Zob, boyun ön hissəsində qalxanabənzər vəzinin böyüməsi nəticəsində yaranan bir xəstəlikdir. Tibbdə sadə və ya diffuz zob kimi də tanınır.
Zob nədir?
Zob, qalxanabənzər vəzinin böyüməsi nəticəsində yaranan bir xəstəlikdir. Zob ifadəsi tək istifadə edildikdə "sadə diffuz zob xəstəliyi" mənasını verir. Sadə zob qalxanabənzər vəzinin düyün və tireotoksikoz olmadan homojen böyüməsi deməkdir. Ancaq bəzən asimmetrik böyümə və ya düyünlərin olması ilə müşayiət olunan halları tək guatr adlandırmaq olar.
Zob xəstəliyində tiroid benzininin ifraz etdiyi T3 (Triiodotironin) və T4 (Tiroksin) adlı hormonların ifrazı normaldır. Qalxanabənzər vəzdə düyünlər yoxdur. Daha çox yod çatışmazlığından qaynaqlanan diffuz zob xəstəliyinin ilk illərdə meydana gəldiyi yeganə fizioloji fərq qalxanabənzər vəzinin böyüməsidir. Uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə baş verən zob hallarında qalxanabənzər vəzinin geniş yayılması müşahidə edilir. Lakin guatr müalicə edilmədikdə qalxanabənzər vəz böyüməyə davam edir və düyünlər əmələ gəlməyə başlayır.
Zobun əmələ gəlməsinin səbəbləri nələrdir?
Qalxanabənzər vəz Vəzinin anormal böyüməsi ilə xarakterizə olunan zobun əsas səbəbi orqanizmdə yod çatışmazlığıdır. Tiroid bezi tiroid hormonlarını istehsal etmək üçün yoddan istifadə edir. Qəbul edilən yodun miqdarı qalxanabənzər vəzdən ifraz olunan T3 və T4 hormonlarının səviyyəsinə birbaşa təsir edə bilər. Yod çatışmazlığında qalxanabənzər vəzin daha çox işləməsi lazımdır. Bu, tiroid bezinin böyüməsinə səbəb olur. Yodla zəif qidalanan və ya dəniz suyundan uzaq ərazilərdə yaşayan insanlarda zob xəstəliyinə daha çox rast gəlinməsinin səbəbi budur.
Zobun ikinci ən çox görülən səbəbi Haşimoto xəstəliyidir. Haşimoto tiroiditi olaraq da bilinən bu xəstəliyin olması halında insanın immun sistemi qalxanabənzər vəzini məhv edir. Nəticədə, qalxanabənzər vəz bədən üçün lazım olan miqdarda hormon istehsal edə bilmir. Buna görə beyindəki hipofiz vəzi daha çox TSH hormonu istehsal edərək qalxanabənzər vəzi stimullaşdırır. Nəticədə qalxanabənzər vəzinin böyüməsi və zob əmələ gəlir.
Zoba səbəb olan başqa bir xəstəlik də xalq arasında zəhərli guatr kimi tanınan Qraves xəstəliyidir. İmmunitet sisteminin tiroid stimullaşdırıcı immunoglobulini Qan ifrazına səbəb olan bu xəstəlikdə qalxanabənzər vəzin hormonu orqanizmin ehtiyacından çox hormon istehsal edir. Nəticədə guatr və hipertiroidizm xəstəlikləri yaranır.
Qalxanabənzər vəzdə əmələ gələn kistik strukturlar düyünlər olaraq təyin olunur. Qalxanabənzər vəzin düyünləri düyünlü guatra səbəb ola bilər. Bütün bunlara əlavə olaraq, tiroid xərçəngi tiroid hormon istehsalını da təsir edə bilər və tiroid bezinin şişməsinə səbəb ola bilər. Lakin bu nadir haldır.
Zob Xəstəliklərinin Simptomları Nələrdir?
Zob bəzi hallarda heç bir əlamət yaratmaya bilər. Bununla belə, bəzi xəstələrdə
- Boyunda şişlik,
- Öskürək,
- Udmanın çətinləşməsi,
- Tənəffüs çətinliyi,
- Boğazda yumru hissi,
- Boğulma kimi əlamətlər görünə bilər.
Zob üçün Risk Faktorları hansılardır? Zob kimdə olur?
Zob; Daha çox 50 yaşdan yuxarı insanlarda, qadınlarda, immun sistemi problemi olanlarda, hamiləlik və menopoz zamanı, bəzi coğrafiyalarda yaşayan insanlarda rast gəlinir. Zob xəstəliyinin əsas risk faktorlarını aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Yod çatışmazlığı: Dənizdən uzaq ərazilərdə yaşamaq və qida ilə kifayət qədər yod qəbul etməmək yod çatışmazlığına səbəb ola bilər. Qalxanabənzər vəz hormonunun istehsalında istifadə edilən yod çatışmazlığı, qalxanabənzər vəzinin daha çox işləməsinə səbəb olur.
