Koxlear implantlar eşitmə cihazlarından faydalana bilməyən eşitmə itkisi olan xəstələrin eşitmə reabilitasiyasında istifadə edilən çox inkişaf etmiş elektron cihazlardır. Bu cihazlar səs enerjisini elektrik enerjisinə çevirərək daxili qulaqdakı eşitmə sinirini birbaşa stimullaşdırır və beləliklə də insanın yenidən eşitməsinə şərait yaradır. Koxlear implantlar iki əsas hissədən ibarətdir. O, cərrahi yolla qulağın içərisinə yerləşdirilən daxili hissədən və eşitmə cihazı kimi qulağın arxasına yapışdırılan xarici hissədən ibarətdir. Xarici hissə və daxili hissə maqnit sistemi ilə təmasda olur.
Koxlear implant daxili qulaqdakı eşitmə orqanının funksiyasını öz üzərinə götürür. Buna görə də, koxlear implant əməliyyatının həyata keçirilməsi üçün xəstənin implantın yerləşdirilə biləcəyi daxili qulağı və sağlam eşitmə siniri olmalıdır.
Eşitmə, dil və dil inkişafı üçün çox vacibdir. Normal eşitmə insanın deyilənləri başa düşməsi və danışmağı öyrənməsi üçün lazımdır. Məhz buna görə də eşitmə itkisi olan uşaqlarda eşitmə qabiliyyətinin sürətli reabilitasiyası çox vacibdir.
KOXLEAR İMPLANT KİMlərə QURAŞTIRILMALIDIR?
Anadangəlmə eşitmə itkisi.Eşitmə itkisi olanlar: Anadangəlmə eşitmə itkisi olan uşaqlarda eşitmə itkisinin erkən diaqnozu çox vacibdir. Çünki uşaqların dil və nitq inkişafı üçün kritik bir dövr var. Bu müddət ərzində onun təxminən 2 yaşı var. Buna görə də ağır eşitmə itkisi olan körpələr üçün ideal əməliyyat müddəti təxminən 1 yaşdır. 1 yaşında koxlear implant əməliyyatı olan uşaqlarda normala yaxın eşitmə və dil inkişafının əldə edilmə ehtimalı 95%-dən yuxarıdır. 1-2 yaş arasında edilən əməliyyatların nəticələri son dərəcə qənaətbəxşdir. 2 yaşından sonra müvəffəqiyyət nisbəti azalmağa başlayır. Təxminən 4 yaş kritik yaş hesab olunur. Çünki anadangəlmə eşitmə zəifliyi olan və nitq inkişafı olmayan uşaqlara 4 yaşından sonra koxlear implant tətbiq edildikdə uğur əldə etmək mümkün deyil. Bu vəziyyətin yalnız bir istisnası var. Əgər uşağın yaşı 4-dən yuxarıdırsa, lakin müəyyən dil inkişafı varsa, o zaman koxlear implantasiyadan faydalanmaq şansı ola bilər.
Daha sonra baş verən eşitmə itkiləri: Bunlar yetkinlərdə və işini tamamlamış uşaqlarda baş verir. dil və dil inkişafı. Ağır eşitmə itkisi zamanı da koxlear implant əməliyyatları aparılır. Əslində bu qrup koxlear implantlardan ən çox faydalanan qrupdur. Eşitmə itkisi baş verdikdən qısa müddət sonra cərrahiyyə əməliyyatı aparılırsa, bu insanlar cihazın ilk istifadəsindən eşitmə qabiliyyətini bərpa edir və ümumiyyətlə deyilənləri başa düşə bilirlər. Ancaq uzun illər keçməsi implantın müvəffəqiyyətini azaldacaq. Əgər eşitmə itkisinin baş verməsindən 10 ildən çox vaxt keçibsə, bu insanların implantasiyadan faydalanma şansları xeyli azalır. Bu səbəblə əməliyyatlar ən qısa zamanda aparılmalıdır.
