Gözləmə pozğunluğu bu hərəkətin anormal və ya nəzarətdən kənar yerinə yetirildiyi zamandır. Bu problem genetik səbəblərdən yarana bilər və ya müxtəlif xəstəliklər və zədələr nəticəsində yarana bilər. Yürüş tərzində pozğunluqlar müvəqqəti və ya uzun müddətli bir kurs keçirə bilər. Ağır yeriş anomaliyaları müntəzəm fiziki müalicə və tibbi müşahidə tələb edir. Yerimə pozğunluqları zamanla ayaqların əzələ, sümük və sinir strukturlarında müxtəlif problemlər yarada biləcəyi üçün diqqətli olmaq lazımdır.
Yürüş pozğunluğu nədir?
Gəzinti elə bir hərəkətdir ki, həm tarazlıq, həm də əzələ koordinasiyası tələb olunur. Bu amillərin birləşməsi ilə bədən irəli addım ataraq irəliləyə bilər. Normal yeriş modelini təşkil edən hər hansı və ya bir neçə komponentdə problemlər bu modeli dəyişir və yerişin pozulmasına səbəb olur. Bu problemlər müxtəlif komponentləri ehtiva etdiyindən və çoxşaxəli yanaşma tələb etdiyindən xəstənin klinik əlamətlərinə və şikayətlərinə əlavə diqqət yetirilməlidir.
Yürüş pozğunluğuna nə səbəb olur?
yerişin pozulmasının səbəblərini təqribən dayaq-hərəkət sistemi səbəblərinə, nevroloji sistem səbəblərinə və qan dövranı sistemi səbəblərinə bölmək olar. Bu səbəblərə görə xəstələr fərqli yeriş nümunələri ilə müraciət edə bilərlər. Yürüş pozğunluqları hücumlar (epizodik) və ya davamlı (xroniki-uzunmüddətli) şəklində özünü göstərə bilər.
Davam etməyə meylli olan xroniki yeriş pozğunluqları adətən insanda mövcud olan xroniki nevroloji problemlərdən qaynaqlanır. Epizodik yeriş pozğunluğu isə birdən baş verir və insanların bu vəziyyətə uyğunlaşa bilməməsi səbəbindən qeyri-iradi yıxılmalara səbəb ola bilir. Nevroloji səbəblər yerişin pozulmasının ən çox görülən səbəbləri arasındadır. Bu pozğunluqların gedişi zamanı mərkəzi və periferik sinir sisteminin təsirlənməsi nəticəsində yeriş pozğunluqları baş verir. Bu iki sinir sistemi arasındakı əlaqənin pozulduğu Parkinson xəstəliyi və Hantinqton xəstəliyi kimi ağır nevroloji pozğunluqlar bilişsel funksiyaları təsir edə bilər və fərdlərin yeriməyi çətinləşdirə bilər.
Bu nevroloji pozğunluqlara əlavə olaraq omba və aşağı ətraf əzələlərində zəifliyə səbəb olur. Serebral iflic, əzələ distrofiyası, ataksiya telenjiektaziyası və onurğa əzələlərinin atrofiyası (sma) kimi pozğunluqlar da yerişin pozulmasının səbəbləri sırasındadır.
Bədənin elektrolit balansı dayaq-hərəkət sistemi funksiyalarının qorunması üçün çox vacibdir. Qandakı natrium, kalium və maqnezium kimi mineralların səviyyəsinin azalması yerişin pozulmasının əsas səbəbi ola bilər. Hiponatremi kimi ifadə edilən qanda natrium səviyyəsinin azalması ağır nevroloji simptomlara səbəb olan və yerişin pozulmasına səbəb ola bilən bir vəziyyətdir. Mineral səviyyələrdəki dəyişikliklərə əlavə olaraq, folat, vitamin B12 və E vitamini kimi mikroelementlərin çatışmazlığında bəzi insanlarda yeriş pozğunluğu meydana gələ bilər.
Yürüşün pozulmasının ən çox görülən səbəbləri aşağıdakı kimi ümumiləşdirilə bilər:
- Dayanıq-hərəkət və oynaqlarla bağlı travmatik xəsarətlər (sınıqlar, çatlar, dartılmalar, əzələ və bağların zədələnməsi)
- Sümük-əzələ və oynaq infeksiyaları və ya iltihabi proseslər
- Əzələ-skelet sistemi və oynaqlarla bağlı struktur anomaliyaları (Pes equinovarus - Pes Planus kimi anadangəlmə problemlər-düz ayaqlar
- Onurğa əyrilikləri və xəstəlikləri (Skolioz, Kifoz) , və s.)
- Vətər iltihabları
- Nevroloji xəstəliklər (serebral iflic və ya insult kimi sinir sistemi xəstəlikləri)
- Qulaq yollarının infeksiyaları – Daxili qulaqla bağlı problemlər
- Dönüşüm, pislik, narahatlıq və ya depressiya kimi psixoloji yeriş pozğunluqları
Gəzinti pozğunluqlarının növləri hansılardır?
yeriş pozğunluqlarında Görünən yeriş nümunələri 5 əsas qrupa bölünür:
Spastik yeriş pozğunluğu
Spastik yeriş pozğunluğu insanların yeriyərkən ayaqlarını sürükləmələri ilə xarakterizə olunur. Serebral iflic və dağınıq sklerozlu xəstələrdə ortaya çıxa bilən bu tip yeriş pozğunluğunda bir ayaq çox sərt görünüşə malikdir və digər ayaq hərəkətlə yarımdairə çəkilərək hərəkət etdirilir.
