“Qəti həll”, “100% təbii”, “Müalicələr”, “Siqareti tərgitməyə vadar edir”, “Arıqlama”, “Metabolizmi sürətləndirir” və s. Hər gün televiziyada və ya internetdə əlavə qidalar(!)la bağlı başlıqlarla tez-tez rastlaşırıq. Ətrafımızdakılardan tez-tez eşidirik: “Mən bundan fit hiss etmək üçün istifadə edirəm, bundan immunitetimi gücləndirmək üçün istifadə edirəm...” Və dərhal düşünürük ki, biz də bundan istifadə edəkmi? Bəzən hətta birbaşa bitki həkiminə və ya aptekə gedib onu alırıq. Hazırda müxtəlif reklamlar və diqqəti cəlb edən digər marketinq üsulları sayəsində qida əlavələri geniş auditoriya tərəfindən müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur. Bu məqsədlər gümrah hiss etmək, yaddaşı gücləndirmək, immuniteti və xəstəliklərə qarşı müqaviməti gücləndirmək, dəri sağlamlığı, qocalmanı gecikdirmək və s. Onlar kosmetik məqsədlər və müəyyən bir xəstəliyin müalicəsi kimi qeyd olunur. Beləliklə, onlar həqiqətən bu effektləri təmin edirlərmi? Qonşunuzdan və ya dostunuzdan öyrəndiyiniz əlavədən istifadə edə bilərsinizmi? Qida əlavələri reklamlarda göstərildiyi kimi gözəl, rəngli həyat verirmi? Təbiidir yoxsa hər təbii qida təhlükəsizdir? Və daha bir çox suallar... Bu yazıda biz əlavələrə düzgün prizmadan baxmağı öyrənəcəyik. Əvvəlcə tərifdən başlayaq, bu qida əlavəsi/qidaları nədir?
Qida əlavəsi nə deməkdir? Əlavə qidalar hansılardır?
Mənası əslində adından aydın görünür. Möhkəmləndirmə; Gücləndirmə, köməkçi qüvvə, dəstək deməkdir. Əlavə qidalar normal qidalanmanı dəstəkləmək üçün istifadə olunan qida və botanika (bitkilər, yosunlar, göbələklər) olan məhsullardır. Əlavə qidalar, daha geniş mənada, Rəsmi Qəzetdə dərc edilən 5996 saylı Qanun çərçivəsində "Normal bəslənməni tamamlamaq məqsədi ilə" olaraq təyin olunur; Vitaminlər, minerallar, zülallar, karbohidratlar, liflər, yağ turşuları, amin turşuları və ya bitki, bitki və heyvan mənşəli maddələrin konsentratları və ya ekstraktları, bioaktiv maddələr və qidalandırıcı və ya fizioloji təsir göstərən analoji maddələr kimi qida elementləri olan kapsullar, tabletlər, pastillər , tək və ya qarışıqlarda. , birdəfəlik toz paketlərində, maye ampulalarda, damcı şüşələrdə və digər oxşar maye və ya toz formalarında və müəyyən edilmiş gündəlik qəbul dozası ilə hazırlanmış məhsullar.
Əlavə qidalara meyvələr, tərəvəzlər, Bitkilərdən, mikroorqanizmlərdən və heyvan mənşəli xammallardan istifadə olunur. Bunların xammal kimi seçilməsinə onların tərkibində insan sağlamlığı üçün faydalı olan birləşmələrin (antioksidantlar, vitamin və minerallar, lif, yağ turşuları, fermentlər, amin turşuları və s.) olması təsir göstərir.
Qida əlavələrinin çox geniş çeşidi var, gəlin diqqət çəkən ümumi əlavələrə nəzər salaq:
-
Vitaminlər:
-
Vitaminlər: Vitamin A, Vitamin D, Vitamin E, Vitamin K, Vitamin C, Tiamin (B1), Riboflavin ( B2), Niacin (B3), Pantotenik turşu (B5), Piridoksin (B6), Biotin (B7), Folik turşusu (B9), Vitamin B12
-
Minerallar : Kalsium, Maqnezium, Dəmir, Sink, Yod, Selenium, …
-
Omeqa 3 yağ turşuları
-
Qlükozamin və xondroitin sulfat
-
Koenzim Q10
-
Bitki mənşəli məhsullar: Ginseng, St John's wort , Sarımsaq, Ginqko, Ekinezya, ...
-
Probiyotiklər
-
Prebiyotiklər
-
Amin turşuları
-
Zülal əlavələri
-
Orqanizmin enerji mübadiləsini və immunitetini artırmaq üçün qəbul edilə bilən fitokimyəvilər: quercetin , fermentlər, beta qlükan, resveratrol...
Bəyən...
Kim qida əlavələrindən istifadə edə bilərmi?
