Ailə cəmiyyəti təşkil edən ən kiçik sosial institut olduğundan, ailənin uşağın tərbiyəsi ilə bağlı tutduğu yol sağlam cəmiyyətlərin formalaşması üçün çox vacibdir. Ailənin təhsilə münasibəti və hərəkətləri onların yaşadıqları mədəniyyətin dəyərləri və normaları ilə formalaşır. İstər kənd, istərsə də şəhər mədəniyyətinə mənsub olan hər bir ailənin cəmiyyətdə öz mövqeyi var. Bu sosial mövqe təbii olaraq ailənin təhsil mühitinə təsir göstərir. Uşağın sürətlə inkişaf etdiyi və şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin formalaşdığı əsas təhsil dövründə ailə mühiti tərbiyə baxımından çox mühüm yer tutur. Ailə insanın doğulduğu, ilk sosial təcrübələrini qazandığı və sonrakı illər üçün lazım olan ilk addımlarını atdığı yerdir. Uşaqların və ya ayrı-ayrı şəxslərin şəxsiyyətlərinin əsasları bu ailədə qoyulur. Ailənin təqdim etdiyi öyrənmə təcrübələri və təklif etdiyi modellər uşaqda müsbət sosial davranış və dəyərlərin inkişafında mühüm yer tutur.
Bu baxımdan ailənin uşaqlıqda böyük təsiri var. uşaq və onun həyatı. Bu qarşılıqlı əlaqə ana bətnində başlayır. Bu mərhələdə ananın uşağı istəsə də istəmədiyi duyğu dünyası və buna bənzər faktorlar bətnindəki uşaq üzərində son dərəcə təsirli olur. Bu mərhələdə ananın bədbəxtliyi, qəzəbi və ruhi vəziyyəti gələcək uşağa təsir edir. Ananın duyğuları bətnində olan uşağa bədənindəki hormonlar vasitəsilə ötürülür. Bu baxımdan ananın övladına hələ ana bətnində ikən təsir etməyə başlayır. Bu qarşılıqlı əlaqə uşaq doğulduqdan sonra artmağa davam edir. Qarşılıqlı valideyn-uşaq qarşılıqlı əlaqəsi uşağın inkişafının əsas xüsusiyyətidir. Valideynlərin iştirakı, valideynlərin özünə köməklik qabiliyyəti, uşaq tərbiyə tərzi valideyn-uşaq qarşılıqlı əlaqəsinə təsir edən və erkən inkişafa, məktəbə keçidinə və uşağın gələcək məhsuldarlığına töhfə verən amillərdir.Elə həyat yoldaşları var ki, onlar yaxşı ünsiyyət qura bilmirlər. Bu narazılıqlar müxtəlif patoloji davranışlara çevrilərək həm həyat yoldaşlarında, həm də uşaqlarda bəzi pisləşmələrə səbəb ola bilər. Ancaq ailənin sağlam və ya qeyri-sağlam olmasından asılı olmayaraq, Xarici stimulların təsiri də nəzərə alınmalıdır. Xəstəlik, ölüm, işsizlik kimi ailə daxilində və ya xaricində baş verən bəzi hadisələrin müvəqqəti də olsa ailə funksiyalarında müəyyən pozulmalara səbəb olduğu qəbul edilməli bir həqiqətdir. Ailə qrupunda rolların azaldılması və ya əlavə edilməsi, insanların həyatında vacib olan rolların dəyişdirilməsi və ya onlara uyğun olmayan bir rola keçmək məcburiyyətində qalması bəzi problemli sahələr yarada bilər və qeyri-sağlam davranışları artıra bilər.
Sağlam ana-övlad münasibətinin formalaşmasında ananın psixi sağlamlığının böyük əhəmiyyəti var. Bədbəxt bir evlilik nəticəsində ananın ərindən yetərincə diqqət ala bilməməsi, ailənin iqtisadi çətinlikləri, atanın övladının dünyaya gəlməsini xoş qarşılamaması ananın gərginliyini artıran və buna görə də ana-övlad münasibətlərinə xələl gətirən amillərdir.
Ata-övlad münasibətləri. :
Ata olmaq anlayışını dəyişdirən və ata roluna marağın artmasına səbəb olan bir çox amillər var. uşağın təhsilində ata. Bunlar; Siyasi, sosial və iqtisadi sahələrdə kişi və qadınların rollarına təsir edən dəyişikliklər, işləyən anaların sayının artması və tam iş günü xaricində işləyən qadınların sayının artması bu amillər arasında göstərilə bilər.
Atalıq tezliklə başlayır. ortağın hamilə olduğu anlaşıldığı üçün. Kişilər ata şəxsiyyətini hamiləliklə başlayan və doğuşdan sonra da davam edən üç illik müddət ərzində əldə edərək inkişaf etdirirlər. Atanın övladı ilə dərhal əlaqə qurması vacibdir. Çünki uşağın həyatının ilk beş ili onun həyatının ən vacib illəridir.
Ana - Uşaq Münasibətləri:
Uşağın doğulmasından əvvəl, bütün yük ananın, doğulandan sonra isə ananın üzərinə düşməlidir.Uşağın tərbiyəsində ananın rolu böyük əhəmiyyət kəsb edir, çünki ana övlad kimi məsuliyyət daşıyır.
İl- Həyatın ilk ilində körpənin psixo-sosial vəzifəsi güvənməyi öyrənməkdir. Körpə ilə anası arasındakı münasibətdən doğan inam hissi insanın gələcəkdə quracağı şəxsiyyətlərarası münasibətlərin əsasını təşkil edir. Ananın körpənin ehtiyaclarını vaxtında və uyğun şəkildə qarşılaya bilməsi, körpənin dərdlərini aradan qaldırması, şifahi olmayan dilini anlaması ana ilə körpə arasında qurulan qarşılıqlı anlaşma və inkişafdır. Etibarın əsasını təşkil edir.
Ananın uşaqla münasibətinin ən mühüm mərhələsi doğumdan dərhal əvvəl başlayan və doğuşdan sonrakı aylarda davam edən münasibətdir. Burada ananın cəmiyyətin dəstəyinə, köməyinə, xüsusən də ərinin dəstəyinə ehtiyacı var. Ana-uşaq münasibətində fiziki təmas böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu ünsiyyətdə ananın bədən qoxusu, temperaturu, uşaqla davranışı çox önəmlidir. Xüsusilə 0-3 yaş arasında meydana gəlməsi lazım olan bu yaxın əlaqənin həyata keçirilməməsinin gələcəkdə meydana gələ biləcək bəzi davranış pozğunluqlarının səbəbi olduğu göstərilir. Yenə bu dövrdə ananın yoxluğundan yaranan "emosional məhrumiyyət" həm zehni, həm emosional, həm də sosial inkişafda geriləmə və geriləmələrə səbəb ola bilər...
oxumaq: 0
