Dünyanın bəzi yerlərində mədə xərçənginə daha çox rast gəlinir. Yaponiya, Malayziya, Çili, İslandiya kimi. Kişilərdə qadınlara nisbətən iki dəfə daha çox rast gəlinir. Ən çox rast gəlinən yaş 50-60 yaşdır. Bundan əlavə, sosial-iqtisadi statusu aşağı olan cəmiyyətlərdə tezlik artır. Dünyada xərçəngdən ölüm hallarına görə birinci yerdədir. Diyetə duzlu və hisə verilmiş qidaların daxil edilməsi mədə xərçəngi riskini artırır.
Mədə xərçənginin əlamətləri hansılardır?
Mədə xərçəngi adətən məkrli şəkildə irəliləyir. Mədə bölgəsində qarın narahatlığı ən çox görülən simptomdur. Ümumi simptomlara aşağıdakılar daxildir:
- Çəki itkisi və qarın ağrısı,
- Anoreksiya,
- Zəiflik,
- Ürəkbulanma,
- qusma,
- Mədə şişkinliyi,
- Qaraciyərin böyüməsi,
- mayenin yığılması kimi simptomlarla müraciət edən xəstələr qarın və ya sarılıq
Diaqnozu Nədir? və Mədə Xərçənginin Mərhələləri?
Üst mədə-bağırsaq Endoskopiyası diaqnostik üsuldur. Bu üsulla mədənin daxili səthi tamamilə izlənilir və şübhəli nahiyələrdən biopsiya alınaraq diaqnoz qoyulur. Diaqnozun qoyulma dərəcəsi 95%-dən çoxdur.
Diaqnoz dəqiqləşdirildikdən sonra xəstəliyin dərəcəsi kompüter tomoqrafiyası, maqnit rezonansı və qarın boşluğunun ultrasəs müayinəsi ilə müəyyən edilir. Digər diaqnostik üsul laparoskopiyadır (ümumi anesteziya altında işıqlı kamera ilə qarın boşluğuna baxmaq).
- Mərhələ 0: Xərçəng yalnız mədənin daxili təbəqəsində aşkar edilir.
- I Mərhələ: Aşağıdakılardan hər hansı biri olduqda:
- Şiş yalnız selikli qişaya yayılıb. Xərçəng hüceyrələri 6 limfa düyünlərində tapıla bilər.
- Şiş əzələ qatına və ya subserozaya yayılıb. Xərçəng hüceyrələri limfa düyünlərinə və ya digər orqanlara yayılmayıb.
- II Mərhələ: Aşağıdakılardan hər hansı biri baş verərsə:
- Şiş yalnız submukozada olur. Xərçəng hüceyrələr 7-15 limfa düyünlərinə yayılmışdır.
- Şiş əzələ qatına və ya subserozaya yayılmışdır. Xərçəng hüceyrələri 1-6 limfa düyünlərinə yayılıb.
- Şiş mədənin xarici təbəqəsini deşib. Xərçəng hüceyrələri limfa düyünlərinə və ya digər orqanlara yayılmayıb.
- III Mərhələ: Aşağıdakılardan hər hansı biri baş verərsə:
- Şiş əzələ təbəqəsi və ya subserosa yayılır. Xərçəng hüceyrələri 7-15 limfa düyünlərində yerləşir.
- Şiş mədənin xarici təbəqəsini deşib. Xərçəng hüceyrələri 1-15 limfa düyünlərinə yayılıb.
- Şiş qaraciyər və ya dalaq kimi yaxın orqanlara yayılıb. Limfa düyünləri və ya uzaq orqan metastazları yoxdur.
- IV Mərhələ: Aşağıdakılardan hər hansı biri olduqda:
- Xərçəng hüceyrələri 15-dən çox limfa düyünlərinə yayılmışdır. .
- Şiş ətrafdakı orqanlara və ən azı 1 limfa düyününə yayılıb.
- Xərçəng hüceyrələri uzaq orqanlara yayılıb.
Mədə Xərçəngi Necə Müalicə olunur?
Mədə xərçəngi multidissiplinar bir qrup tərəfindən müalicə olunur. Bu komandaya tibbi onkoloqlar, qastroenteroloqlar, cərrahlar və radiasiya onkoloqları daxildir. Müalicə şişin ölçüsü və yeri, xəstəliyin mərhələsi və ümumi sağlamlıq vəziyyətinə uyğun olaraq planlaşdırılır. Mədə xərçənginin müalicəsi cərrahiyyə, kemoterapi və ya radioterapiyadan ibarətdir.
İrəli mərhələlərdə cərrahi müdaxiləyə əlavə olaraq kemoterapi və şüa terapiyası da tətbiq oluna bilər. Əgər uzaq orqanlara yayılıbsa, yəni xəstəliyin dördüncü mərhələsində əməliyyatdan qaçırıq. Bir sözlə, mədə xərçənginin əməliyyatla müalicə oluna bilməsi yaxşı xüsusiyyətdir. Digər müalicə üsulları xəstəni tamamilə aradan qaldırmaq deyil, mümkün qədər uzun və rahat yaşatmaq məqsədi daşıyır. Onları bütün mədə-bağırsaq traktında görmək olar, lakin onların tipik lokalizasiyası mədədir. Onlar adətən mədədə qanaxma və bağırsaq tıkanıklığı və ya nazik bağırsaqda qanaxma ilə diqqət çəkirlər. Qanama şiddətli ola bilər və ya xroniki qan itkisi və anemiya kimi özünü göstərə bilər. Onların əsas müalicəsi şişin cərrahi yolla çıxarılmasıdır. Yüksək riskli şişlərdə onkoloji müalicə əməliyyatdan əvvəl və/yaxud əməliyyatdan sonra da tətbiq oluna bilər.
Mədə Xərçəngi Risk Faktorları Nələr
- Yaş: Əksər hallar 72 yaş və daha yuxarıdır.
- Cins: Kişilərdə daha çox rast gəlinir.
- İrq: Asiya və Afrikada ümumi cəmiyyətdə.
- Pəhriz: Dumanlı, duzlu, turşu və ya həddindən artıq duzlu qidalarla zəngin qidalar qəbul edən insanlarda mədə xərçəngi riski artır.
- Helicobacter pylori (HP) infeksiyası: HP adətən mədədə yaşayan və xoralara səbəb olan bir bakteriya növüdür. HP infeksiyasına qarşı anticisimlərin olması ilə mədə xərçəngi riskinin 6 dəfə artdığı müəyyən edilmişdir.
- Siqaret: Siqaret çəkənlərdə risk daha yüksəkdir.
- Əvvəlki mədə əməliyyatı
- Xroniki atrofik qastritin olması (mədə selikli qişasının uzun müddətli iltihabı)
- Zərərli anemiya (mədəyə təsir edən və B12 vitamininin malabsorbsiyasına səbəb olan qan xəstəliyi) və ailədə poliplərin olması riski artırır.
oxumaq: 0