Əlavələrdən kimin istifadə edə biləcəyini söyləməzdən əvvəl bunu qeyd etmək istərdim;
Gündəlik balanslı və adekvat pəhriz insanın bütün qida maddələrinə cavab verir. ehtiyaclar. Reklamların təsiri ilə insanlar əlavə qida olmadan ehtiyaclarını ödəyə bilməyəcəklərini düşünürlər. Qida əlavələrinin zərərsiz olduğu düşünülür, çünki onlar ümumiyyətlə bitki və ya heyvan mənbələrindən istifadə etməklə hazırlanır. Bundan əlavə, bəzi insanlar pəhriz əlavələrinə üstünlük verirlər, çünki onların istifadəsi təbii istifadədən daha praktikdir. Lakin bu yanaşma düzgün deyil. Qida əlavələri balanslı və adekvat pəhrizi əvəz etmir. Bundan əlavə, qida əlavələri ilə qəbul edilən qida maddələrinin bioavailability istifadə olunan aktiv tərkib hissəsinə görə qida ilə qəbul edilənlər qədər yüksək olmaya bilər. Əlavə qidalar hər insan üçün uyğun deyil. Həkim/dietoloqun təsdiqi Birlikdə istifadə edilməlidir.
Bəzi xüsusi hallarda və qidalanma riski olan insanların ehtiyacları normal qidalanma ilə qarşılanmaya bilər və bu insanlar əlavə qidalardan istifadə etməli ola bilər. Məsələn, kifayət qədər günəş işığından faydalana bilməyən yaşlılar, tünd dərililər, təvazökar geyinənlər təbii olaraq D vitamini ehtiyaclarını qarşılaya bilməzlər. Hamilə olan və ya planlaşdırılan hamiləliyi düşünənlər bu xüsusi dövrdə vacib olan fol turşusu kimi qida əlavələrinə ehtiyac duyurlar. Bundan əlavə, veganlar və ya allergiyası olanlar qida ilə qarşılaya bilmədikləri qida əlavələrindən istifadə edə bilərlər.
“Ümumiyyətlə, adekvat və balanslı qidalanan böyüklərin vitamin və mineral əlavələrinə ehtiyacı yoxdur. Bununla belə, bəzi xüsusi şərtləri olan şəxslər, hətta sağlam olsalar belə, aşağıdakı hallarda qida əlavələrindən istifadə etməli ola bilərlər (Tek və Pekcan, 2008- səh:18):
-
Az enerjili pəhrizdən istifadə edənlər,
-
Adekvat və balanslı qidalanma təmin edə bilməyənlər (psixoloji və ya iqtisadi səbəblərə görə),
-
Vegetarianlar (xüsusilə heç bir heyvan mənşəli qida qəbul etməyən veqanlar),
-
Dəmir çatışmazlığı anemiyası olanlar,
-
Körpə (vitamin D çatışmazlığının qarşısının alınması) və uşaqlar,
-
Hamilə və laktasiya edən qadınlar (dəmir, folat, vitamin B12 və s.)
-
Şəkərli diabetli qadınlarda menopozdan sonra sümük itkisi yüksəkdir,
-
Yaşlılarda,
-
Uzun müddət dərman qəbul edənlər (antasidlər, antibiotiklər, işlətmə dərmanları, sidikqovucular),
-
Qida qəbuluna mane olan allergik xəstəlikləri olanlar,
-
Xəstəliyə görə qidalanma müalicəsi alanlar,
-
Dializ müalicəsi alan xəstələr və s.”
Qida əlavələri qəbul etməzdən əvvəl nələrə diqqət edilməlidir?>
Qida əlavələrinin istifadə məqsədi insanın yaşından, vəziyyətindən asılıdır. orqanizmdə istifadə olunacaq əlavənin, fərdin xəstəliklərinin, istifadə etdiyi dərmanların və s. İstifadə olunacaq məhsul və doza vəziyyətdən asılı olaraq dəyişir. Buna görə də, hər hansı əlavəyə başlamazdan əvvəl onun uyğun olub-olmadığını və əgər belədirsə, istifadə ediləcək məhsulu və dozanı yoxlayın. Həkim və ya dietoloqla məsləhətləşməlisiniz. Həkimlər tövsiyə etmədikcə əlavələr təsadüfi başlamamalıdır.
Əlavə qidalarla bağlı iki mühüm məsələ var:
-
-
Etibarlılıq: Əlavə qidalar FAO və ya ÜST tərəfindən təsdiqlənməlidir. Bu qurumun standartları mövcud olmadığı hallarda, milli qaydalara müraciət edilməlidir. Ölkəmizdə məhsulların satışına Kənd Təsərrüfatı və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin razılığı ilə icazə verilir.
-
Bioavailability: Təsiredici maddənin nə qədər olması da yoxlanılmalıdır. Bədəndə qida əlavəsində istifadə edilə bilər.
-
Onlar təbii qidalanmanı əvəz edə bilməz.
-
Onları dərman əvəzinə istifadə etmək olmaz. Qida əlavələri xəstəlikləri müalicə etmir, müalicə etmir və ya qarşısını almır. O, xəstəliyin simptomlarını azaltmağa və onun gedişatını yavaşlatmağa kömək edə bilər.