- Yaş: Zob bütün yaş qruplarında müşahidə olunsa da, xəstəlik 40 yaşdan yuxarı insanlarda daha çox rast gəlinir. qadınlarda kişilərə nisbətən 4-5 dəfə daha tez-tez rast gəlinir.
- Hamiləlik və menopoz: Hamiləlik və menopoz guatrın daha çox görüldüyü dövrlərdir.
- Dərman istifadəsi: Ürək dərmanları və psixiatrik pozğunluqlar Dərmanların guatrın inkişafını sürətləndirdiyi düşünülsə də, belə dərmanlar həkim məsləhəti olmadan qətiliklə kəsilməməlidir.
- Genetik meyl: Zob xəstəliyinə daha çox ailədə zob xəstəliyi olan insanlarda rast gəlinir.
Niyə hamiləlik zamanı zob əmələ gəlir?
Hamiləlik dövründə zob əmələ gəlmə tezliyi artdıqca, daha əvvəl zob keçirmiş qadınlarda zobun böyüdüyü müşahidə edilir. hamiləlik. Yod çatışmazlığı Bu, əvvəllər hamiləliyi olan qadınlarda daha çox olur. Hamiləlik dövründə yod itkisinin artması və körpənin yoddan istifadə etməsi səbəbindən yoda ehtiyac artır. Bu səbəblə hamiləlik dövründə yod qəbulu artırılmalı və guatr varsa müvafiq müalicə aparılmalıdır.
Zobun diaqnozu necə qoyulmalıdır?
- müxtəlif səbəblərdən boyun ön bölgəsində qalxanabənzər vəzinin böyüməsi, Rutin sağlamlıq müayinələri zamanı və ya xəstəliyin əlamətləri göstərdiyi zaman meydana gələn guatr fərq edilir.
- Şəxs həkimə müraciət etdikdən sonra həkim əvvəlcə xəstənin tarixini dinləyir və fiziki müayinə aparır.
- Tiroid hormon səviyyələrini ölçmək üçün laboratoriya testləri aparılır.
- Bundan əlavə, qalxanabənzər vəzi ultrasəs müayinəsi ilə ətraflı müayinə olunur.
- Lazım olduqda həkim əlavə sintiqrafiya və biopsiya tələb edə bilər.
- Alınan məlumatlara əsasən şəxsə zob diaqnozu qoyulur.
Zobun Müalicə Metodları hansılardır?
Zobun müalicəsi xəstəliyin mövcud vəziyyətinə əsasən aparılır, ölçüsünə və əlamətlərinə görə müxtəlif üsullarla tətbiq edilir.
- Zob kiçikdirsə və simptomlar xəstəni narahat etmirsə, həkim yalnız istəyə bilər. müşahidə edilməli olan xəstəlik. Bu vəziyyətdə, həkim tərəfindən müəyyən edilmiş fasilələrlə nəzarətə getmək tövsiyə olunur.
- Zob, qalxanabənzər vəzinin çox işləməsinə səbəb olarsa, başqa sözlə desək, həmin şəxsdə hipertiroidi varsa, dərman müalicəsi tətbiq edilir.
- Xəstəliyə müşayiət olunan iltihab kimi fərqli bir vəziyyət varsa, bu xəstəliklər də dərmanlarla müalicə olunur.
- Semptomların şiddətli olduğu hallarda qalxanabənzər vəzinin bir hissəsinin və ya hamısının cərrahi yolla çıxarılması tələb oluna bilər. Zob əməliyyatından sonra müalicə dərmanlarla dəstəklənir.
Zob əməliyyatı kim və nə vaxt edilir?
Bəzi hallarda tiroid bezi zobun müalicəsi üçün cərrahiyyə vəzi çıxarılmalıdır.Qalxanabənzər vəzdə əmələ gələn düyünlərin diametri 2 sm-dən çox olarsa,
- Qalxanabənzər vəzin damarlarının ehtiyatla bağlanması (əməliyyatdan sonra qanaxma riski ilə əlaqədar),
- Qalxanvari vəzinə bitişik olan paratiroid vəzlərinin götürülməməsi (kalsiumu tənzimləyirlər). maddələr mübadiləsi),
- Xəstə zob əməliyyatından sonra tez sağalır və qısa müddətdə gündəlik funksiyalarını yerinə yetirə bilir. Qalxanabənzər vəzi çıxarıldığı üçün orqanizmin maddələr mübadiləsi üçün zəruri olan tiroid hormonlarından ömürlük istifadə etmək lazımdır.
oxumaq: 0
