Yırtıq qarın içi orqanların zəif nahiyədən, adətən qarın divarında və ya bədənin başqa boşluğunda (sinə boşluğu və s.) çıxması kimi müəyyən edilə bilər. Bu zəif nahiyənin əmələ gəlməsinin səbəbi anadangəlmə və ya qazanılmış ola bilər.
YIRTIQIN NEÇƏ NÖVLƏRİ VAR?
- Qasıq yırtığı (qasıq yırtığı)
- göbək yırtığı(göbək yırtığı)
- Əməliyyatdan sonrakı kəsik yırtığı(kəsik yırtığı) )
- Bu üç ümumi yırtıq növü ilə yanaşı, digər nadir qarın divarı yırtıqları da var (bel–Grynfeltt – parastomal yırtıqlar və s...) müşahidə oluna bilər.
Yeri gəlmişkən, qeyd etməyi faydalı hesab etdiyim başqa bir yırtıq növü var. Bu yırtıq həm geniş yayılmışdır, həm də xalq arasında "mədə yırtığı" adlanır, lakin bu yırtıq "qarın divarı yırtığı" qrupuna aid deyil. Mədə ilə qida borusunun birləşməsindən əmələ gələn və mədənin bir hissəsinin döş boşluğuna keçməsi zamanı əmələ gələn "hiatus yırtığı" dediyimiz bu yırtıq xəstələrdə "reflüks" şikayətlərinə səbəb olan əsas xəstəliklərdəndir.
QASIQ YIRTIĞI.NECƏ OLUR?
Qasıq yırtıqları ən çox qarın yırtıqlarıdır. Onlar əhalinin 2-5% -ində görülür. Kişilərdə (85%) qadınlarda (15%) daha çox rast gəlinir. Kişilərdə daha çox rast gəlinməsinin səbəbi doğuşdan sonra embrion inkişaf zamanı qarın boşluğunda xayaların xayaya (torbaya) keçdiyi yola görə qarın divarında inkişaf edən potensial zəif nahiyədir. Bu nahiyənin embrional dövrdə tam bağlanmaması və ya sonrakı dövrdə gərginlik nəticəsində açılması nəticəsində qasıq yırtığı əmələ gəlir. Qasıq yırtığının 3 növü vardır.
- Dolaylı qasıq yırtığı,xayaların xayaya (yumurtadan kisəyə) gedən yolunda əmələ gəlir və adətən yırtıq olur. qarın qişası ilə davam edən kisə (peritoneum).mövcuddur. Bu kisə kişilərdə xayaya (torbaya), qadınlarda isə cinsi dodaqlara (vaginal dodaqlara) uzana bilər.
- Birbaşa qasıq yırtığı, Bu tip yırtıqların zəif nöqtəsi vasitəsilə baş verir. inguinal kanalın arxa divarı. Qarın boşluğundan birbaşa dərinin altından yırtıq əmələ gəlir.Qidalanma arteriyası, damar və sinirin keçdiyi bud sümüyü kanalındakı boşluqdan qarın içi orqanların yırtığıdır. Daha çox yaşlı qadınlarda rast gəlinir; qadınlarda yırtıqların 85%-ni bud sümüyü yırtıqları təşkil edir. Ağrı və şişkinlik əsasən qasıq nahiyəsinin altındadır və ağrı buda da yayıla bilər. Boğulma ehtimalı yüksəkdir və diaqnoz çətin ola bilər.
GÖBƏK YIRTIĞI NECƏ OLUR?
Ana arasında əlaqə yaradır. və doğuşdan əvvəl uşaq və uşağın böyüməsi.Orqanizm üçün lazım olanları təmin edən damarlar göbək halqasından keçir. Bu damarlar "göbək kordonu" adlanan quruluşun içərisində yerləşir və doğuşdan sonra bağlanır. Hələ tam bağlanmamış göbək halqasındakı boşluqdan qarın içi orqanların girib-çıxması nəticəsində qarın boşluğunda meydana gələn şişməyə “göbək yırtığı” deyilir. Bu yırtıqlar adətən anadangəlmə olur və ilk 4 il ərzində öz-özünə bağlana bilir.
