Bəzi insanlar gecələr kifayət qədər yatsalar və səhərlər gümrah oyansalar da, gün ərzində yuxuya gedə bilərlər. Nevrologiya Mütəxəssisi Dos., “yatanlar” adlandırılan bu insanlarda həddindən artıq yuxululuğun narkolepsiyaya işarə edə biləcəyinə və bunun da ciddi nəticələrə səbəb ola biləcəyinə diqqət çəkir. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu həyat keyfiyyətini aşağı salan pozğunluğun fərqli xüsusiyyətlərini açıqlayıb.
Yuxu müddəti insandan insana dəyişsə də, insanın gündəlik yuxu ehtiyacı 6-8 saatdır. Ancaq bəzi insanların gün ərzində yatmaq ehtiyacı hiss etdiyini ifadə edən Nevrologiya Mütəxəssisi Dos. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, Buna gündüz həddindən artıq yuxululuq deyilir. O, xəbərdarlıq edir: “Bəzi xəstəliklərin və bəzən narkolepsiyanın əhəmiyyətli əlamətlərindən biri olduğu üçün bu vəziyyət nəzərə alınmalıdır.” Daha çox təsir edir. Yuxu apnesi və ya narahat ayaq sindromunun da gün ərzində yuxu ehtiyacına səbəb olduğunu ifadə edən Dos. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, “Ancaq narkolepsiyanın çox fərqli bir xüsusiyyəti var: Bu iki xəstəlikdən əziyyət çəkən insanlar gecələr yaxşı yata bilmədiklərindən səhərlər yorğun oyanırlar. Bu, gün ərzində yatmaq ehtiyacı yaradır. Ancaq narkolepsiyada adam səhər yataqdan qalxsa da, gün ərzində yatmaq istəyi hiss edir, deyir.
Yuxu hücumu birdən gəlir >
Bu vəziyyət 'həddindən artıq yuxu' olaraq rədd edilir.Düşünülməsi lazım olan əhəmiyyətli bir sağlamlıq problemi olduğunu ifadə edən Dos. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu narkolepsiya ilə bağlı bu məlumatları verir: “İlk dəfə 1980-ci illərdə diaqnoz qoyulan narkolepsiyada yuxu tutmaları birdən-birə baş verir. Dəqiq səbəbi bilinməsə də, genetik meylin təsiri olduğu bilinir.
Epilepsiya ilə qarışdırıla bilər
Hərçənd ilk əlaməti narkolepsiya həddindən artıq yuxululuqdur, diaqnozu asanlaşdıran digər əlamətlər də var. Bunlardan biri ani əzələ gevşemesi olaraq təyin olunan katapleksiyadır. İnsanın güldüyü və ya ani bir xoşbəxtlik, həyəcan və ya sürpriz yaşadığı zaman meydana gələn katapleksiya bütün əzələlərin rahatlamasına və xəstənin yerə yıxılmasına səbəb olur. Bu vəziyyət epilepsiyadan çox fərqlidir. bildirdi ki, dos Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, “İnsan şüurundadır, tənəffüs və ya göz əzələləri təsirlənmir. Katapleksi hücumları bir neçə dəqiqə davam edə bilər. Narkolepsiya xəstələrinin 20-50 faizində katapleksiya müşahidə edilir. Katapleksiya hər xəstədə baş vermədiyi üçün xəstəliyin diaqnozu bəzən gecikir.Əvvəlcə vizual hallüsinasiya kimi özünü göstərən vəziyyət narkolepsiya əlamətlərindəndir. Dos. Dr. Nergiz Hüseynoğlu yuxu rejiminin qeyri-REM (göz hərəkətinin olmadığı yuxu mərhələsi) və REM (göz hərəkətinin və yuxu görmənin olduğu yuxu mərhələsi) kimi ardıcıl proseslərdən ibarət olduğunu xatırladır və narkolepsi xəstələrinin başladığını deyir. birbaşa REM ilə yatmaq. Bu insanlar bütün yuxu müddəti ərzində daha çox REM yaşadıqları üçün bəzən tez-tez yuxu görə bilərlər. Bəzən 'yuxu iflici' deyilən bir vəziyyətlə qarşılaşır. Bu zaman xəstə yuxudan oyanarkən qısa müddət sağ qala bilir və bəzən kiçik barmağını belə tərpədə bilmir.
Yuxu testi ilə qəti diaqnoz qoyulur
Narkolepsiyanın qəti diaqnozu üçün nə etmək lazımdır.Bəzi testlər var. Qəti diaqnoz çoxsaylı yuxu gecikmə testi ilə qoyulur. Bunun üçün xəstə bir gecəni yuxu laboratoriyasında keçirir. Yuxu prosesi bədənə qoşulan sensorlar sayəsində qiymətləndirilir. Beləliklə, yuxu zamanı apne və ya periyodik ayaq hərəkətləri kimi problemlərin olub olmadığı ortaya çıxır. Ertəsi gün insan gün ərzində iki saatlıq fasilələrlə beş dəfə 20 dəqiqə yatmağa buraxılır. Narkolepsi diaqnozu insanın yuxuya getməsi üçün lazım olan vaxtı və yuxu mərhələlərini araşdıran çoxsaylı yuxu gecikmə testi vasitəsilə REM dövrü ilə yuxuya başladığı müəyyən edilir.
Müalicə olunmazsa, uyğunlaşma problemlərinə səbəb ola bilər
Narkolepsi müalicə olunmazsa, bu, insanın həyat keyfiyyətinə çox mənfi təsir göstərə bilər. İnsanların birdən-birə uyğun olmayan yerlərdə yuxuya getməsi sosial problemlər yarada bilər. Xüsusilə katapleksiya vəziyyətləri yaralanmaya səbəb ola bilər. Bu insanlara narahatlığı aradan qaldırmaq və həddindən artıq gündüz yuxusunu aradan qaldırmaq üçün dərmanlar verilir. Yuxu saatlarına diqqət yetirmək, gec oyanmaq Nəzərə alınması lazım olan şeylər arasında gecə yarısına qədər oyaq qalmamaq və spirtli içki qəbul etməmək də var. Bu vəziyyət məktəb yaşlı və yeniyetmə uşaqların akademik uğurlarına mənfi təsir göstərə biləcəyi üçün müəllimlər də məlumatlandırılmalıdır. Dos. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu “Xəstəlik müalicə olunmazsa, insanın həyat keyfiyyəti aşağı düşür. Bu səbəbdən diaqnoz və müalicəyə həssas yanaşmaq lazımdır”.
oxumaq: 0