EŞİTMƏSİ İTİRİLMƏSİ OLAN UŞAĞA KOXLEAR İMPLANTASYON PROSESİ NƏDİR?
Ölkəmizdə , yeni doğulmuş uşaqların milli eşitmə müayinəsi Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir. Bütün yeni doğulmuş körpələr ilk ayda eşitmə skrininqindən keçirlər. Bu müayinə zamanı eşitmə itkisi şübhəsi olan körpələr əlavə müayinə və eşitmə itkisi diaqnozunun təsdiqlənməsi üçün müvafiq mərkəzlərə göndərilir. Bu mərkəzlərdə ətraflı müayinələrdən sonra eşitmə itkisi diaqnozu təsdiqlənir. Bundan sonra körpə dərhal eşitmə cihazından istifadə və məşq proqramına başlayır. Körpə koxlear implantasiya proqramına alınır və monitorinq edilir. Körpənin 1 yaşına yaxın eşitmə cihazından kifayət qədər faydalanmadığı anlaşılarsa, körpəyə əməliyyat olunur və koxlear implant qoyulur. Əməliyyatdan təxminən 1 ay sonra cihaz işə salınır və xarici hissə taxılaraq parametrlər edilir. Bu uşaqlar dil və dil inkişafı üçün xüsusi təhsil almalıdırlar.
KİMlərə KOXLEAR İMPLANT CƏRHİYYƏSİ OLMALIDIR?
Hətta eşitmə qabiliyyətini itirmiş olsalar da Eşitmə aparatından kifayət qədər faydalanan insanlara edilmir.
Daxili qulaq quruluşu ciddi zədələnmiş və/yaxud eşitmə siniri olmayan insanlara aparılmır ( Bu xəstələrə beyin sapı implantı qoyulur).
Anadangəlmə eşitmə qüsuru olanlar.5-6 yaşdan yuxarı və dil inkişafı olmayan uşaqlara tətbiq edilmir.
Budur. yetkin yaşda eşitmə itkisi olan və eşitmə qabiliyyəti 10-15 ildən çox keçmiş şəxslərə aparılmır.
KOXLEAR İMPLANT CƏRHƏYƏRİNİN RİSKİ VARMI?
Bütün cərrahi əməliyyatların müəyyən xüsusiyyətləri vardır. risklər. Təbii ki, koxlear implant əməliyyatının müəyyən riskləri var. Bunlar:
Anesteziya ilə bağlı risklər: Bunlar çox nadir hallardır və hər hansı əməliyyatın riskləri ilə eyni dərəcədədir.
Üz iflici riski: Üz iflici çox nadir hallarda üz iflici səbəbiylə inkişaf edə bilər. cərrahi sahədən keçən sinir. Bu nisbət 1%-dən azdır
Beyin mayesinin sızması: Əməliyyat zamanı daxili qulaq açıldığı üçün nadir hallarda xəstələrdə əməliyyatdan sonra beyin mayesinin sızması müşahidə edilə bilər. Bu problem daha çox daxili qulağın strukturunda qüsurları olan xəstələrdə baş verir.
Menenjitin inkişafı. Bu xəstələrdə daxili qulağın açılması səbəbindən çox nadir hallarda postoperatif meningit inkişaf riski var. Bu səbəbdən bütün koxlear implant xəstələri meningitdən qorunmaq üçün əməliyyatdan əvvəl peyvənd olunurlar
Cihazın nasazlığı riski: bu cihazlar elektron cihazlar olduğundan, bəzi xəstələrdə cihaz illər ərzində nasaz ola bilər. Bu nisbət 1-3% civarındadır. Lakin zədələnmiş cihaz əməliyyat yolu ilə heç bir problem olmadan yenisi ilə əvəz edilə bilər.