-
Qoşulmalar tamamilə təbiidir və dərman hesab edilmir deyə aldanmayın. Qida əlavələrində əlavələr də ola bilər. Üstəlik, hər təbii qida təhlükəsiz və istifadəyə yararlı deyil. Dərmanlar kimi əlavə qidalar yan təsirlərə səbəb ola bilər.
-
Əlavə qidalar müvafiq dozalarda istifadə edilməlidir. Həddindən artıq qəbul edilən əlavələr toksik təsir göstərə bilər.
-
Dərman istifadə olunursa, qida əlavələrindən istifadə etməzdən əvvəl həkimə müraciət edilməlidir. Əlavə qidalar dərmanla qarşılıqlı əlaqədə ola bilər və dərmanın effektivliyini azaldaraq və ya artıraraq müxtəlif problemlər yarada bilər. Bundan əlavə, bu qarşılıqlı təsir nəticəsində yan təsirlər yarana bilər.
-
Bundan əlavə, hamilə və laktasiya edən şəxslər qida əlavələrindən istifadə etməzdən əvvəl həkimlə məsləhətləşməlidirlər.
-
Adekvat qidalanma təmin edilə bilmədikdə və ya orqanizmdə çatışmazlıqlar yarandıqda qısamüddətli istifadə üçün əlavə qidalar tövsiyə olunur.
Əlavə qidalar haqqında bilməli olduğunuz şeylər
Nə üçün məqsədi ilə əlavə qidalar istifadə edilməməlidir?
“Gündəlik qida ehtiyaclarının qarşılanmasına dəstək olmaq məqsədi ilə “əlavə qida” xarakterli məhsullar istehsal olunur. Kənd Təsərrüfatı və Meşə Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən dövlət qeydiyyatına alınmış və idxalına icazə verilmiş müəssisələr; arıqlama, çəki artımı, boy artımı, c Onların sanki cinsi performansı artıran, siqareti tərgitməsinə kömək edən, xəstəliklərin qarşısını alan, müalicə edən və sağaldan məhsul kimi satışa təqdim edilməsi qanunvericiliyə ziddir. Bu cür gözləntiləri qarşılamaq üçün bu cür iddialarla satılan məhsullar istehlak edilməməlidir.”
Covid-19 prosesi zamanı qida əlavələrindən istifadə edilməlidirmi?
İçində olduğumuz bu pandemiya dövrü sağlamdır.O, qidalanmanın və immuniteti güclü saxlamağın vacibliyini bir daha xatırladıb. Təkcə koronavirusdan qoruyacaq qida yoxdur, lakin məlumdur ki, sağlam və adekvat pəhriz immunitet sistemini gücləndirməklə kömək edə bilər. Bədənin sağlam olması və immunitet sisteminin güclü olması üçün makro (karbohidratlar, zülallar, yağlar) və mikro (vitaminlər və minerallar) qida maddələri bədənə kifayət qədər miqdarda qəbul edilməlidir. Bu kafiliyi təmin etmək üçün bu prosesdə ilk seçimimiz adekvat və balanslı qidalanma olmalıdır. Gündəlik kifayət qədər miqdarda tərəvəz, meyvə, tam taxıl, yüksək proteinli qidalar (balıq, toyuq, qırmızı ət, paxlalılar, yumurta və s.) və süd və süd məhsulları (qatıq, ayran, kefir, pendir və s.) istehlak etmək , zeytun yağından istifadə və kifayət qədər su istehlakı sağlam qidalanmanın qızıl qaydasıdır.
Pandemiya dövründə lazımi vitamin və mineralları təmin etmək üçün tərəvəz və meyvələrin istehlakına üstünlük verilməlidir. Bədənin xəstəliklərə səbəb olan virus və bakteriyalara qarşı mühüm müdafiə mexanizmlərindən biri olan antikorların vəzifələrini yerinə yetirə bilməsi üçün hər gün kifayət qədər zülal qəbul edilməlidir. Bundan əlavə, probiotiklərlə zənginləşdirilmiş qatıq və kefir kimi məhsullarda olan faydalı mikroorqanizmlər də immunitet sisteminə dəstəkləyici təsir göstərə bilər. C vitamini ilə zəngin qidalar (bibər, sitrus, kivi, cəfəri, ispanaq...), zeytun yağı, qoz, badam, fındıq, balıq (omeqa 3), yulaf (beta qlükan), sarımsaq, yaşıl çay kimi E vitamini ilə zəngin qidalar , zəncəfil, avokado, Ət, qaraciyər, dəniz məhsulları və balqabaq tumları kimi sinklə zəngin qidaları istehlak etmək də immunitet sisteminizi dəstəkləyir. Güclü immunitet sistemi üçün kifayət qədər yuxu və istirahət də vacibdir. Çünki orqanizmin ən çox təmir olunduğu dövrdür. Bundan əlavə, şəkərli qidalar, xəmir məmulatları, siqaret və spirtdən uzaq durmaq da immunitet sisteminizə kömək edəcək.
oxumaq: 0
