Mətbuatda hər il 140.000-ə yaxın əsgərin psixoloji problemlər səbəbindən Psixologiya və Psixoloji Məsləhət xidmətlərinə müraciət etməsi xəbərlərini tez-tez izləyirik. Dövlətin bu mövzuda müəyyən araşdırmaları, təcrübələri var, lakin bu proses insandan insana dəyişən şəxsi prosesdir və hər şeyin dövlətdən asılı olmasını gözləmək yanlış olardı. “Hərbi xidmət olmalıdırmı?” və ya “Fərdin öz seçiminə buraxılmalıdır?” kimi məsələlər mənim mövzum deyil. Mən bir psixoloq kimi yalnız hərbi xidmətə qədər, hərbi xidmət zamanı və hərbi xidmətdən sonra insan psixologiyası ilə bağlı məsələlərə toxunacağam. ABŞ-da aparılan araşdırmaya görə, hərbi xidmətin hər 100 əsgərdən 10-da daimi problemlər yaratdığı müəyyən edilib. II. Dünya Müharibəsindən bəri davam edən bir çox hallar var.
Hərbi xidmət heç birimiz üçün adi hal deyil və bir çoxumuz üçün çətin proses ola bilər. Şübhə yoxdur ki, bu prosesdə heç bir çətinlik yaşamadıqlarını deyə biləcək əsgərlərin sayı demək olar ki, yox dərəcəsindədir. Bu prosesdə çətinliklərlə üzləşməyimiz təbii olsa da, düşərgə tipli fəaliyyətlərə qatılmamış, qayda-qanunlu həyata öyrəşməmiş, müəyyən qrup idman fəaliyyətləri ilə məşğul olmayan insanlar üçün çox daha çətin bir prosesdir. Hərbi xidmətə getməzdən 1-2 il əvvəl psixoloqla məsləhətləşmək və bu prosesi bir mütəxəssislə öz həyat tərzinə uyğunlaşdırmaq psixi sağlamlıq üçün vacibdir.
Əsgərliyə keçid edən insanların ətrafdakılar. , həyat standartları, qısacası, bütün həyat tərzindəki dəyişiklik və bunun üzərinə daha əvvəl heç vaxt belə qaydalarla yaşamadıqları bir həyat, fərqli fərdi məsuliyyətlər və aldıqları təhsil, o cümlədən bəzi şeylərə əsaslanan öyrənmə. arxalarında olanları qorumaq, başqalarına hücum etmək və müharibəyə hazırlaşmaq baxımından təkliflər. Bu şəxslərə vurmaq, arxasında duranları qorumaq, lazım gələrsə öldürmək öyrədilir, məhdudiyyətlər qoyulur, cəzalar tətbiq edilir. Onların fərdi həyatdan qopub bütövlükdə yaşamaları, orduda olmaları, orduda əks cinsdən heç kimin olmaması, hər yerdə eyni cinsdən olan insanların olması... Bütün bunlar insanın müəyyən həssaslıqlarına səbəb ola bilər.
Onların çox gənc yaşda hərbi xidmətə getmələri də ciddi məsələdir. amildir. 19-20 yaşına qədər ailəsi hesabına yaşayan və onların əvəzinə ailəsi bir çox vəzifələr götürən insanların hərbi xidmətə girməsi xeyli çətindir. Onların bir çoxunun yeniyetməlik illərində hərbi xidmətə getməsi insanlarda ciddi dəyişiklik və şok effekti yaradır. Yeniyetməlik bütün həyatımızda mövcud olan normal bir prosesdir.İnsan bəzi konfliktlər yaşayır, öz həyat tərzini seçməyə çalışır, daxili aləmində çaşqın əhval-ruhiyyə yaranır. Hərbi xidmətin bu emosional sarsıntıya daxil edilməsi çox vaxt insanın daxili təlatümünün ifadəsini tətikləyir və ya daha aydın göstərir. Bu, fərddə ciddi çaşqınlıq yaradır.
Bu neqativlər bəzi pisləşmələrə səbəb ola bilər. İnsanın keçmişdə meylli olduğu və ya olmayan bəzi davranış pozğunluqları və ya xəstəlikləri hərbi xidmət zamanı və ya xidmətdən sonra daha çox özünü büruzə verir. İştirak etdiyi bir münaqişədə yaralana bilər, dostları onun gözü qarşısında şəhid ola bilər. Komandirin şifahi və ya fiziki zorakılığı və aldığı cəzalar insanda travmatik vəziyyət yarada bilər. Ümumiyyətlə 17-21 yaş arasında baş verən şizofreniya meylləri əsgərlik dövrü ilə üst-üstə düşə bilər və bu dövrdə şizofreniya düşüncələri başlaya bilər. Panik ataklara meylli bir adamda bu müddət ərzində təkrar hücumlar ola bilər və ya hücumların tezliyi arta bilər. Bipolyar meylləri olan insanlar çox şən, çox danışıq və zarafatcıl ola bilər və ya əksinə, depressiyaya düşə, bədbəxt, ümidsiz və yatmaqda çətinlik çəkə bilər. Danışıq dilində 'böhran yaşamaq' kimi təsvir edilən aqressiya vəziyyəti müşahidə oluna bilər.
Bir çox insan öz daxilində travmatik hadisələr yaşayır, onları ətrafı ilə bölüşmür və onları basdırmağa çalışır. Bu cür hallar daha böyük risklər daşıya bilər və hətta uzun müddətdən sonra da bəzi davranış pozğunluqlarına səbəb ola bilər. Hərbi xidmətdən əvvəl və sonra bir mütəxəssislə məsləhətləşmək, psixoloji dəstək almaq, lazım gəldikdə davranış pozuntularını düzəltmək, psixoterapiya və/və ya dərman dəstəyi ilə xəstəlikləri aradan qaldırmaq lazımdır. Heç bir tədbir görülməzsə, davranış pozğunluqlarımız xəstəliklərə, xəstəliklərimiz şəxsiyyət pozğunluğuna çevrilə bilər və müalicəsi çox çətinləşə bilər. Bu aydındır. Erkən diaqnoz onların bir çoxunu daha asan müalicə oluna və ya pisləşmədən düzəldilə bilər.
oxumaq: 0
