-Niyə Limitlər (Qaydalar) təyin etməliyik?
• Uşaqlar planlaşdırılmış, strukturlaşdırılmış və aydın şəkildə müəyyən edilmiş mühitlərdə özlərini daha təhlükəsiz hiss edirlər. - İlk növbədə uşaq bilməli və başa düşməlidir ki, hansı davranışları etməli və nə üçün etməli və hansı davranışları niyə etməməlidir. Buna ancaq düzgün limitlər (qaydalar) təyin etməklə nail olmaq olar.
• Uşaqlarımız həyatlarının hər mərhələsində əməl etməli olduqları bir sıra qaydalarla qarşılaşacaqlar. Məsələn, məktəb illərində məktəb qaydaları, yetkin olanda ictimai qaydalar, vətəndaş kimi riayət etməli olduğu qanunlar, iş həyatındakı qaydalar. Uşağımızın qaydalarla iç-içə olan bu ictimai həyata sağlam və asanlıqla uyğunlaşması üçün o, erkən yaşlarından sərhəd və qayda anlayışlarını tanımalı, davranışının nəticələrini daşımağı öyrənməlidir. Buna yalnız düzgün sərhəd (qayda) təyini metodlarından istifadə etməklə nail olmaq olar.
• Limitləri (qaydaları) necə təyin etməliyik?
Düzgün limit (qayda) təyini metodunu 3 addımda tətbiq edə bilərik
:
1) Məlumat: Hər şeydən əvvəl övladımız hansı davranışları və niyə etməli olduğunu və hansı davranışları göstərdiyini öyrənərək öz dünyasını anlamağa ehtiyac duyur. etməməli və niyə. Məsələn, ev tapşırığını nə üçün etməli olduğunu, ev tapşırığını yerinə yetirsə, yeni şeylər öyrənə biləcəyini və dərslərində müvəffəqiyyət qazana biləcəyini, ev tapşırığını yerinə yetirmədiyi təqdirdə isə, yaşına uyğun şəkildə izah edə bilərsiniz. məktəb həyatı ilə bağlı problemlər yaşaya bilər və dərslərində uğursuz ola bilər. İnformasiya addımında əsas məqsədimiz; Uşağımızın öz davranışının müsbət və mənfi nəticələri barədə məlumatlandırılmasını təmin etməkdir.
Lazım olan qaydalar və əməl etmədiyi təqdirdə hansı nəticələrə gətirib çıxaracağı haqda danışa bilərik. qayda Planlarımızı qurarkən övladımızı da daxil etməyi, onun fikir və istəklərini dinləməyi unutmamalıyıq. Bu sayədə uşağımız; Biz onlara qayğı göstərildiyi, fikir və istəklərinin qiymətləndirildiyi hissini yarada bilərik.
Valideynlər olaraq övladımızın ideya və istəklərini nəzərə alaraq öz nəzarətimiz və rəhbərliyimizlə yaratdığımız bu qaydalar ümumi çərçivəmizi və sərhədlərimizi müəyyən edir. Məsələn, tutaq ki, bizim qaydalarımızdan biri “gündəlik cədvəlimizdə dərs saatlarında ev tapşırıqlarını yerinə yetirməkdir”.
Uşağımızla birlikdə bu qaydanı yaratdıq və indi övladımız qaydadan xəbərdardır. Yalnız bir nöqtə qalıb; Yəni uşağımız bu qaydaya əməl etmədikdə hansı nəticələrlə üzləşəcəyini bilməlidir. Biz bu nəticəni “sanksiya” adlandırırıq. Sanksiya ilə cəzanın fərqi ondan ibarətdir ki, övladımızın sanksiya haqqında əvvəlcədən məlumatı var. Cəza isə xəbərsiz və qəfil tətbiq edilir, uzunmüddətli perspektivdə faydası yoxdur. Qarşılaşdığı sanksiyanın səbəbi barədə əvvəlcədən məlumatlandırılan uşaq bu sanksiya ilə niyə üzləşdiyini bilir, anlamır və eyni sanksiya ilə bir daha qarşılaşmamaq üçün davranışını tənzimləməyə çalışır. Eyni zamanda, o, öz hərəkətlərinə görə məsuliyyət daşımağı öyrənir.
Məsələn; Bizim sanksiyamız “Gündəlik planlaşdırılmış dərs saatlarında ev tapşırığını yerinə yetirmək istəmirsinizsə, bu gün üçün cizgi filmlərinə baxmaq hüququnuzu itirəcəksiniz”. kimi ifadə etmək olar.
•Tətbiq etdiyimiz qaydalar və sanksiyalar aydın, aydın və başa düşülən dildə olmalıdır
•Qayda yerinə yetirilmədikdə, qayda yerinə yetirildikdə və gündəlik plana əməl olunduqda sanksiya tətbiq edilir.Övladlarımızı maddi və mənəvi mükafatlarla gücləndirməyi unutmayaq. Müntəzəm aralıqlarla gücləndirilən uşaq təbii olaraq gündəlik plan və qaydalara əməl etməyə həvəslənəcək.
3) İcra: Valideynlər kimi bu, ən çətin addım ola bilər. Biz qaydaları və sanksiyaları müəyyən etmişik, lakin davamlı icra mərhələsində problemlər yaranıb. g Ən çox rast gəlinən hallar “Uşağımı incidə bilmərəm”dir. və valideynlərdən biri qaydaları və sanksiyaları tətbiq edir, digəri isə tətbiq etmir. Bu, uşağa qarşı qeyri-sabit münasibət deməkdir.
İlk 2 addımı atdıqdan sonra övladımızın hələ də qaydalara əməl etməməkdə israrlı olduğunu və ya mənfi davranışını davam etdirdiyini müşahidə etsək, övladımıza daha əvvəl təyin etdiyimiz sanksiyaları tətbiq etməyə başlaya bilərsiniz.
Məsələn; Əgər həmin gün gündəlik dərs vaxtı ev tapşırığını yerinə yetirməyibsə, bunun səbəbini qeyd etməklə onun cizgi filminə baxma vaxtını əlindən ala bilərsiniz.
“ Birlikdə müəyyən etdiyimiz gündəlik dərs vaxtı sizə xatırlatsam da, bu gün ev tapşırığını etmək istəmədiniz. Buna görə də bu gün cizgi filminə baxmaq vaxtınızdan istifadə edə bilməyəcəksiniz. Gündəlik dərs saatlarımıza əməl etsəniz və sabah ev tapşırığını etsəniz, yenidən cizgi filmlərinə baxmağa vaxt tapa bilərsiniz”. Siz bunu kimi ifadə edə bilərsiniz.
•Unutmayın; Tətbiq edilən sanksiya uşağın özünə və şəxsiyyətinə deyil, onun mənfi davranışına aiddir. Bu əlaqəni (davranış-sanksiyanı) uşağa yaşına uyğun izah etməklə, onun məna aləmində düzgün əlaqələr yaratmasını təmin etməliyik
oxumaq: 0
