Gəlin son bir neçə ildə televiziyada gördüklərimizi, dərsliklərdə oxuduqlarımızı və böyüklərimizdən eşitdiklərimizi xatırlayaq. İnsanların yer üzündə bir yerdə yaşamağa başladığı vaxtdan bəri yüzlərlə müharibə olub, minlərlə dövlət qurulub, onlarla ölkə dağılıb. Sərhədlər dəyişdi, münasibətlər inkişaf etdi, dövrlər bağlandı, yeni dövrlər açıldı. Milyonlarla insan siyasi dəyişikliklər nəticəsində həyat tərzlərindən, hətta yaşadıqları torpaqlardan uzaqlaşıb. Bəşəriyyətə köklü təsir göstərən bütün bu inkişafların əsasında siyasət elmləri dayanır. Siyasəti isə insanlardan və deməli, insan davranışına təsir edən psixoloji proseslərdən ayrı hesab etmək olmaz. Bu vəziyyət “Siyasi Psixologiya” (“Siyasi Psixologiya” kimi də tanınır) sahəsinin yaranmasına səbəb olmuşdur.
Siyasi Psixologiya; Böyük qruplar, kütlələr və millətlər arasındakı münasibətləri araşdırır və bu münasibətlərdə rol oynayan psixoloji amilləri qiymətləndirir. Bununla belə, siyasi psixologiya böyük qruplar və millətlər və onların liderləri arasındakı münasibətlərin psixoloji ölçülərini də araşdırır (Çevik, 2010).
İnsanların qruplara bölünməsi və öz qruplarını üstün kimi qəbul etməsi tendensiyası mövcuddur. digər qruplara (Demirtaş). , 2003). Mənsub olduğumuz qrupun xüsusiyyətləri ilə eyniləşdirərək, kənar qrupla fərqlərimizi şişirmiş oluruq. Biz aid olduğumuz qrupu digər qruplardan üstün görürük. Bu vəziyyət “sosial kimlik” dediyimiz anlayışı doğurur.
İnsanın davranışı həmişə başqa obyektlərin və insanların mövcudluğundan təsirlənir, sosial xarakter daşıyır. Fərd cəmiyyətə, cəmiyyət isə fərdə təsir edir. Biz bir qrupa girib həmin qrupla eyniləşdiyimiz zaman fərdi kimlik yerini sosial kimliyə verir. Fərdlər, üzvü olduqları sosial qrupun xüsusiyyətlərinə görə özlərini müəyyən etməyə başlayır və digər qrup üzvləri ilə oxşarlıqlarına diqqət yetirirlər. Məsələn, özümüzü təyin edərkən “mən kommunistəm, idealistəm, x dərnəyinin üzvüyəm, müsəlmanam, feministəm” kimi cümlələrlə aid olduğumuzu hiss etdiyimiz qrupa işarə edirik. . Bu fərqlilik zamanla davranışımızda da özünü göstərir. Müəyyən sosial siniflərin üzvləri olaraq biz çox vaxt kütlə halında fəaliyyət göstərməyə başlayırıq.
Bu kütlələr bəzən siyasi formasiyalar olur. Onlara adətən lider rəhbərlik edir. əsrlər boyu bir-birinə Fərqli və ya oxşar baxışlarla bir çox qruplar yaranıb. Qruplar bir-birindən təcrid olunmur. Bütün qruplar hələ də cəmiyyətin bir hissəsidir və bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədədir. İnsanlar bir yerdə problemsiz yaşaya bilmədiyi kimi, bəzən qruplar arasında fikir ayrılıqları da olur. Ümumiyyətlə, iki qrup arasında fikir ayrılığının səbəbi resursların bölüşdürülməsində yaranan problemlərdir. Qrupların təsirindən asılı olaraq fikir ayrılıqları münaqişələrə və hətta müharibələrə səbəb ola bilər.
İnsan davranışının əsasında psixi proseslər olduğu kimi, kütləvi hərəkətlərin əsasında da psixoloji proseslər dayanır. Siyasi psixologiya kütlələrin hərəkətlərinin əsasında duran psixoloji prosesləri öyrənir. Bunu edərkən o, böyük qruplara, millətlərə tək bir şəxs kimi baxır. Bir qrup münaqişədə olduqda, onun psixoloji fonu var və bu, şüursuz davranışların nəticəsidir (İnan, 2009). İnsanlar arasında problemlərin həllində ilk addım qarşı tərəfi anlamaq olduğu kimi, davranışın altında yatan psixoloji prosesləri dərk etmək kütlələr arasında problemlərin həlli üçün vacibdir. Siyasi psixologiya siyasi sistemdə psixoloji proseslərin oynadığı rolu müəyyən etməklə və dəyişikliklərin necə baş verməli olduğunu izah etməklə millətin psixoloji sağlamlığına töhfə verə bilər (Milburn, 1998). Bu baxımdan, siyasi psixologiya sahəsini illərdir həll edə bilmədiyimiz və uğrunda çoxlu canlar verdiyimiz münaqişələrə son qoymaq üçün istifadə etdiyimiz strategiya kimi də baxmaq olar.
