Pestalozsinin dediyi kimi, "uşağın tərbiyəsi bir çiçəyin tərbiyəsi kimidir". Diqqət, qayğı və bacarıq tələb edən iş təkcə qaydalara, üsullara əsaslanmır, onu kitablardan öyrənmək olmaz, fədakarlıq tələb edir. Məni düşün, böyüklər, bir gül, əvvəlcə torpağı qazıb toxum əkərsən. Onun çiçəklənməsi üçün uyğun şərait təmin edilməlidir. Vaxtında suvarsanız, mayalandırsanız, çiçək açacaq. Çiçək çox toxunsa və ya bir küncdə qalıb unudulsa solar. Gül kimiyəm, qaralınca hər şeyi istəyirəm.
Qardaşımla oyuncağı bölüşə bilməyib dalaşmağa başlayanda sən gəldin ey gözəl anam, gözəl atam. mənə hər şeyi öyrədin amma praktikada bəzən qeyri-kafi oldu. Budur, o an gələndə üzün qara olur bir neçə gün əvvəl mənə göstərdiyin qazanın dibi kimi əsəbləşib gileylənirsən ocağın üstünə yeməyi unutanda əllərin həmişəki kimi bu üz ifadəsi, yalnız digərləri şişman barmağınızın yanında havada bərk-bərk bağlanıb və səsiniz yağışlı havada çıxan o dəhşətli səsə bənzəyir, axırıncı. Qulağıma gələn səs adətən "Bəsdir, otaqlarına get!"
Sənə cavab verəndə daha da əsəbləşə bilərsən, bəzən məni cəzalandıra bilərsən. Yeməyəndə cəza, ağıllı qalmayanda cəza, Dərmanımı içmirəm, dərsi getməyəndə cəza, səninlə razılaşmayanda cəza.Cəza... Halbuki mən canlı idim, bəlkə bunu unutmusan. 5 illik ömrümdə bu sözü ilk dəfə nə vaxt eşitdiyimi xatırlamıram, amma həmişə haradasa olub. Mən çox sonra öyrənəcəkdim ki, bu tip davranışlara avtoritar-cəzalandırıcı valideyn münasibəti deyilir.
Avtoritar valideynlik münasibətlərində, onlara xəbərdarlıq etdikləri görünür. Bu münasibət qeyri-adekvat sosial inkişafın səbəbidir. Belə bir mühitdə müzakirəyə yer yoxdur. Valideynin fikri: "Mən dediyim kimi edəcəksən, hamısı budur." “Mən ana/atayam, sən isə uşaqsan” cümləsi ilə uşağı məhdudlaşdırır və uşağı istədiyini etməyə məcbur edir. Uşağın istək və ehtiyaclarını nəzərə almır. Valideynlər qəzəbli şəkildə hadisə yerinə gəlir və prokuror kimi təfərrüatları araşdırır və doğru ilə yanlışı ayırmağa çalışırlar.
Paylaşılmayan oyuncaqlar və bacı-qardaşların mübahisələri valideynlərin qəzəbi ilə əvəz olunur. Qardaş davaları arxa plana keçir, problem oyuncaq paylaşmaqda deyil, bir-birinin ünvanına deyilən təhqirlər, hörmətsiz sözlərdir. Valideynlər - ilk kim aldı? “Biriniz mənə yalan danışır” – cəzalandırılırsınız, otaqlarınıza gedin və s. kimi həlli olmayan ifadələr dərin yaralar buraxacaq.Valideynlər öz səlahiyyətləri ilə problemi həll ediblər, bəs uşaq nə öyrənib?
Bəli, arzuolunmaz davranışlar dayanıb, mübarizə bitib, lakin uşaq problem həll etmək bacarığını, məsuliyyətini itirib, şüurunu öyrənməyib. Çünki bütün qərarları valideynlər verib və uşaq problemin həlli prosesindən kənarda qalıb. Valideynlərinin həddindən artıq intizam və təzyiqi altında olan uşaq sakit, utancaq və küskün bir şəxsiyyət quruluşuna malik olsa da, sevgidən məhrumiyyətlə nəzarətin hakim olduğu ailələrdə uşaqlar narahat və üsyankar ola bilərlər.
Uşaqlarda böyüyən uşaqlarda avtoritar, cəzalandırıcı ailə mühiti, valideynlərinə sevginin olmaması, insanlarla sağlam münasibət qura bilməmək, davakar və xoşagəlməz olmaq, emosiyalarına hakim ola bilməmək, əsəbilik, qəfil qəzəb, etibarsızlıq, əsassız qorxu və narahatlıqla qarşılaşa bilərsiniz.
Cəzalandırıcı avtoritar valideynlik münasibətiniz olub-olmadığını düşünərkən icazə verin, sizin üçün arzularımı sadalamağa başlayım. ,
Valideynlər,
-Bütün hüquqlarımı əlimdən almaq və məni cəzalandırmaq əvəzinə, mənə problem həll etmə bacarıqları əldə etmək və mənə öz problemlərimi həll etməyi öyrətmək fürsəti ver
-Nə xoşlayırsansa, məni sevmədiyini göstər. yalnız bir iş görəndə, həm də bir şeydə uğursuzluğa düçar olanda mənə qeyd-şərtsiz sevgi öyrət
-İcazə verin, məsuliyyəti öz üzərimə götürüm, gələcəkdə ailə üçün məsuliyyət daşımağı öyrədin
-Öyrət mənə yüksək səsin təhlükə olmadığını ,
- Mənə başqa insana qulaq asmağın fərdi olmaq demək olduğunu, mənim canlı bir məxluq olduğumu öyrət
Nə qədər ki, mənə öyrədin , mən sizi təqlid etməyə hazıram...
oxumaq: 0
