaları olan xəstələrin müalicəsində bel əzələlərinin gücləndirilməsi ən vacib addımdır.
Yuxarıda bel nahiyəsinin funksional anatomiyasını qısaca izah etməyə çalışdım. Bel ağrısı olan xəstəni qiymətləndirərkən biyomekanik əlaqələri bilmək çox vacibdir. Çünki uzaq bir nöqtədəki problem bel nahiyəsində ağrıya səbəb ola bilər. Yəni bel ağrısı olan xəstənin bel nahiyəsindən qaynaqlanan problemi olması şərt deyil.
Düzgün diaqnoz üçün funksional anatomiya, biomexanika, biokimya bilikləri, görüntüləmə və elektrofizioloji tədqiqatları bütövlükdə qiymətləndirə bilən mütəxəssis həkimin müayinəsi zəruridir.
oxumaq: 0