ƏLAVƏ PROBLEMLƏRİ OLAN UŞAQLARDA KOXLEAR İMPLANTASYON
Bu gün koxlear implantasiyanın seçilməsi üçün audioloji meyarlar namizədlər hər kəsin razılaşacağı şəkildə müəyyən edilmişdir. Bununla belə, bəzi namizədlərdə müxtəlif üzvi və ya psixoloji pozğunluqlar eşitmə itkisi ilə müşayiət olunur və bəzən koxlear implantasiya üçün əks göstəriş ola bilər. Belə halları əlavə handikap adlandırırıq. Gallaudet Universiteti əlavə handikap terminini “eşitmə itkisi olan bir uşağın təhsilini daha mürəkkəb edən hər hansı fiziki, əqli, emosional və ya davranış pozğunluğu” kimi müəyyən edir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı 1980-ci ildə bu sahədə üç kateqoriya qeyd etmişdir: 1- dəyərsizləşmə—psixoloji və ya anatomik strukturda hər hansı itki və ya anormallıq, 2- əlillik—insanlar üçün normal hesab edilən fəaliyyətlərin həyata keçirilməsində məhdudiyyət və ya məhdudiyyət. - handikap – çatışmazlıq və ya əlillik (1) səbəbindən həmin şəxs üçün normal olması lazım olan hər hansı bir işi yerinə yetirə bilməməsi nəticəsində yaranan çatışmazlıq (1).
Eşitmə itkisi olan uşaqların təxminən 30-40%-də müxtəlif eşitmə qüsurları da var. eşitmə qüsuru kimi.əngəli var. Ən çox rast gəlinən əlavə maneələr bunlardır: Zehni gerilik, öyrənmə pozğunluqları, diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozğunluqları, görmə pozğunluqları, serebral iflic, ortopedik qüsurlar. əlillər və digər fiziki qüsurlar (2). İlk illərdə əlavə qüsurların olması koxlear implantasiya üçün əks göstəriş hesab edilsə də, implant texnologiyasının inkişafı və cərrahi və təhsil təcrübəsinin artması nəticəsində indi bir çox mərkəzlərdə əlavə qüsurlu uşaqlarda koxlear implantasiya aparılır (2-4). ). Bununla belə, əlavə əlilliyi olan uşaqların koxlear implantasiyası ilə bağlı ədəbiyyatda hələ də konsensus yoxdur. Eşitmə itkisinin yeganə maneə olduğu fərdlərdə implantasiya qərarı alınacaq fayda əsasında verilməlidir. Bununla belə, əlavə əlilliyi olanlara veriləcək müavinət mübahisəlidir. Fayda yalnız dil və dil inkişafındakı uğur kimi qəbul edilməlidir, yoxsa psixososial inkişaf və həyat keyfiyyətinin yüksəlməsi nəzərə alınmalıdır? Əslində, əlavə qüsuru olan uşaqlar, eşitmə itkisindən başqa əlavə problemləri olmayan uşaqlara nisbətən dil və nitq inkişafında daha aşağı ballara malikdirlər və onların yalnız məhdud bir hissəsi dil və dil inkişafını göstərə bilər (2). Hamzawi və başqaları (3) koxlear implantları olan və əlavə maneələri olan 10 uşaqda EARS test batareyasının nəticələrini dərc etmiş və uşaqların əksəriyyətinin daimi implant istifadəçiləri olduğunu bildirmişlər. Tədqiqat nəticəsində çox əlil uşaqlarda koxlear implantların həm uşaq, həm də ailə üçün müəyyən faydalar verdiyini bildirdilər. Bu yaxınlarda Berretini və başqaları (5) koxlear implantasiyaya məruz qaldıqları əlavə qüsurlu 23 uşağın nəticələrini dərc etdilər və xəstələrin hamısının implantdan müəyyən dərəcədə faydalandıqlarını bildirdilər.
