Udma pozğunluğu (disfagiya) qidanın ağız boşluğundan mədəyə keçməsi ilə bağlı problemləri ehtiva edir. Bu problemlər qidanın mədəyə keçməsinin ləngiməsi, tıxanması və ya yanlış yolla getməsi ilə nəfəs borusuna qaçması şəklində baş verə bilər. Yemək səs tellərinin səviyyəsinə enərsə, buna “penetrasiya”, səs tellərinin altına keçərsə, “aspirasiya” deyilir. Aspirasiya zamanı qida ağciyərlərə çatır və ölümlə nəticələnə biləcək çox təhlükəli bir vəziyyətdir. Hər kəs zaman-zaman udulmuş yeməyi aspirasiya edə bilər, amma sağlam insan yediyi yemək nəfəs borusuna daxil olduqda refleksli öskürə və boğazını təmizləyə bilər. Ancaq refleksləri azalmış insanlar aspirasiya etdiklərini başa düşə bilmirlər. Bu, bəzən ciddi və hətta ölümcül problemlərə səbəb ola bilər. Əsəb (neyrogen), mexaniki, psixoloji səbəblər və əzələ xəstəlikləri (miogen) səbəbindən bütün yaş qruplarında olan xəstələrdə udma pozğunluqları baş verə bilər.
Necə Uduruq?
Udma.Funksiyasının dörd fazası var:
1)Birinci faza qida və içkilərin çeynədiyi, tüpürcəklə qarışdırılaraq udmağa hazırlandığı dövrdür.
2) strong>Ağız fazası zamanı yaranmış qida dişləməsinin ağzın arxasına itələndiyi və udma reaksiyasının başladığı ikinci dövr.
3) Utlaq fazasında qida və içkilər yuxarı özofagus qapağına doğru itələnir. Bu qapaq açıldıqda qida udlaqdan yemək borusuna sürətlə keçir.
4)Son mərhələdə yemək borusu, qida və içkilər yemək borusundan mədəyə keçir. .
Birinci və ikinci faza. Fazalar könüllü nəzarət altında baş verdiyi halda, üçüncü və dördüncü mərhələlər refleksiv şəkildə baş verir.
Nədir udma çətinliyi əlamətləri?
-
Uzun səy və çeynəmə və udma zamanı sərf olunan vaxt
-
Öskürək və ya qusma yemək və içdikdən sonra
-
Yemək və içmək zamanı və ya yeməkdən sonra nəm, xırıltılı səs
-
Ağızdan axan qida, tökülmə və ya ağızda yığılma
-
Yeməkdən sonra nəfəs ala bilməmək və ya pnevmoniya inkişaf etdirmə
-
Çəki itirmə və ya susuzlaşdırma
Udma Xəstəliklərinin Səbəbləri Nələrdir?
Yanlış protezlər, dişlərin olmaması, tüpürcək axınının azalması, qida borusunun və ya mədənin girişində qapaq problemləri, iflic, mütərəqqi nevroloji xəstəlik (Parkinson, Dağınıq skleroz) , serebral iflic). , Alzheimer, demans), traxeostomiya borusu, hərəkətsiz səs telləri, ağız, qırtlaq və ya yemək borusu şişlərinin olması və baş və boyun nahiyəsinə tətbiq edilən cərrahi əməliyyatlar, şüa müalicəsi və ya kimyaterapiya.
Utqunma xəstəliklərini kim qiymətləndirir və müalicə necə aparılır?
Udqunma pozğunluqlarının müalicəsində LOR mütəxəssisi, nevroloq və dil və loqoped komanda şəklində rol oynayır.
-
Udma üçün cavabdeh olan əzələlərin güclənməsini və koordinasiyalı hərəkətlərini təmin edəcək mövqelər seçilir və bu vəziyyətdə məşqlər edilir. Bu müalicəyə mövqeli udma terapiyası da deyilir.
-
Udma refleksini aktivləşdirə bilən sinirləri stimullaşdırmaq üçün Sensor Stimulyasiya Texnikaları və fərdi məşqlər həyata keçirilir.
-
Pəhrizdə dəyişiklik xəstənin aspirasiya etmədən uda biləcəyi konsistensiyanı müəyyən etmək və xəstənin aspirasiya etmədən təhlükəsiz şəkildə udmasını təmin etmək üçün edilir.
oxumaq: 0