Lakin "göbək yırtıqları" yetkin yaşda da yarana bilər, çünki göbək halqası qarın divarında zəif nahiyə yaradır. Bunlar bütün yırtıqların 8-10%-ni təşkil edir və daha çox qadınlarda müşahidə olunur. Əksər yırtıqlarda olduğu kimi, göbək yırtığında da qarın içi təzyiqi artıran şərtlər (hamiləlik, xroniki öskürək, qəbizlik, ağır yüklərin qaldırılması və s.) əsas səbəblər arasında sayıla bilər.
"ƏMƏLİYAT SONRASI KƏSİK YIRTIĞI" NECƏ OLUR?
Bunlar qarın boşluğunda əməliyyatlardan sonra cərrahi kəsik yerində yaranan yırtıqlardır. Sistemli xəstəliyin olması, əməliyyat yeri infeksiyası, piylənmə, yaşlılıq kimi faktorlar “əməliyyat sonrası kəsik yırtığı”nın əmələ gəlməsini artıran səbəblər sırasındadır. Adətən qarın boşluğunda əməliyyat olunan xəstələrin 1-10%-də görülür. Qarın boşluğunda əməliyyatdan sonrakı erkən dövrdə qarın içi təzyiqi artıran müxtəlif faktorlar, eləcə də çətin fiziki hərəkətlər də bu problemə səbəb ola bilər.
QARIN DIVARININ YIRTIQLARI NECƏ DƏQİQ EDİLİR?
strong> <QARIN DİVƏRİ YIRTIQLARININ MÜALİCƏSİ NECƏDİR?
Bütün yırtıqların müalicəsi ancaq cərrahi yolla aparılır.
QASAL YIRTIĞININ TƏMİRİ,
- Açıq əməliyyat müdaxilələr, Birbaşa və dolayı qasıq yırtıqlarının müalicəsi, Lichtenstein, Shouldice, Bassini və s. Texnikalardan istifadə etməklə həyata keçirilə bilər.Bu əməliyyatlarda gücləndirmə adətən yamaq ilə aparılır. Yamağın yırtıq sahəsinə tətbiqi gərginliksiz olmalıdır ki, ağrı və yırtığın təkrarlanma riski azalsın.
- Qapalı cərrahi (laparoskopik)müdaxilələrlə, birbaşa və dolayı qasıq yırtıqları aradan qaldırıla bilər.Müalicə TAPP və TEP hərfləri ilə təyin olunan iki fərqli laparoskopik üsulla həyata keçirilir.
TAPP (qarın boşluğundan qapalı təmir) Bunda təmir, qarın boşluğuna təqribən 0,5-1 sm yeridilir.Xüsusi alətlərlə kəsiklərdən daxil edilərək qarın qişası səviyyəsində yamaq qoyularaq ətraf nahiyəyə bərkidilərək yırtıq sahəsi bağlanır. Sıxılmış və nəhəng qasıq yırtıqlarında üstünlük verilir.
TEP (total ekstraperitoneal qapalı təmir) Bu təmirdə qarın qişası arasında balonun yaratdığı boşluqda iş aparılır. və fassial müstəvidə qarın boşluğuna girmədən.və qarın qişasının qarşısında, yırtığın yarandığı halqaya yamaq qoyulur və fiksasiyası aparılır.
GÖBƏK YIRTIĞININ TƏMİRİ. ,
- Açıq Təmirdə yırtığın ölçüsünə uyğun prosedur seçilir.Ölçü kiçikdirsə ilkin təmirə üstünlük verilir, böyükdürsə yamaq təmirinə üstünlük verilir.0,5 sm kəsiklərdən qarın boşluğuna yeridilmiş xüsusi alətlər vasitəsilə həyata keçirilir. Bu üsulda yırtığın ölçüsündən asılı olmayaraq hər bir halda yırtıq sahəsi yamaq tətbiqi ilə bağlanır.
ƏMƏLİYYAT YERİNİN YIRTIQ TƏMİRİ,>
- Xüsusilə laparoskopik müdaxilə üçün uyğun olmayan hallarda açıq təmirə üstünlük verilməlidir. Çox vaxt yamaqdan istifadə etmək lazımdır.
-
Qapalı (laparoskopik)əgər əvvəlki qarın içi cərrahiyə əməliyyatı nəticəsində əmələ gələn yapışmaların qarşısını alacaq səviyyədə deyilsə. müdaxilənin həyata keçirilməsinə və xəstənin xüsusiyyətləri bu prosedurun həyata keçirilməsinə mane olmur.Əgər etmirsə, ona üstünlük verilməlidir.
oxumaq: 0
