Bu gün biz sosial gözləntilərin, dəyər qavrayışlarının, təhsil və təlimlə bağlı perspektivlərin dəyişdiyini və hamısının müəyyən mənada yeniləndiyini görürük. Məlumat əldə etmək bizə çox vaxt kömək edir, lakin bu, bizi kifayət qədər düzgün istiqamətləndirirmi? Gözdən qaçırdığımız mövzular varmı? Təqdir edəcəyiniz kimi, bu amillər uşaq tərbiyəsinə də aiddir. Ailə münasibətlərinə dair müxtəlif kitablar nəşr olunur; Bu mövzuda müxtəlif nəzəriyyələr, araşdırmalar və tətbiqlər irəli sürülür. Valideynlərin bu məsələlərlə bağlı çoxlu araşdırmalar və tətbiq təcrübələri etdiyini görürük.
Mənə ən çox verilən sual, haqlı olaraq, uşaqlarımız üçün "ən yaxşı" nədir? Bu kontekstdə“Uşaqlarımızı necə daha yaxşı böyüdə bilərik?”,“Nələrə diqqət etməliyik?”,“bizmi? səhv edirsiniz?”gəlir. Bəli, əldə etdiyimiz məlumatlar və ya yanaşmalarımız doğru ola bilər, lakin bu çərçivədə gözdən qaçan əsas məqam bəzən uşaqlarımızın kim olması, nə istədikləri, bacarıqları və motivasiyalarıdır. Qısacası, fərdi fərqlər...
Uşaq yetişdirmək üçün düşüncə məktəbləri seçib onları tətbiq edə bilərik, lakin bu nöqtədə bütün uşaqlardan eyni nəticə gözləmək xəyal qırıqlığına səbəb ola bilər. Məsələn, valideynlərdən: “Qardaşı/bacısı heç vaxt belə etməyib, çox utancaqdır, yaşıdları ondan hər şeyi ala bilir, məktəbə getmək istəmir, daim ağlayır, o biri ondan ayrılıb. səhər məktəbin qapısında, axşam isə sevinclə qayıtdım. Onu da elə böyütdük." kimi paylaşımlar gəlir.
Ailə sistemindəki münasibətlər, danışıq dili, yumor quruluşu və hətta jestlər uşaqlarımıza gizli öyrənmə yolu ilə ötürülür. Albert Bandura-nın sosial öyrənmə ilə bağlı araşdırmasına məktəbəqədər yaşlı uşaqlar daxildir. Təcrübədə; Şişirilən oyuncağa qarşı böyüklərin zorakı davranışını əks etdirən görüntü nümayiş etdirilib. Vizual olaraq, yetkin tədqiqatçı oyuncağa hücum edir və çəkiclə vurur. Eyni yaş aralığında olan iki qrup uşaq, videoya baxanlar və baxmayanlar eyni otaqda tək buraxılıb, davranışları qeydə alınıb və şiddətli görüntülərə məruz qalan uşaqların şiddətli davranışlar göstərdiyi görülüb. . O, zorakılığını davam etdirib, hətta müxtəlif zorakılıq üsullarını da göstərib. Belə nəticəyə gəlindi ki, zorakı görüntülərə baxmayan uşaqlar onlara baxanlara nisbətən şiddətli davranışlara daha az meyllidirlər. Bir sözlə, rəftar və davranışlarımız uşaqlarımıza çox təsir edir, evdə işlətdiyimiz əmr cümlələri, kobud davranışlar və ya yolda şiddətli mübahisələr balacalarımızın gözəl müşahidəsi ilə tez öyrənilir. Yəni ailə üzvlərinin kobud davrandığı ailə quruluşunda böyüyən uşaqların öz yaşıdlarına qarşı mehriban və mehriban olmasını gözləmək bizi məyus edə bilər. Başqa misallara baxsaq; Ən çox rast gəlinən şikayət "planşet həmişə əlindədir, səhərə qədər oynamağa qoysaq, nə etsək də götürə bilmədik". Təəssüf ki, uşaqların müşahidə qabiliyyəti çox yüksək olduğu üçün ailələrimiz bu mövzuda həqiqətən də çətinlik çəkirlər; Evdə, avtobusda və məktəbdə daim nəzarət edirlər. Siz bunu qiymətləndirəcəksiniz; Eynilə, müşahidə etsək, əlində telefon, planşet və ya texnoloji cihazla vaxt keçirənlərin çox olduğunu görərik. Onlara yemək yeməyə kömək etmək və ya əsəbiləşəndə sakitləşmək üçün “ev tapşırığını etsən, planşetinlə oynamağa icazə verəcəm” kimi “nənə qaydaları” kimi göstərişlərə məruz qalırlar. Bu yolla biz onları gücləndiririk və istək motivasiyasını kəskinləşdiririk.
Bundan əlavə, uşaqlıq xatirələrimiz kifayət qədər güclüdür. Alzheimer xəstələrində görüldüyü kimi qısa müddətli yaddaşda bir çox pozulma olsa da; Onun böyüdüyü məhəlləni və valideynlərini təəccübləndirəcək dərəcədə xatırladığını görürük. Uzunmüddətli yaddaşımızda olan xatirələr və öyrənmələr kifayət qədər güclüdür və müşahidə yolu ilə öyrəndiklərimizin yadda qaldığı göz qabağındadır. Misal üçün ; “Atam həmişə kitab oxuyur”, “evdən təraşsız çıxmazdı”, “anam yemək bişirərkən həmişə xalq mahnıları oxuyurdu” kimi xatirələr müşahidə yolu ilə öyrəndiyimiz xatirələrdir.Digər tərəfdən mənfi öyrənmə də kifayət qədər ola bilər. daimi.Valideynlərimizin uşaqlıqda, problem yarandıqda münaqişələrin həlli üslubları, problemlərlə qarşılaşdıqda reaksiyaları və ya analitik yanaşmaları, fərd olmaq yolunda öyrəndiyimiz mühüm faktlardır.
Öz ayaqları üzərində dayanıb öz maraqlarını müdafiə edə bilən insan. Bilikli və muxtariyyət əldə etməyi bacaran fərdlər yetişdirmək istəyiriksə, bu mövzuda diqqət yetirilməsi vacib olan əsas amillərdən qısaca danışaq.
-
Qəbul etdiyimiz qərarlar, dediklərimiz və davranışlarımız nə dərəcədə ardıcıldır?
-
Fərdi fərqliliklərə əhəmiyyət veririkmi?
-
Yaşından asılı olmayaraq uşağın rəyi nəzərə alınırmı?
-
Biz onun məxfiliyini və muxtariyyətini nə dərəcədə gücləndirir və dəstəkləyirik?
-
Tələblərimiz uşağın tələblərinə uyğundurmu? inkişaf yaşı?
-
Arzularımız və nümunəvi davranışlarımız ardıcıldırmı?
-
Həyat yoldaşımızla qərar qəbul edərkən hansı ünsiyyət üsullarını sınayırıq?
Nəticə Hər bir insanın “unikal” olduğunu nəzərə alsaq, hamı üçün eyni tərbiyə tərzini mənimsəmək və eyni nəticələr gözləmək bizi düzgün nəticəyə gətirməyə bilər. Diqqət yetirəcəyimiz əsas rəftar və yanaşmalar onlarla ünsiyyətimizi gücləndirəcək və ünsiyyət qurarkən daha çox uzaqgörənlik inkişaf etdirə bildikcə, özlərini daha inamlı hiss edə və fərdiliklərini önə çəkə biləcəklər. Uşaq oyununda iştirak etmək ümidi ilə.
oxumaq: 0