Qayçı yeriş pozğunluğu
Bu tip yeriş pozğunluğunda insanların yeriş zamanı ayaqları bir az içəriyə əyilir. Gəzinti zamanı dizlər və budlar kəsişir və bir-birinə çarpa bilər. Yaranan görüntü qayçıya bənzədiyi üçün bu tip yeriş pozğunluğu qırxma nəticəsində yaranır. Buna yeriş pozğunluğu deyilir. Addımlar yavaş və kiçikdir. Bu tip yeriş pozğunluğuna adətən spastik serebral iflic olan şəxslərdə rast gəlinir. Peroneal əzələ atrofiyası və ya peroneal sinirin zədələnməsi və yırtıq və ya stenoz kimi onurğa beyni problemləri bu tip yeriş pozğunluğunun səbəblərindəndir.
İtkinli yeriş pozğunluğu
Əymə və sərt duruşla xarakterizə olunan yeriş pozğunluğunda baş və boyun. (bədən duruşu).yerişi irəli istiqamətdə aparılır. Bu yeriş pozğunluğu xüsusilə parkinsonizm əlamətləri olan insanlarda baş verir. Addımlar adətən tez və qısa şəkildə atılır.
Flicky Gait Bozukluğu
Dalğalı yeriş olaraq da bilinən bu titrək yeriş problemində insanlar yeriyərkən sağa və sola doğru hərəkət edirlər. Yanlara edilən hərəkətin əsasını gəzinti zamanı gövdənin hərəkəti təşkil edir. Mütərəqqi əzələ distrofiyaları və ya omba dislokasiyası kimi anadangəlmə problemlər yırğalanmış yeriş pozğunluğunun səbəbləri arasındadır.
Körpələrdə yeriş pozğunluğunun diaqnozu necə qoyulur?
Həyatın ilk illərində uşaqlarda baş verən yeriş anomaliyaları tez-tez rast gəlinən və adətən özünü məhdudlaşdıran problemlərdir. Patoloji şəraitdə uşaqlarda yerişin pozulması kortəbii şəkildə geriləməz və tibbi müdaxilə tələb oluna bilər. Körpələrdə yeriş pozğunluğunu göstərə biləcək bəzi simptomlar aşağıdakı kimi ümumiləşdirilə bilər:
- Gəzinti zamanı bədənin bir tərəfini daha az istifadə etmək və ya bu tərəfə daha az çəki vermək
- Ayaq hərəkətsiz olduqda irəli atılmış, omba normaldan kənar tərəflərə doğru hərəkət edir. daha çox hərəkət
- 3 yaşından sonra ayaq barmağı ilə yerimə vərdişinin davamı
Müalicəsi nədir yeriş pozğunluğu üçün?
yeriş pozğunluqlarının müalicəsi yanaşmanın əsası əsas vəziyyəti müəyyən etmək və aradan qaldırmaqdır. Travma nəticəsində yaranan yeriş pozğunluqlarının verdiyi zədələrin sağalması ilə yeriş normala dönə bilər. Sınıqlarda sümük yenidən anatomik xəttə yerləşdirilir. Ağır hallarda gips tətbiqi və ya cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
Əgər yerişin pozulmasının əsas səbəbi infeksiyadırsa, həkimlər xəstəliyin səbəbinə uyğun olaraq antibiotiklər və ya antiviral dərmanlar təyin edə bilərlər. Daimi yeriş pozğunluğu olan şəxslərdə qoltuq dəyənəyi, ortopedik ayaq breketləri, gəzintiçilər və ya çəliklər kimi yerimə vasitələri istifadə edilə bilər. Bu terapiya tətbiqləri zamanı yeriş pozğunluğuna səbəb olan bölgədəki əzələlərin gücləndirilməsi və yerişin düzəldilməsi hədəflənir.
Yürüş pozğunluğu məşqləri nədir?
Sualların cavablarından biri. yeriş pozğunluğunu necə düzəltmək sualı yerişin pozulması üçün məşqlərdir. Bir növ fiziki müalicə tətbiqi olan yeriş korreksiyası hərəkətləri insanların ayaq üstə dayanarkən tarazlıqlarını qorumalarına və cihazların köməyi ilə belə müstəqil yerimələrinə kömək edə bilər.
Yürüş pozğunluğu məşqləri ilə əldə ediləcək məqsədləri aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:
- Əzələlərin və oynaqların gücləndirilməsi
- Duruşun və tarazlığın yaxşılaşdırılması
- Dözümlülüyün artırılması
- Əzələ yaddaşının inkişafı
- Ayaqların təkrarlanan hərəkətlərinə alışmaq
- Hərəkətliliyi artıraraq yıxılma riskini azaltmaq
Gözləmə pozğunluğu məşqlərinə qaçış zolağında yerimək və əzələ gücləndirmə təlimi daxildir. Cisimlərə dırmaşmaq və enmək, ayaqları qaldırmaq, çömbəlmək, oturmaq və ya ayağa qalxmaq kimi hərəkətləri ehtiva edən məşq proqramı, xəstələrin vəziyyətindən asılı olaraq daha intensiv və ya daha uzun müddətə icra edilə bilər. gildə əks olunan problemlərdir. Müvəqqəti səbəblərdən bəzi yeriş pozğunluqları yarana bilsə də, uzun müddətdə daha ciddi problemlərin qarşısını almaq üçün səhiyyə müəssisələrinə müraciət edərək mütəxəssis həkimlərdən dəstək almaq tövsiyə olunur.
oxumaq: 4
