Yeniyetməlik uşaq münasibət və davranışlarının böyüklərin münasibət və davranışları ilə əvəz olunduğu, gender qabiliyyətlərinin əldə edildiyi, fərdin fiziki və psixoloji cəhətdən böyüklər roluna hazırlandığı bir dəyişiklik və yenidən quruluş dövrüdür. İnsanın fiziki dəyişikliklərə görə öz bədənini kəşf etdiyi və “mən kiməm?”, “həyatın mənası və məqsədi nədir?”, harda kimi kritik suallara cavab axtardığı bu dövrdə yeniyetmələr bəzi problemlər yaşaya bilər. şəxsiyyət quruluşu qurulur. Yeniyetmələrdə müşahidə olunan bu dəyişikliklər onların sosial qarşılıqlı əlaqəsinə və özünü qavrayışına təsir göstərir. Yeniyetməlik həm də şəxsi şəxsiyyətin formalaşması və cəmiyyətin bir üzvü kimi rolunun aydınlaşdırılması arasında tarazlığı saxlamaq üçün mübarizədir.
Depressiya müxtəlif vəziyyətlərə və stresli amillərə cavabdır. Yeniyetmələrdə depressiv əhval-ruhiyyə tez-tez baş verə bilər, çünki bu, normal yetişmə/böyümə prosesinin bir hissəsi, müşayiət olunan stresslər, cinsi hormonlar və müstəqilliyə nail olmaq üçün valideynlərlə münaqişə ola bilər. Depressiya əhval-ruhiyyəsi həm də dost və ya qohumun ölümü, sevgilisindən ayrılma və ya məktəbdə uğursuzluq kimi kədərli hadisələrə və vəziyyətlərə reaksiya ola bilər. Özünə inamı aşağı olan, özünü sərt tənqid edən, neqativ hadisələrə və vəziyyətlərə nəzarət edə bilmədiklərini düşünən yeniyetmələrdə stresli hadisə və vəziyyətlərlə qarşılaşmaq depressiya riskini artıra bilər. Yeniyetmələrdə depressiyaya diaqnoz qoymaq çətindir, çünki yeniyetməlik dövründə emosional yüksəlişlər və enişlər normal bir proses ola bilər. Bəzən yeniyetmə dünyanın gözəl yer olduğunu düşünərək özünü yaxşı hiss edir, bəzən də həyatın dəhşətli bir şey olduğunu düşünə bilər. Bu düşüncələr bir neçə saat ərzində dəyişə bilər, hətta bir neçə gün davam edə bilər.
Depressiv pozğunluqlar
Yeniyetmələr depressiv əhval-ruhiyyədən qaçmaq üçün narkotik və ya spirt istifadə edə və ya azğın cinsi əlaqədə ola bilərlər. Onlar həmçinin düşmənçilik, aqressiv və riskli davranışları ilə depressiyalarını aşkar edə bilərlər. Lakin bu davranışlar onların yalnız yeni problemlər yaşamasına, depressiv əhvallarının dərinləşməsinə, dostları, ailəsi və məktəb rəhbərliyi ilə münasibətlərinin korlanmasına səbəb olur. r. Yeniyetmələrdə depressiv pozğunluqlara çox rast gəlinir. Araşdırmalar 21-56% arasında dəyişən nisbətlərdə yeniyetmələrdə görüldüyünü aşkar etdi.
Yeniyetməlikdən əvvəl eyni dərəcədə müşahidə edilən depressiv simptom və pozğunluqların nisbətləri yeniyetməlik dövrünün əvvəlindən qadın yeniyetmələrin xeyrinə artır. Yetkinlik depressiyasında; Darıxma, narahatçılıq, maraq itkisi, özünə qapanma, məktəb müvəffəqiyyətinin aşağı olması, diqqəti toplamaqda çətinlik, psixomotor yavaşlama, həddindən artıq yatmaq və yemək yemək, tənhalıq, sevilməmiş hiss etmək, özünə inamın azalması, intihar düşüncələri və cəhdləri, hezeyanlar müşahidə oluna bilər. Bu dövrdə dərsdən yayınma, maddə istifadəsi və oğurluq kimi davranış problemləri depressiyanı gizlədə bilər.
Son tədqiqatlar yeniyetmə depressiyasında erkən müdaxilə üsullarının faydalılığını dəstəkləyir. Daha erkən yaşlarda müalicə alan yeniyetmələrdə depressiyanın daha az xroniki hal alması, onların funksionallığının yaxşılaşdığı, ümidsizlik və intihar düşüncələrinin daha az olduğu, əlavə xəstəliklər və melanxolik xüsusiyyətlərin aşağı nisbətləri ilə müşayiət olunduğu göstərilmişdir.
Yeniyetməlik depressiyasının ideal müalicəsi psixoterapiya və farmakoterapiyanın birləşməsidir. Uşaq və yeniyetmə psixiatr tərəfindən qiymətləndirildikdən sonra müvafiq dərmanlara başlanılmalı və kifayət qədər müddət və dozada istifadə edilməlidir. Müalicə prosesində gəncə uyğun psixoterapiyalar davam etdirilir. Gəncin sosial, ev və məktəb mühiti üçün lazımi tədbirlər görülür.
oxumaq: 0
