Hamiləlik diaqnozu qoyulduğu andan doğuşa qədər olan dövr qadının həyatında ən böyük psixoloji və fiziki dəyişikliklərin baş verdiyi dövrdür. Bu dövrdə ginekoloq ana və körpənin sağlamlığını qiymətləndirir və ananın sağlamlığının davam etdirilməsi üçün tövsiyələr verir. Beləliklə, hamiləliyin izlənməsi iki əsas elementdən ibarətdir; Birincisi, dölün böyümə və inkişafının qiymətləndirilməsi, ikincisi isə hamiləliyə uyğunlaşma ilə əlaqədar anada baş verən fiziki və psixoloji dəyişikliklərin təsirinin qiymətləndirilməsidir.Hamiləlik hər biri 3 dövrə (trimestrə) bölünür. 3 aylıq dövrlər. Hər dövrün fərqli əhəmiyyəti var. Məsələn, ilk iki dövrdə körpə ilə əlaqəli anomaliyalar üçün skrininq aparılır. Hamiləliklə bağlı yüksək təzyiq və şəkərli diabet son üç ayda baş verir. Hamilə qadınların ultrasəs müayinəsi də mərasimə çevrilə bilər. Qaynana, bacı-qardaş və yaxın dostlar da bu müayinəyə qatılacaq və körpəni görmək maraqlarını təmin etmək istəyəcəklər. Bu səbəbdən bir qadın illik pap-smear yoxlamasını atlaya bilər, lakin hamiləlik müayinəsini nadir hallarda unudur.
Qabaqcadan müayinə: Əslində ideal olan, cütlük hamilə qalmağa qərar verdikdə qadının hamiləlik öncəsi müayinəsini aparmaqdır. Bu müayinədə ətraflı anamnez alınır və sistemli müayinə aparılır.Əgər bu yaxınlarda aparılmayıbsa, yaxma testi götürülür. Bu dövrdə qalxanabənzər vəz (zob) və süd vəzilərinin müayinəsi vacibdir. Çünki qalxanabənzər vəzi (zob) pozğunluqları hamiləlik zamanı ciddi problemlər yaradır. Bundan əlavə, süd vəzilərinin böyüməsi və ödemi səbəbiylə hamiləlik dövründə mammoqrafiyanın qiymətləndirilməsi və aparılması çətinləşir. Ailədə premenopozal süd vəzi xərçəngi olan qadınlar, hətta 40 yaşdan kiçik olsalar da, mamogramdan keçməlidirlər. Qadının peyvənd statusu müəyyən edilir, əgər itkinsə, məxmərək, hepatit-B və tetanoz peyvəndləri vurulur. Riskli bölgələrdə yaşayan qadınlar vərəmə qarşı yoxlanılmalıdır.
Hamiləlik öncəsi müayinənin ən vacib mərhələlərindən biri xəstənin risklərinin qiymətləndirilməsidir. Bu risklərin bəziləri dəyişdirilə bilməz, bəziləri isə müxtəlif tədbirlərlə dəyişdirilə bilər. Xəstənin boyu, yaşı, irqi, təhsil səviyyəsi, genetik quruluşu və sosial-iqtisadi səviyyəsi dəyişdirilə bilməyən risk faktorlarıdır. Digər tərəfdən yüksək təzyiq (hipertoniya), şəkərli diabet, qalxanabənzər vəz pozğunluğu Zob xəstəliyi, astma, epilepsiya, həddindən artıq arıqlıq və piylənmə dəyişdirilə bilən risk faktorlarıdır. Bu qadınların hamiləlikdən əvvəl mövcud xəstəlikləri müalicə edilməli və ya nəzarət altına alınmalıdır. Vitamin A (accutane), antikoaqulyant kumadin (coumadin) və döldə anomaliyalara səbəb olan teratogen dediyimiz bəzi epilepsiya dərmanları hamiləlikdən əvvəl dayandırılmalıdır. İş yerində ağır metallara (civə, qurğuşun) və ya uçucu zəhərli maddələrə məruz qalan qadınlara xəbərdarlıq edilməli, məişət zorakılığının olub-olmaması araşdırılmalıdır. Bu məsələlərlə bağlı düzəliş tədbirləri görülməlidir. Alkoqolun dölə zərərli təsiri qəti şəkildə sübut edilmişdir. Bu zərərli təsir istifadə edilən spirt miqdarı ilə mütənasib olaraq artır. Bu səbəbdən hamiləliyi planlaşdıran qadınlara spirtli içkilərdən imtina etmələri tövsiyə olunur. Siqaretin hamiləliyə mənfi təsirləri də məlumdur. Bilinən yan təsirlərə körpədə aşağı çəki, vaxtından əvvəl doğuş və körpə ölümü daxildir. Təkcə hamilə qadınlara deyil, eyni evdə yaşayan digər ailə üzvlərinə də siqareti buraxmaq tövsiyə edilməlidir. Qadınlarda diş əti iltihabı da vacibdir. Çünki bunlar vaxtından əvvəl doğuş riski yaradır. Buna görə hamiləlikdən əvvəl müalicə edilməlidir. Qadınlara hamiləlikdən əvvəlki dövrdə fol turşusundan istifadə etmək tövsiyə edilməlidir. Çünki fol turşusu körpələrdə anadangəlmə beyin və onurğa beyni anomaliyalarını əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Bu təsir xüsusilə əvvəlki hamiləliklərində beyin və onurğa beyni anomaliyaları olan uşaq dünyaya gətirən qadınlarda vacibdir. Bu qadınlarda hamiləliyin 1 ay əvvəlindən başlayaraq hamiləliyin ilk üç ayında gündə 4 mq. Onlara fol turşusundan istifadə etmək tövsiyə edilməlidir. Risk kateqoriyası yüksək olmayan qadınlar 400 mkq ilə 1 mq arasında fol turşusu istifadə edə bilərlər.
Normal doğuşa mane ola biləcək sümük sistemi (ortopedik) probleminin mövcudluğu araşdırılmalıdır. Mümkünsə, doğuşun keysəriyyə əməliyyatı ilə həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Hamiləliyin bəzi riskləri yaşla artır. Məsələn, 40 yaşdan yuxarı qadınlarda aşağı düşmə, aşağı çəkili uşaq dünyaya gətirmə, vaxtından əvvəl doğuş və körpə ölümü riski artır. Bu məlumatlar qadınlarla da paylaşılmalıdır.
İdeal olaraq hamiləlikdən əvvəl müzakirə edilməli olan məsələlərdən biri də genetik xəstəliklərdir. Türkiyə kimi qohum evliliklərinin çox olduğu ölkələrdə Təəssüf ki, genetik xəstəliklərin riski də artır. Yaşadığımız coğrafiyaya görə cəmiyyətdə tezliyi artan genetik xəstəliklər də var (məsələn, Aralıq dənizi anemiyası). Nəhayət, qadınların təhsil alması və iş planlaması səbəbiylə uşaq doğurma yaşının təxirə salınması daun sindromu (monqolizm) kimi irəli ana yaşı ilə əlaqədar inkişaf edən genetik xəstəliklərin nisbətinin artmasına səbəb olur. Ona görə də cütlüyün ailələri də daxil olmaqla ətraflı tarixçə götürmək lazımdır.
oxumaq: 0