Mövcudluğu. əlavə maneələr əməliyyatdan əvvəl qiymətləndirmə, əməliyyatdan sonrakı reabilitasiya və izləmə ilə bağlı xüsusi problemlər yaradır və özü ilə gətirir. Multidisipliner yanaşma tətbiq edilməli, xüsusilə nevroloji və nöropsikiyatrik qiymətləndirmə diqqətlə aparılmalıdır. Bununla belə, öyrənmə pozğunluqları, zehni gerilik və autizm kimi xəstəliklərin diaqnozu çox gənc uşaqlarda çətin ola bilər və ya hələ simptomlar göstərməyə bilər. İmplant yaşının getdikcə azaldığını nəzərə alsaq, əməliyyat öncəsi qiymətləndirmənin və bu mövzuda ailənin məlumatlandırılmasının əhəmiyyəti daha yaxşı başa düşüləcək. Ailəyə məlumat verilir ki, eşitmə itkisi olan uşaqların təxminən üçdə birində əlavə qüsurlar var və bu, uşaq müəyyən yaşa çatana qədər simptomlar göstərə bilməz. Bunun baş verəcəyini bildirmək lazımdır. Əlavə olaraq qeyd etmək lazımdır ki, əlavə maneələrin olması koxlear implantların müvəffəqiyyətinə təsir edə bilər (5).
Koqnitiv geriləmə və öyrənmə çətinliyi ilə bağlı əlavə maneələr:
Ümumi Ədəbiyyatda konsensus yüngül və orta zehni geriliyi olan xəstələrin uşaqların koxlear implantlardan faydalanacağına inanılır. Daneshi və Hassanzade (2) tərəfindən aparılan bir araşdırmada, implantasiyadan əvvəl və sonra xəstələrin eşitmə qavrayış skorları müqayisə edildi və yüngül zehni geriliyi olan 8 xəstədə implantdan əvvəl 2,75 olan eşitmə qavrayışı balı artdı. İmplantdan sonra 45, orta dərəcədə zehni geriliyi olan 5 xəstədə isə implantasiyadan sonra eşitmə qavrayışı balı 45-ə yüksəldi.Daha əvvəl 2,8 olan eşitmə qavrayışı balı implantdan sonra 37,2-yə yüksəldi.
Son vaxtlar. , Holt və Kirk (6) dilqabağı eşitmə itkisi olan 69 uşaq və koxlear implantları olan uşaqlar üzərində apardıqları araşdırmanı dərc etdilər. Bu araşdırmada uşaqların 19-da koqnitiv gecikmə, digərlərində isə əlavə maneə yox idi. Bütün təqib dövrü ərzində hər iki qrupdakı uşaqlarda dil və dil inkişafında əhəmiyyətli irəliləyişlər aşkar edilmişdir. Bununla belə, koqnitiv geriliyi olan qrupla digər sağlam uşaqlar arasında həm reseptiv dil inkişafı, həm də ifadəli dil inkişafı baxımından əhəmiyyətli fərq müşahidə edilmişdir. Koqnitiv gecikmə olan qrupun balları daha aşağı olmuşdur. Tədqiqatçılar bu araşdırma nəticəsində yüngül koqnitiv geriliyi olan uşaqların koxlear implantlardan fayda gördüyünü, lakin bu faydanın sağlam uşaqlara nisbətən daha az olduğunu bildirərək, bu uşaqların implantasiya edilməsinin məqsədəuyğun olacağı qənaətinə gəliblər. Eynilə, Berrettini və başqaları (5) əqli geriliyi və koxlear implantları olan 10 uşağın qiymətləndirilməsində nəticələrin qənaətbəxş olduğunu bildirdilər. Onlar bütün uşaqların implantı davamlı olaraq istifadə etdiyini və xəstələrin yarısının açıq qavrayış qabiliyyətini inkişaf etdirdiyini bildiriblər. Yalnız 2 xəstə danışaraq ünsiyyət qura bilsə də, onlar bütün xəstələrin ünsiyyət bacarıqlarının yaxşılaşdığını aşkar ediblər.
Motor inkişafın geriliyi:
Edvard və digərləri (7) uşaqların ümumi inkişafının İmplantdan sonra koqnitiv inkişaf səviyyələri yaxşılaşdı.Onlar bunun dil və dil inkişaf səviyyəsinin ən mühüm təyinedicisi olduğunu bildirdilər. Əhəmiyyətli yaxşılaşma geri
oxumaq: 0
