Panik Atakları Anlamaq

Yox! “İnfarkt keçirəm... Nəfəsim darıxır, huşumu itirəcək kimi hiss edirəm, sinəmdə bir ağırlıq hiss edirəm, ürəyim ağzımdan çıxacaq, Düşünürəm ki, ağlımı itirəcəyəm.” Biz adətən həyatımızın bir dönəmində belə şikayətlərlə qarşılaşmışıq və ya yaxınlarımızdan eşitmişik. Yaşımızda tez-tez rastlaşdığımız və daha çox 20-35 yaş arası kişilərdə rast gəlinən psixoloji problempanik atak və yapanik bozuklukdur. həqiqətən yaşadığımız problemin adını və nə olduğunu bilirsinizmi? Panik atakların ən fərqləndirici xüsusiyyəti onların heç bir səbəb olmadan birdən-birə baş verməsi və bəzən təkrarlanan, sıx qorxu və sıxıntı anlarının yaşandığı, əsəbiləşən və sinir bozucu tutmalar olmasıdır. Demək olar ki, bütün əziyyət çəkənlərin “mən böhran keçirməliyəm” şəklində ifadə etdiyi qorxu və sıxıntı hücumlarını panik atak adlandırırıq. Birdən görünməklə yanaşı, tədricən intensivliyi artır və tədricən yox olana qədər orta hesabla 10-30 dəqiqə (bəzən 1 saata qədər) davam edir. Beləliklə, Panik Bozukluğu ilə nə baş verir? Panik atak kimi də ifadə oluna bilər, lakin bu, insanın panik atak keçirdikdən sonra başqa bir hücum ola biləcəyini gözləməsi narahatlığıdır. Başqa sözlə desək, insanın panik atak keçirə biləcəyi və “infarkt keçirməsi, ölməsi, nəzarəti itirməsi, iflic olması” kimi neqativ nəticələrlə qarşılaşa biləcəyi inancından qaynaqlanan daimi narahatçılıqdır. Bundan əlavə, panik atak keçirən şəxslə müqayisədə panik pozğunluğu olan insanlarda disfunksiya müşahidə edilir. Panik atak keçirmə qorxusu və sıxıntısı səbəbiylə insan “işləməkdən çəkinmək, idman etmək, ev işləri görmək, yatmaq, daima yanında dərman və ya su daşımaq” kimi davranışlar göstərə bilər. Unutmaq olmaz ki, panik atak bir simptom, panik pozğunluq isə diaqnozdur. Panik atak keçirən hər kəsə panik pozğunluğu diaqnozu qoyulmasa da, panik atakların fərqli psixi problemlərə görə özünü göstərməsi mümkündür. Bununla belə, çaxnaşma pozğunluğu olan şəxs, insanı qorxu və qorxuya sürükləyən təkrarlanan panik ataklara malikdir. Bir nümunə ilə panik atak və panik pozğunluqdan danışmaq istərdim.

Müştəri K. 38 yaşında, evlidir və bir uşaq atasıdır. o kişidir. Peşəsində uğur qazansa da, K. həyatında 2 il panik atakların yaratdığı çətin vəziyyətlərlə mübarizə aparırdı. Müştəri K. ilk çaxnaşma hücumunu 2 il əvvəl şəhərlərarası avtobus səfərində yaşayıb. Yadında qalan anlar isə belə idi: “Səfər əsnasında yatmaq üçün yerimi arxaya söykəmək istəyərkən ön tərəfdən davamlı ağlama səsləri eşitdiyimi və sonra o dəhşət anlarını yaşadığımı xatırlayıram”. Vəziyyətinin nə olduğunu anlamadan öləcəyinə inanırdı. O, oturacağı uzanmaq üçün arxaya çevrildiyini və qəfil baş gicəllənməsi keçirdiyini, infarkt keçirdiyini, nəfəs almaqda çətinlik çəkdiyini, soyuq tər çıxdığını, dəhşət anları yaşadığını, avtobusu saxlayıb enməyə meyilli olduğunu bildirib. O, son vaxtlar keçirdiyi bir neçə panik atak səbəbindən xəstəxanaya yerləşdirilib. Bundan əlavə, panik atak keçirdiyi müddət ərzində hər an panik atak keçirir və ilk dəfə yaşadığı dəhşətləri, qorxuları yaşayıb-yaşamayacağı düşüncəsindən qurtula bilmir, şiddətli narahatlıq yaşayırdı. Eyni zamanda, Müştəri K. panik atak yaşamaqdan qorxduğu və narahat olduğu üçün gündəlik həyatda yerinə yetirməli olduğu situasiyalardan qaçmağa meyl edirdi.

Ola bilsin ki, biz Müştəri K-nin yaşadığı panik hücumu yaşamış ola bilərik və ya oxşar vəziyyəti yaşayan birindən eşitmişik. Beləliklə, panik atakların necə baş verdiyini və panik pozğunluğunun hansı mərhələdə baş verdiyini anlamaq üçün aşağıdakı addımları nəzərdən keçirmək faydalı olardı. İlk hücumun başlanması; Bilinməyən səbəblərdən qəfil başlayan nəfəs darlığı, infarkt hissi, döş qəfəsində ağrı, nəfəs almaqda çətinlik, titrəmə, titrəmə, ürəkbulanma, başgicəllənmə və ölüm hissi ilə insanı dəhşətə gətirən bir məqamdır. İnsan xəstəxanaya qohumlarının infarkt keçirdiyini və ya insanın özünün infarkt keçirdiyini düşünməsi ilə müraciət edir. Həmin an insan “infarkt keçirdi, öldü, iflic oldu” kimi düşüncələr yaşayır. Hücumların təkrarlanması: Hücum keçdikdən sonra şəxs qısa müddət ərzində rahatlıq hiss edir. Amma sonra yaşadığı dəhşətlər və qorxular yenidən özünü büruzə verir. Hər dəfə xəstəxanaya getmək və yenidən müayinə olunmaq istəyi. İçinizdə ürəyinizdə və ya beyninizdə problem olduğu düşüncəsi yaranır. Gözləmə narahatlığı ilə girməyin; Adamım hücumlar keçirdiyi üçün evə qonaq gəlməsini gözləyirmiş kimi panik atağın gəlməsini gözləməyə başlayır. Panik atakların gözlənilməz vəziyyətlərdə və vaxtlarda baş verməsi gözləmə narahatlığının daha da artmasına səbəb olur. Dəyişən davranışlar; Hücumların baş verməməsi və hücumlar zamanı baş verə biləcək fəlakətlərin qarşısını almaq üçün insan bəzi ehtiyat tədbirləri görməyə başlayır. Bunlar, nəzarəti itirdiyim halda özümə zərər verməmək üçün iti, qırıla bilən və ya uclu obyektləri aradan qaldırmaq davranışını göstərə bilər. Bundan əlavə, küçədə və ya avtobusda gedərkən hücuma məruz qalsam, adam huşunu itirir və mənim əşyalarımı birinin oğurlamasının qarşısını almaq üçün özü ilə şəxsi əşyaları götürməməyə başlayır. Əslində, hücumlar o qədər dəhşətə və qorxuya səbəb olur ki, insan yaşadığı evin xəstəxanaya və ya iş yerinin aptek və ya xəstəxanaya yaxın olmasını arzu edərək evini və ya işini dəyişə bilər.