Siyasi psixologiya sahəsi təkcə psixoloqlardan ibarət deyil. Politologiya, sosiologiya, beynəlxalq münasibətlər, antropologiya, jurnalistika, kommunikasiya, tarix, iqtisadiyyat, psixologiya və psixiatriya kimi müxtəlif sahələrdə çalışan alimlər “Siyasi Psixologiya” çətiri altında birləşərək birgə fəaliyyət göstərirlər.
Bundan əlavə, siyasi psixologiya sahəsi psixoloji müharibə məqsədləri üçün də istifadə olunur. Psixoloji müharibə heç bir silahlı münaqişəyə girmədən qarşı tərəfi zəiflətmək məqsədi daşıyır. Bunun üçün qarşı tərəfin psixoloji olaraq istifadə oluna biləcəyi məqamları bilmək lazımdır. Siyasi psixologiya vasitəsilə cəmiyyətin zəif tərəflərini müəyyən etməklə, üstünlüyə nail olmaq olar.
Siyasi İnsan psixologiyasının maraqlandığı digər mövzuları qısa başlıqlar altında aşağıdakı kimi sadalaya bilərik:
-
Liderlik nədir? Necə olmalıdır? Liderlik keyfiyyətləri hansılardır?
Kütlələr qrupların öz məqsədlərinə çatmasını təmin etmək üçün bir şəxs və ya insanlar tərəfindən istiqamətləndirilir. Qruplara rəhbərlik edən insanlar liderlərdir. Liderlik dinamik insan fəaliyyətidir və gücdən istifadəni nəzərdə tutur. Hakimiyyətdən istifadə etmək və insanlarla münasibətlərdə aktiv rol almaq üçün liderlərin malik olmalı olduğu keyfiyyətlər var. Siyasi psixologiya liderlərin səlahiyyət səviyyəsini müəyyən edən xüsusiyyətlər üzərində araşdırma aparır. (Məsələn, intellekt səviyyəsi, natiqlik qabiliyyəti, özünə inam, fiziki görünüş, uyğunlaşma qabiliyyəti və s.)
-
Nə kimi töhfələr və təsirlər var. medianın fərdi siyasi üstünlükləri və ictimai rəyin formalaşması haqqında?
Məlum olduğu kimi, 1990-cı illərdən bu günə qədər olan dövr “İnformasiya dövrü” adlanır. Cəmiyyətin yüksəlişi biliyə əsaslanır. Bundan əlavə, bir çox məhsul və xidmətlər informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə iç-içədir. Bir hadisəyə və ya vəziyyətə münasibətimiz bu hadisənin bizə təqdim olunmasından asılı olaraq dəyişə bilər. Hər gün müxtəlif kanallardan izlədiyimiz xəbər bülletenlərinin və müxtəlif müəlliflərdən oxuduğumuz köşə yazılarının siyasi münasibətimizə nə dərəcədə təsir etməsi və ictimai rəyin formalaşmasında effektivlik dərəcəsi Siyasi Psixologiyanın araşdırma mövzularındandır.
-
İrqçilik.Və Etnosentrizmi Anlamaq və Ayrı-seçkiliyin Səbəblərini Araşdırmaq
Etnosentrizm termini William Sumner tərəfindən təqdim edilmişdir və əsasən xarici qrupları qiymətləndirərkən fərdin öz qrupunun mədəni dəyərlərini və inanclarını əsaslandırması kimi təsvir edilə bilər. Cəmiyyətlər olaraq dini inanclarımız, kulinariya mədəniyyətimiz, idarəetmə tərzimiz və ənənəvi dəyərlərimiz bir-birindən fərqlidir. Başqa bir cəmiyyətə qiymət verəndə o cəmiyyətin insanlarına çox normal görünən bir şey bizə anormal görünə bilər (Məsələn, Uzaq Şərq ölkələrinin mətbəxini “böcək yeyirlər” deyə tənqid edəndə). Eynilə, bizə normal görünən bir vəziyyət digər qruplar üçün anormal sayıla bilər (məsələn, Qurban bayramı vəhşilik kimi qəbul edilir). Çünki onların xarici qrupa aid statusu dəyərləndirilirdi İşimizi öz qrupumuz üzərində qururuq. Etnosentrik baxışlar irqçiliyə səbəb ola bilər. Biz öz qrupumuzu və millətimizi üstün görüb, başqa qruplara xor baxırıq. Etnosentrizm və irqçilik tarix boyu bir çox siyasi uyğunsuzluqlara, müharibələrə, soyqırımlara və terrorizmə səbəb olmuşdur.
