Zob, normaldan daha böyük böyüyən və görünən qalxanabənzər vəzdir. Qalxanabənzər vəzi nəfəs borumuzun qarşısında yerləşən kəpənək formalı daxili sekresiya vəzisidir. Zob adətən ağrısız keçir. Bəzən çox böyük zoblar öskürək, udma çətinliyi, nəfəs darlığı, səs səsi səsi çıxması kimi şikayətlərə səbəb ola bilər.
Dünyada guatrın ən çox görülən səbəbi yod çatışmazlığıdır. Yodlaşdırılmış duzun istifadəsinin geniş yayıldığı bölgələrdə tiroid hormonlarının normadan çox və ya az istehsalı vəzin böyüməsinə və zob əmələ gəlməsinə səbəb olur. Müalicə guatrın ölçüsünə, səbəb olduğu şikayətlərə və altında yatan səbəbə görə dəyişir. Şikayət yaratmayan və ya aşkarlanan xəstəliyə səbəb olan kiçik zob halları izlənilə bilər.
Zob xəstəliyinin əlamətləri hansılardır?
-
Görülə bilən şişlik boyunda
-
Boğazda sərtlik hissi
-
Öskürək
-
Səsin sərtləşməsi, qalınlaşması
-
Udmaqda çətinlik
-
Nəfəs darlığı
Zob necə əmələ gəlir?
Qalxanvari vəzi iki əsas hormon ifraz edir: T4, T3. Bu hormonlar bədəndəki maddələr mübadiləsini və qan axını tənzimləyir. Bədənin yağ və karbohidratlardan istifadəsini və zülal istehsalını tənzimləyir. Bədən istiliyinə və ürək dərəcəsinə nəzarət edir. Qalxanabənzər vəz də kalsitonin hormonunun istehsalına cavabdehdir.
Beyində yerləşən hipofiz vəzi və hipotalamus T3 və T4 hormonlarının istehsalını və sərbəst buraxılmasını idarə edir. Hipotalamus bədənimizin termostatı kimi fəaliyyət göstərir. Hipofiz vəzinin TSH (tiroid azad edən hormon) istehsalını stimullaşdırır. Hipofiz vəzi orqanizmin ehtiyaclarına uyğun olaraq TSH-ni ifraz edir. Buna görə tiroid bezi aldığı TSH stimuluna görə T4 və T3 istehsal edir. Zobun olması tiroid bezinin normal işləmədiyini göstərmir. Qalxanabənzər vəz böyümüş olsa belə, tiroid hormon səviyyəmiz normal qala bilər. Bununla birlikdə, aşağı və ya yüksək ola bilər. Başqa sözlə desək, zobun inkişafı ilə hormon səviyyələri arasında heç bir əlaqə yoxdur.
Zobun səbəbləri:
-
Yod çatışmazlığı
-
Graves xəstəliyi
-
Haşimoto xəstəliyi
-
Mutinodulyar zob
-
Tək tiroid nodülü
-
Tiroid xərçəngi
-
Hamiləlik
-
Qalxanabənzər vəzin iltihabi xəstəliyi � �s
Risk faktorları:
Zubuq hər kəsə təsir edə bilər. Doğuş zamanı mövcud ola bilər və ya daha sonra inkişaf edə bilər. Zobun inkişafına təsir edən amillər:
-
Pəhrizdə yod çatışmazlığı
-
Qadın olmaq
-
40 yaşdan yuxarı
-
Ailədə otoimmün xəstəliklər
-
Hamiləlik
-
Menopoz
-
Bəzi dərmanlar: Bəzi ürək dərmanları, litium kimi psixiatrik dərmanlar
-
Radiasiyaya məruz qalma
Fəsiyyətlər:
Kiçik zoblar fiziki və kosmetik problemlər yaratmır. Böyük zoblar nəfəs darlığı, udma çətinliyi, öskürək və səsin xırıltısına səbəb ola bilər. Zob hipotiroidizm və ya hipertiroidizm kimi səbəblərdən də yarana bilər. Bu xəstəliklər yorğunluq, kökəlmə və ya istəmədən kilo itkisi və yuxu pozğunluğu kimi şikayətlərə səbəb ola bilər.
Diaqnoz:
-
Qan testləri: TSH, ST4, Anti TPO, Anti TG
-
Ultasonoqrafiya
-
Tiroid sintiqrafiyası
-
Biopsiya
Müalicə:
Müşahidə: Kiçik, şikayətsiz zoblar
Müalicəsi: Tiroid hormon pozğunluğu aşkar edilərsə, dərman müalicəsi, qalxanabənzər vəzin iltihabi xəstəliyi aşkar edilərsə, aspirin , qeyri-steroid antiinflamatuar və ya steroid müalicəsi verilə bilər.
Cərrahi: Qalxanabənzər vəzinin cərrahi çıxarılması tiroid bezi və ya ciddi şikayətlərə səbəb olan tiroid xərçəngi üçün uyğun olardı.
oxumaq: 0