-
Siyasi Dözümsüzlük və Fanatizm
Tolerantlıq; Dini və ya qeyri-dini inancları, əxlaqi dəyərləri, dünya görüşləri və ya fərdin fərqli cinsi oriyentasiyası olan digər insanlara fiziki və ya sözlə müdaxilə etməmək vəziyyətidir (Barsak, 2010). Müxtəlif siyasi baxışlara malik insanlar olaraq cəmiyyətdə sülh və əmin-amanlıq şəraitində yaşamaq üçün tolerantlıq prinsipinə ehtiyacımız var. Siyasi baxışları öz baxışlarına bənzəməyən şəxsi heç bir hakimiyyət özü kimi düşünməyə məcbur edə bilməz. Ancaq bu vəziyyətin cəmiyyətdə “siyasi fanatik” dediyimiz şəxslər tərəfindən fiziki zorakılıq səviyyəsində yaşana biləcəyini görürük.
Ezistensial olaraq insan həyatının mərkəzinə bir məna, obraz, müqəddəslik qoyur. Bu müqəddəs şeyin insan üçün böyük dəyəri var və insan üçün vazkeçilməzdir. İnsan bu müqəddəsi tapa bilməyəndə başqa obraza bağlanmaq ehtiyacı duyar. Bu, futbol komandası, siyasi partiya, ideologiya, öz qrupunun lideri və s. ola bilər. İnsan bir siyasi partiyaya həddən artıq bağlanıb onu həyatının mərkəzinə çevirməkdənsə, onu kainatın mərkəzinə çevirməyə başlayanda fanatizmdən danışa bilərik. Siyasi fanatik öz siyasi düşüncəsindən başqa bütün düşüncələrə nifrətlə baxır. O, hesab edir ki, onun siyasi baxışlarını qəbul etməyən insanlar öz qruplaşmalarına xəyanət edirlər. Ətrafında baş verən neqativ hadisələrdə özündən fərqli düşünənləri məsuliyyət daşıyır. Və nə vaxt bacarırsa, o, digər insanları “öz qrupuna xəyanət etdiyinə” görə cəzalandırmağa meyllidir. Bəziləri bunu fiziki zorakılıqla, bəziləri kütləni fiziki güclə təhrik edəcək məqalələr dərc etməklə və ya yazmaqla edirlər. Bu düşüncə Siyasi Dözümsüzlüyə səbəb olur. Cəmiyyət “onlar kimi düşünməyən siyasi düşüncələrə sahib” insanlara dözə bilməyən milyonlarla insan tərəfindən qütbləşir. Bir insana, ideyaya, yerə və ya obyektə bağlı olmaq təbiidir, insanın təbiətində var. Amma tarixə Baxdığımız zaman fanatizm səviyyəsində həddindən artıq bağlılıq milyonlarla insanın ölümünə səbəb olub (Bu vəziyyətə Hitler Almaniyasını misal göstərmək olar).
-
Hərbi Strategiya Məqsədləri Üçün İstifadə Edilən Qavrama İdarəetmə '
Qavrama idarəçiliyi əcnəbilərin münasibətlərinə və onların obyektiv düşünmə qabiliyyətlərinə təsir etmək üçün həyata keçirilən hər cür hərəkətləri əhatə edir və ictimai rəydən ibarətdir. diplomatiya, psixoloji əməliyyatlar, ictimai məlumat, aldatma və gizli fəaliyyət fəaliyyətləri (Collins, 2003). 2003-cü il tarixli “Ağıl Oyunları” başlıqlı məqaləsində NATO Müttəfiq Qüvvələrinin Avropadakı Qərargahında PSYOPS-Psixoloji Əməliyyatlar İdarəsinin rəisi, polkovnik-leytenant Stiven Kollinz siyasi psixologiyanın tətbiq sahəsi olan qavrayışın idarə edilməsi məqsədilə istifadə edildiyini bildirmişdir. rabitə idarə edilməsi. Media və kommunikasiya vasitələri qavrayışın idarə edilməsi fəaliyyətlərində geniş şəkildə istifadə olunur.
oxumaq: 0
